Θα ‘χουμε αρκετό χρόνο να αναλύσουμε και να σχολιάσουμε ως κοινωνία (χρόνο θα ‘χουμε, ας ελπίσουμε να έχουμε και… τη διάθεση, κάτι που δεν είναι αυτονόητο αν κρίνουμε από την εμπειρία της προηγούμενης αναθεώρησης!) αναλυτικά και σε βάθος τις προτάσεις των κομμάτων για τη συνταγματική αναθεώρηση. Στην προοπτική να αποκτήσουμε έναν καταστατικό χάρτη ικανό και κυρίως αποτελεσματικό για να λειτουργήσει ως «πλαίσιο» πολιτικής και κοινωνικής δράσης, σε ένα διεθνές περιβάλλον ολοένα και πιο ευμετάβλητο και ευέλικτο, που σημαίνει πως τα διάφορα «εθνικά συστήματα» οφείλουν να επιδεικνύουν τις ίδιες ικανότητες και να διαθέτουν τα ανάλογα γνωρίσματα για να μπορούν χωρίς συνεχείς ρήξεις και θεμελιώδεις τριγμούς να υιοθετούν και να ενσωματώνουν τις ραγδαίες αλλαγές…
Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, την προηγούμενη ευκαιρία της συνταγματικής αναθεώρησης την αφήσαμε να πάει σχεδόν ολοκληρωτικά χαμένη. Κατάντησε (με ευθύνη όλων των κομμάτων…) να υποβαθμιστεί στο επίπεδο των επιμέρους «τακτοποποιήσεων» ζητημάτων που κάλλιστα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του κοινού νομοθέτη, προσέγγισε τομείς που όντως έχρηζαν εκσυγχρονισμού και αναθεώρησης κατά τρόπο μικροκομματικό και μικροπολιτικό. Απέφυγε τη χωρίς προκαταλήψεις και υστερόβουλες σκέψεις σκοπιμότητας ματιά της διαμορφούμενης πραγματικότητας, «κόλλησε» σε στείρες ιδεοληψίες και τακτικές «προσωρινής» (λες και το Σύνταγμα το… αλλάζεις κάθε τρεις και λίγο!) διαχείρισης θεσμικών θεμάτων (MME, ασυμβίβαστο βουλευτών, διαδικασίες εκλογής Προέδρου κ.λπ.) – όλοι σήμερα λίγο πολύ παραδέχονται (ακόμη και οι υπεύθυνοι για τη διατύπωση και προώθηση προτάσεων) πως η προηγούμενη αναθεώρηση αποδείχθηκε περιορισμένη, ρηχή, κοντόφθαλμη, «ρυθμιστική» και επιπόλαια «δεσμευτική»…
Από μια πρώτη ανάγνωση των προτάσεων τόσο του κυβερνώντος κόμματος (που είναι πιο συγκεκριμένες και ειδικευμένες) όσο και της αξιωματικής αντιπολίτευσης (που δείχνουν πιο γενικόλογες, «πλαισίου» χωρίς -ακόμη τουλάχιστον- εξειδικεύσεις που θα αναδεικνύουν και την πρακτική λειτουργικότητά τους, αν υιοθετηθούν) προκύπτει πως αν επικρατήσει κατά τις συζητήσεις στη Βουλή αλλά και τα διάφορα «φόρουμ» (ελπίζουμε να οργανωθούν, για να κληθεί η κοινωνία να συμμετάσχει…) διάθεση υπερκομματική και δημιουργική, μπορεί να προκύψουν συγκεκριμένοι εκσυγχρονισμοί του συνταγματικού πλαισίου. Αρκεί οι πολιτικοί και τα κόμματα, που τελικά και θα αποφασίσουν, να λειτουργήσουν με γνώμονα πως ένα Σύνταγμα υπό φυσιολογικές συνθήκες υπερβαίνει τα όρια και τα πλαίσια συγκεκριμένων πολιτικών και κομματικών συσχετισμών, είναι για να «μείνει» (έτσι συμβαίνει στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες, που οι αναθεωρήσεις του καταστατικού χάρτη τους σπανίζουν…) και προσδιορίζει πλαίσια και αρχές, δεν… καταντάει να ρυθμίζει λεπτομέρειες, όπως οι κοινοί νόμοι…
Στις απολύτως θετικές προτάσεις της Ν.Δ., θεωρούμε ότι εντάσσεται η αναθεώρηση του άρθρου 29, ώστε να καθιερωθεί η χρηματοδότηση των κομμάτων μόνο από τον κρατικό προϋπολογισμό, με παράλληλη θέσπιση αυστηρού ελέγχου των οικονομικών και των προεκλογικών δαπανών κομμάτων και υποψηφίων βουλευτών, με ταυτόχρονη αναβάθμιση (και ουσιαστικοποίηση) του ελέγχου του «πόθεν έσχες», από ειδικό τμήμα του προτεινόμενου να συσταθεί Συνταγματικού Δικαστηρίου.
Ως θεσμική κίνηση, απολύτως ορθή – αυτονόητη. Υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί που θα δημιουργηθούν (και αποτελούν αντικείμενο και ευθύνη του κοινού νομοθέτη) να είναι τέτοιας δομής και αδιαμφισβήτητης αποτελεσματικότητας, που δεν θα… αφήνουν «παράθυρα» για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η «ροή» του μαύρου χρήματος της διαφθοράς και της διαπλοκής! Και αυτό έχει την προφανή σημασία του, αν υπολογίσει κανείς πως… στην Ελλάδα ζούμε, τη χώρα που έχει αναγάγει σε… τέχνη την περιγραφή των νομοθετικών ορίων, τη λειτουργία των «καπάτσων» στο όριο της νομιμοφάνειας και της προκλητικής και εν πολλοίς αντιφατικής πολυνομίας, που εν τέλει καταλήγει σε… πλήρη ανομία!
Σε θετική πορεία κινείται και η προτεινόμενη συνταγματική πρόβλεψη (που θα υλοποιείται με εκτελεστικό νόμο) να είναι δυνατή η σύναψη συμβάσεων αορίστου χρόνου για την κάλυψη οργανικών θέσεων του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα – σε απλά ελληνικά: στην πράξη η σταδιακή κατάργηση της μονιμότητας στο Δημόσιο. Θα προκαλέσει αντιδράσεις η πρόταση, το εύρος και η ένταση των οποίων θα εξαρτηθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις τοποθετήσεις των κομμάτων (εξουσίας, κατά κύριο λόγο, για προφανείς λόγους…) για το πώς βλέπουν να «στήνουν» τον απαιτούμενο εκτελεστικό νόμο, ποιες προϋποθέσεις ασφάλειας και… μη δημιουργία νέων «πλατειών Κλαυθμώνος» θα παρέχει – και κυρίως πώς θα κλιμακώνεται η εφαρμογή του σε βάθος χρόνου, ώστε να μην προκληθούν ανατροπές στο σύστημα αλλά και τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων…
Καινοτόμος και ριζοσπαστική κρίνεται η πρόταση του ΠΑΣΟΚ να αλλάξει το σύστημα εκλογής των βουλευτών και να καθιερωθεί ένα μικτό που θα προβλέπει και σταυροδοσία αλλά και «λίστα» (συνδυάζοντας μονοεδρικές και ευρείες περιφέρειες – απαιτούνται λεπτομέρειες και διευκρινίσεις…), που βρίσκεται στην ίδια λογική με την πρόταση βουλευτών της Ν.Δ. (Σουφλιάς, Μπακογιάννη, Σπηλιωτόπουλος κ.ά.) για πρόβλεψη λίστας και σταυρού. Θα προκαλέσει, το πιθανότερο, αντιδράσεις από εκείνους που θα θεωρήσουν ότι το μέτρο θα απολήξει στην «αρχηγική παντοκρατορία» μέσα στα κόμματα, αλλά με την (επιτέλους, κάποτε…) προσεκτικότερη και δημοκρατικότερη λειτουργία των κομμάτων, μπορεί να απολήξει σε απάλειψη των φαινομένων μικροπολιτικής και ουσιαστική απεξάρτηση ενός σημαντικού τμήματος της Βουλής από… λαϊκίστικες δεσμεύσεις και συναλλαγές. Θα επανέλθουμε.