Οσο περνούν οι ημέρες τόσο περισσότερο γίνεται ορατό, με αφορμή το σκάνδαλο των υποκλοπών, το έλλειμμα της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, η οποία εμφανίζεται αδύναμη να διαχειριστεί επαρκώς μία μείζονα κρίση. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί με την υπόθεση Οτσαλάν. Ουδείς ήθελε να διαχειριστεί την «καυτή πατάτα» της έλευσης του Κούρδου ηγέτη στη χώρα μας και ουδέν συγκεκριμένο σχέδιο για τον χειρισμό της υπόθεσης εκπονήθηκε. Αποτέλεσμα να αυτοσχεδιάσει η τότε ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών με τα γνωστά αποτελέσματα.
Σήμερα, με την υπόθεση των υποκλοπών, υποτίθεται ότι υπήρχε σχεδιασμός. Επί 11 μήνες γνώριζαν την υπόθεση ελάχιστα πρόσωπα -και το «θαύμα» είναι ότι τίποτε δεν έγινε γνωστό επί τόσο καιρό- και η κυβέρνηση είχε όλο τον χρόνο να οργανώσει και να σχεδιάσει τις κινήσεις της. Ο,τι επακολούθησε όμως της περιβόητης πλέον συνέντευξης των τριών υπουργών απέδειξε ότι ο σχεδιασμός, αν υπήρχε, ήταν ανεπαρκέστατος, καθώς φαίνεται ότι δεν είχε ληφθεί υπόψη ότι η συγκεκριμένη υπόθεση είχε και έχει πάρα πολλές διαστάσεις, που εύκολα ξέφευγε από τον έλεγχο. Οπερ και εγένετο.
Αίσθημα ανασφάλειας
Ωστόσο πέρα από την ανεπάρκεια της πολιτικής ηγεσίας και του κρατικού μηχανισμού, που προκαλεί αίσθημα ανασφάλειας στους πολίτες όπως κατέδειξε και το πρόσφατο Βαρόμετρο των VPRC και ΣΚΑΪ 100,3, μία άλλη σοβαρή διάσταση της όλης υπόθεσης είναι η επιβεβαίωση της αίσθησης ότι όλοι και τα πάντα παρακολουθούνται. Καθώς και ότι η τεχνολογία παρότι προσφέρει την επίφαση της ελευθερίας, καθίσταται δύναμη ελέγχου και επιτήρησης. Τα κινητά τηλέφωνα είναι από τα πιο δημοφιλή «γκάτζετ» της σύγχρονης εποχής με μοντέλα συνεχώς εξελισσόμενα, που όσο περισσότερες λειτουργίες διαθέτουν, τόσο μεγαλύτερα «φετίχ» γίνονται. Οι διαφημίσεις των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας κατέχουν τη μερίδα του λέοντος στην τηλεοπτική διαφημιστική πίτα με βασικό μοτίβο ότι οι άνθρωποι επικοινωνούν και έρχονται πιο κοντά. Ταυτόχρονα, όμως, όπως αποδεικνύεται, επικοινωνούν μαζί τους και κάποιοι άλλοι ανεπιθύμητοι, με μεγαλύτερη μάλιστα ευκολία, σε σχέση με παλαιότερα.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το Διαδίκτυο. Από τη μία αποτελεί ένα εργαλείο ελεύθερης διακίνησης ιδεών και επικοινωνίας, από την άλλη κάθε μας κίνηση καταγράφεται με ακρίβεια, καθώς ο υπολογιστής μας μπορεί να βρίσκεται υπό μόνιμη παρακολούθηση – κάτι που είναι ευκολότερο και ταχύτερο με τις ανώτερες από τεχνολογική άποψη συνδέσεις, που είναι και πιο «γρήγορες». Οι καταναλωτικές προτιμήσεις, τα μουσικά γούστα, οι ιδεολογικοί προσανατολισμοί, κάθε είδους επιλογή, ακόμη και οι διαστροφικές τάσεις του ανυποψίαστου χρήστη του Διαδικτύου, τελούν υπό συνεχή παρακολούθηση και επιτήρηση.
Οι νέες τεχνολογίες, άλλωστε, παράγονται κατά κανόνα γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο: να ελέγχουν και να παρακολουθούν. Αν απλώς και μόνο αναλογιστεί κάποιος πόσο πιο πολλά τηλεφωνήματα και επιστολές δέχεται σήμερα, σε σχέση με το παρελθόν, από διάφορες εταιρείες και τράπεζες για την προώθηση των προϊόντων, των δανείων και των υπηρεσιών τους γενικότερα, αρκεί να καταλάβει τη συμβολή της τεχνολογίας της πληροφορικής και των δικτύων στο να γίνονται οι πολίτες ευδιάκριτοι και αναγνωρίσιμοι μέσω των υπολογιστών. Και πόσο εύκολο είναι οι διάφορες τράπεζες δεδομένων, που περιέχουν προσωπικές πληροφορίες για τον καθένα, να πέσουν στα χέρια διαφόρων κέντρων εξουσίας και παραεξουσίας.
Ο Μεγάλος Αδελφός
Μπορεί λοιπόν η κοινωνία του Μεγάλου Αδελφού να μην έχει την αποτρόπαια μορφή, που είχε φανταστεί ο Οργουελ, αλλά υπάρχει ήδη, έχοντας μάλιστα τα χαρακτηριστικά της ευημερίας, της υπερκατανάλωσης, της προόδου και της διαφάνειας. Ο ίδιος μάλιστα ο Μεγάλος Αδελφός είναι αθέατος, επομένως και πιο επικίνδυνος.
Δικαιολογία για την ενίσχυση των μεθόδων παρακολούθησης και ελέγχου αποτελεί η ασφάλεια – ιδιαίτερα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νέα Υόρκη και στο Λονδίνο.
Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση και το Ευρωκοινοβούλιο υιοθέτησαν, κάτω από τις αφόρητες πιέσεις των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας, μέτρα που περιορίζουν δραστικά τις ατομικές και πολιτικές ελευθερίες στο όνομα της καταπολέμησης του κινδύνου της τρομοκρατίας. Ωστόσο, τέτοια μέτρα είναι ασύμβατα με τις αρχές της φιλελεύθερης δημοκρατίας, που έχει επικρατήσει στον δυτικό κόσμο και επιθυμεί να προσφέρει τα φώτα της, ακόμη και με τη χρήση στρατιωτικής βίας, προς Ανατολάς. Κύριο μέλημά της είναι η διασφάλιση τόσο της ελευθερίας όσο και της ασφάλειας με δημοκρατικά μέσα και όχι η οικοδόμηση κέντρων ανελευθερίας και μηχανισμών αστυνόμευσης ολόκληρης της κοινωνίας.