Στο πλαίσιο της καχυποψίας και του λαϊκισμού που δυστυχώς χαρακτηρίζει συχνά την πολιτική ζωή της χώρας, δεν είναι λίγοι αυτοί -όλοι από την αντιπολίτευση- που έχουν υποστηρίξει ότι η εξαγγελθείσα από0 τον πρωθυπουργό, Κώστα Καραμανλή, συνταγματική αναθεώρηση εμπίπτει στη λογική των πολιτικών ελιγμών. Ωστόσο, σκοπίμως, λησμονούν πως έχει καταστεί ευρύτερα αποδεκτό ότι η συνταγματική αναθεώρηση του 2001 δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες των εμπνευστών της. Οι αδυναμίες -θεσμικές και πολιτικές- που εντοπίζονται σε διάφορους τομείς της δημόσιας ζωής και δράσης αλλά και σε θέματα προστασίας ιδιωτικών συμφερόντων και οικονομικής ανάπτυξης, δικαιολογούν απολύτως την επιχειρούμενη, σήμερα, νέα αναθεώρηση. Θέλω, παρά ταύτα, από την αρχή να επισημάνω ότι οι συχνές -ακριβώς εις τα προβλεπόμενα από τις συνταγματικές προθεσμίες, χρονικά όρια- αναθεωρήσεις συνταγματικών διατάξεων πρέπει να αποφεύγονται, αφού έτσι βλάπτεται το θεσμικό κύρος των ρυθμίσεών τους. Οι πραγματικές, όμως, ανάγκες του πολιτικού συστήματος καθιστούν τη σήμερα επιχειρούμενη αναθεώρηση επιτακτική. Αυτή η συνταγματική αναθεώρηση φιλοδοξεί να συνεισφέρει σε ένα σύγχρονο κράτος δικαίου, υπεύθυνο και αποτελεσματικό, δίπλα στον πολίτη, στη δημιουργία μιας δυναμικής και ανταγωνιστικής οικονομίας και στη διασφάλιση αυτοδύναμης και βιώσιμης ανάπτυξης σε ολόκληρη τη χώρα. Οι βασικοί άξονες, οι κατευθυντήριες γραμμές της αναθεώρησης είναι:
1. Σύγχρονη παιδεία, προσιτή σε όλους.
2. Ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης.
3. Προστασία του περιβάλλοντος.
4. Αποτελεσματική προστασία της ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένης της πνευματικής.
5. Κράτος δικαίου στην υπηρεσία του πολίτη.
6. Ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση.
7. Θεσμικό πλαίσιο που εγγυάται διαφάνεια παντού.
Στο πλαίσιο του σημειώματος αυτού δεν είναι ασφαλώς δυνατή η αναφορά στο σύνολο (25 άρθρα) των επιμέρους προτεινόμενων αλλαγών. Θα επισημάνω, ωστόσο, τις κυριότερες.
Αρθρο 16: Κοινή είναι η διαπίστωση ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα νοσεί. Δεν παράγει ούτε ως προς το γνωστικό περιεχόμενο, ούτε στο ποιοτικό επίπεδο που χρειάζεται ο τόπος επιστήμονες με επάρκεια και δυνατότητες σημαντικές. Το ίδιο υστερεί και η επιστημονική έρευνα. Συνεπώς, χωρίς να υποστηρίζω ότι με τη συνταγματική ευχέρεια ίδρυσης και μη κρατικών AEI θα επιλυθούν, διά μιας, τα προβλήματα αυτά, ασφαλώς η δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας τους είναι βέβαιο ότι θα αναβαθμίσει το γενικότερο επίπεδο της τρίτης εκπαιδευτικής βαθμίδας. Πρέπει να είναι απόλυτα σαφές ότι η παιδεία παραμένει δημόσιο αγαθό.
Αρθρα 24 και 117. H αναδιατύπωση του άρθρου 24 θα ανοίξει τον δρόμο για τον αποχαρακτηρισμό εκτάσεων που σήμερα θεωρούνται δασικές και είναι αδύνατον να τις εκμεταλλευτούν οι ιδιοκτήτες τους. Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση διαβεβαιώνει ότι οι όποιες αλλαγές θα γίνουν με φειδώ και σεβασμό στο περιβάλλον.
