Α,ναι… Κάπως έτσι το είχε πει στην αρχαιότητα ο Σωκράτης. Ομως, τι πειράζει αν «άλλοι ζουν για να τρώνε» και άλλοι «τρώνε μόνο για να ζουν»; Κοινή και πανομοιότυπη είναι η επιθυμία για τη διατήρηση της καλής υγείας και την προστασία της από τους κινδύνους που την απειλούν. Κυρίως, επειδή η τύχη του ανθρώπου ανέκαθεν «βρισκόταν στα χέρια εκείνου που παρασκεύαζε την τροφή του», κατά τη γνωστή, παμπάλαιη ρήση… Ισως γι’ αυτό εξακολουθεί να είναι αμείωτο το ενδιαφέρον για τα εδώδιμα που πλημμυρίζουν την αγορά.
«Στα νιάτα μου δεν υπήρχε η τωρινή αφθονία αγαθών» έλεγε, προ ημερών, ένας γεροντάκος της γειτονιάς. «Τότε δεν μας προβλημάτιζαν τα διάφορα συντηρητικά, οι χρωστικές ουσίες, τα λιπαρά και τα μεταλλαγμένα ούτε μπορούσαμε να φαντασθούμε τα άλματα που θα έκανε η τεχνολογία τροφίμων. Περιορισμένα ήταν τα είδη στα ράφια του μπακάλη, σε μικρούς πήλινους κεσέδες το γιαούρτι που διέθετε ο πλανόδιος γαλακτοπώλης, διαλαλώντας το εμπόρευμά του, και κανένας δεν ζητούσε από τον μανάβη σταφύλια και καρπούζια τον χειμώνα ή μανταρίνια το καλοκαίρι. Κάθε πράμα στον καιρό του… Από το οικογενειακό τραπέζι, ωστόσο, δεν έλεπε το μαγειρεμένο, με αγνό λαδάκι της ελιάς, φαγητό και τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα τα πιάτα γέμιζαν με όσπρια».
Απλές ήταν οι κουβέντες του. Τη μακρινή εκείνη εποχή, βλέπετε, στον τόπο μας άνθιζε ακόμη η καθαρεύουσα και οι μικροί μαθητές πάσχιζαν να καταλάβουν την εξαιρετική σημασία που είχαν για τον άνθρωπο τα ψυχανθή, τα χεδροπά και ελλοβόκαρπα φυτά, στα οποία περιλαμβάνονται οι φασίολοι, με πρώτους τον «κοινό» και τον μαυρομάτικο «δόλιχο τον λοβό», η φακή, το ρεβίθι, το «ήμερον πίσον» ή μπιζέλι και ο επίσης «ήμερος λάθυρος» ή φάβα. Ξενίζουν σήμερα οι λησμονημένες αυτές λέξεις όσους δεν ασχολούνται με τη φυτολογία. Αλλά, δεν πειράζει. Αρκεί να γίνει ευρύτερα αντιληπτό ότι τα όσπρια περιέχουν ουσίες που θωρακίζουν τον ανθρώπινο οργανισμό, τον προφυλάσσουν από παθογόνους παράγοντες, όπως απέδειξαν πρόσφατα επιστημονικές έρευνες στην Αγγλία. Κι άντε μετά να υποτιμήσεις τη φασολάδα -με το σέλινο, τα καρότα και τα κρεμμύδια- που έφτιαχνε κάποτε η μάνα ή να ψάχνεις να βρεις λάκκους στη φάβα και να δυσαναχετείς με τη φακή που ορεγόταν ο παππούς, σκουπίζοντας με την ανάστροφη του χεριού του τα λευκά μουστάκια του.
Να θυμηθούμε και το συμπέρασμα στο οποίο είχε καταλήξει, πριν από τέσσερα χρόνια, ομάδα ερευνητών του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ, επισημαίνοντας ότι φτάνει ένα μήλιο την ημέρα για να μειωθούν τα καρδιακά επεισόδια και ο καρκίνος της μέσης ηλικίας;
Σάματι οι απλοί άνθρωποι του τόπου μας δεν μιλούσαν άλλοτε για τις ευεργετικές επιδράσεις που είχαν στην υγεία τα μήλα, τα πορτοκάλια, τα λεμόνια και τα κίτρα; Και μπορεί μεν να έχουν μεταβληθεί οι βιοτικές συνθήκες, πλην όμως κάποιες συμβουλές για υγιεινή διατροφή που μας κληροδότησαν οι παραδόσεις δεν χάθηκαν. Κι ας μοιάζουν «ξεθωριασμένες». Βρίσκονται εδώ, στις πόλεις, στα χωριά και στα νησιά μας και αν δεν τις θεωρήσουμε ασυμβίβαστες με τη σύγχρονη εποχή και τις αναζητήσουμε, σίγουρα θα αποδειχθούν χρήσιμες ξανά. O χρόνος σέβεται τη γνώση που αποκτήθηκε με δοκιμές στην πράξη… Κι ας νομίζουμε ότι σβήνει τα πάντα.