Προτείνεται διορθωτική παρέμβαση, στα δύο αυτά άρθρα, έτσι ώστε να ενισχυθεί αφενός η αποτελεσματική προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων και αφετέρου η βιώσιμη ανάπτυξη. Κάνοντας την επιβαλλόμενη διάκριση μεταξύ δασών και δασικών εκτάσεων θα υπάρξει σύνδεση με το χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της χώρας.
Αρθρο 29: Προτείνεται να προβλεφθεί ρητά ως βασική πηγή χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων ο κρατικός προϋπολογισμός και να θεσπιστούν, ταυτόχρονα, αυστηρότεροι περιορισμοί στη χρηματοδότησή τους από ιδιωτικές πηγές. Επιπλέον, όμως: H πρόβλεψη αυτή να συνδυασθεί με την καθιέρωση συστήματος αποτελεσματικού ελέγχου, για τα οικονομικά των κομμάτων, τις προεκλογικές δαπάνες βουλευτών και υποψήφιων βουλευτών και το «πόθεν έσχες» βουλευτών και υπουργών. Το σημερινό σύστημα ελέγχου από την ίδια τη Βουλή, δεν εμπνέει την απαιτούμενη εμπιστοσύνη στους πολίτες. H ελεγκτική αυτή αρμοδιότητα θα ανατεθεί σε ειδικό τμήμα του Συνταγματικού Δικαστηρίου, το οποίο προβλέπεται να συσταθεί με τροποποίηση του άρθρου 100.
Αρθρο 54: Προτείνεται αύξηση του αριθμού των βουλευτών που εκλέγονται χωρίς σταυρό προτίμησης.
Αρθρο 56: Προτείνεται ανακαθορισμός των κωλυμάτων εκλογιμότητας των βουλευτών, ώστε να υπάρξει εξορθολογισμός και προσαρμογή στις σημερινές συνθήκες.
Αρθρα 57 και 115: Προτείνται η κατάργηση του απόλυτου επαγγελματικού ασυμβίβαστου των βουλευτών, που εισήχθη στην προηγούμενη αναθεώρηση και η θέσπιση μερικού ασυμβίβαστου.
Αρθρο 62: Επαναφέρουμε την πρόταση για την οριοθέτηση της βουλευτικής ασυλίας. H ισχύουσα ρύθμιση, κατά γενική πλέον ομολογία, διαμορφώνει καθεστώς ασυλίας για τους βουλευτές, το οποίο δεν συνάδει ούτε με το κοινό περί δικαίου αίσθημα, ούτε με την αρχή της ίσης μεταχείρισης.
Αρθρο 90: Προτείνονται ουσιώδεις ρυθμίσεις, όσον αφορά τη θητεία και τον τρόπο ανάδειξης της ηγεσίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων. Ειδικότερα, οι πρόεδροι των Ανωτάτων Δικαστηρίων να επιλέγονται μόνο μεταξύ των αντιπροέδρων των οικείων δικαστηρίων. H επιλογή των αντιπροέδρων, εάν πρόκειται το πολύ για τρεις, να γίνεται μεταξύ των 10 αρχαιότερων μελών των οικείων δικαστηρίων.
Αρθρο 100: Προτείνεται η μετατροπή του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου σε Συνταγματικό Δικαστήριο με ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του, ιδίως σε ό,τι αφορά τον έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων, σε τελευταίο βαθμό.
Αρθρο 103: Προτείνεται η, πάντοτε μέσω του ΑΣΕΠ, κάλυψη οργανικών θέσεων του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα και από υπαλλήλους που συνάπτουν συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου.
Ελπίζεται, με τη συνδρομή και άλλων πολιτικών δυνάμεων, οι νέες ρυθμίσεις, όπως αυτές θα διατυπωθούν οριστικά από την επόμενη Αναθεωρητική Βουλή, να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις προσδοκίες των Ελληνίδων και των Ελλήνων πολιτών, για πολλά χρόνια, διασφαλίζοντας ιδίως για τις νέες και τους νέους ένα σύγχρονο και ασφαλές περιβάλλον ζωής και δράσης.
* O κ. Βασίλης Μαγγίνας είναι κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας.