Αν πρώτοις, οι αστάθμητοι παράγοντες που ξεφεύγουν από τις προβλέψεις και δεν είναι δυνατό ούτε να υπολογισθούν, μήτε να εκτιμηθούν. Λίγες ανησυχίες, λόγου χάρη, έχει προκαλέσει στην παγκόσμια κοινότητα ο «μαύρος χρυσός» τον τελευταίο καιρό; Και ναι μεν υπάρχουν εναλλακτικές πηγές ενέργειας, πλην όμως αυτό το εύφλεκτο υγρό ορυκτό -που θεωρούσε μυστηριώδες η απώτατη αρχαιότητα- φωτίζει, θερμαίνει και κινεί μηχανές, παρά τα σημερινά άλματα της τεχνολογίας. Γι’ αυτό και εξακολουθεί να βρίσκεται πίσω από τις επιδιώξεις των ισχυρών και τα μεγάλα συμφέροντα, να ανατρέπει τις οικονομικές ισορροπίες με την άνοδο της τιμής του, να αναστατώνει την αγορά και να πονοκεφαλιάζει την οικουμένη… Αν στην περίπτωσή του προστεθούν επιτόκια, χρέη και ελλείμματα, μάλλον θα σχηματιστεί ένα πρόχειρο σκιαγράφημα της αβεβαιότητας που κατατρύχει λαούς και κοινωνίες.
Σημασία στην ενημέρωση, λοιπόν. Και μπορεί η επικαιρότητα να μας πληροφορεί για διαβουλεύσεις, ρυθμίσεις, διακρατικές συμφωνίες που αποβλέπουν στο κοινό όφελος ή κατευναστικές δηλώσεις της πολιτικής και μέτρα που γλυκαίνουν τις πίκρες χειμαζομένων. Αλλά, πόσο εύκολα γίνεται ευρύτερα αντιληπτός ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνονται και αλληλοεπηρεάζονται τα γεγονότα; Ελπίδες το πρωί για την κατάσταση των πραγμάτων, προβληματισμός το βράδυ για «ουσιαστικές λεπτομέρειες» που βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Παντού δυσκολίες και αστάθεια στις περιστάσεις, στο σύνολο των συνθηκών που επικρατούν σε δεδομένη στιγμή, με τους ανθρώπους -κυρίως του μόχθου και της βιοπάλης- να πασχίζουν να προσανατολισθούν, να βρουν μονοπάτι για να προχωρήσουν και μια ευκαιρία για να βγουν από το αδιέξοδο. Αμ, δεν είχαν άδικο όσοι ιστορικοί, διανοούμενοι και πολιτικοί ασχολήθηκαν, στο διάβα του χρόνου, με τις περιστάσεις και μας κληροδότησαν αποφθέγματα, χρήσιμα στη ζωή, ακόμη και στους χαλεπούς αυτούς καιρούς. O Ηρόδοτος από την Αλικαρνασσό, που αποκλήθηκε «πατέρας της Ιστορίας» υποστήριζε, επί παραδείγματι, πως «οι άνθρωποι εξαρτώνται από τις περιστάσεις και όχι οι περιστάσεις από τους ανθρώπους». Αιώνες πέρασαν, ώς την ημέρα που ο Ρωμαίος λυρικός ποιητής Οράτιος διατυμπάνισε ότι «προσπαθούσε να υποτάξει τις περιστάσεις στον εαυτό του και όχι τον εαυτό του στις περιστάσεις». Ενας μεταγενέστερος στοχαστής αποφάνθηκε πως ο ίδιος άνεμος που φέρνει κάποιο πλοίο στο λιμάνι, μπορεί να βουλιάξει άλλο στο πέλαγος. Αν μάλιστα συνοψίσουμε σοφές ρήσεις διαφόρων, που έχουν τυπωθεί στη μνήμη, ίσως και να λύσουμε απορίες που μας τριβελίζουν τώρα, αφού οι περιστάσεις «είναι οι κυβερνήτες των αδυνάτων και τα όργανα των ισχυρών», ενώ η σχέση μας με την αφεντιά τους «καθορίζει την επίδραση που θα έχουν πάνω μας». Χώρια που η εκπαίδευση που δεχόμαστε από αυτές «είναι καλύτερη από κάθε διδασκαλία». Κάτι ήξερε ο Αγγλος λογοτέχνης Ολιβερ Γκόλντσμιθ, όταν έγραφε -πριν από δυόμισι αιώνες- ότι «σε τυχαίες περιστάσεις οφείλουμε τις χαρές και τις ανέσεις της ζωής μας». Γιατί, λοιπόν, να αποδυναμώνουν τις προσπάθειες οι δυσμενείς συγκυρίες ή τα ανερμάτιστα και τα αδικαιολόγητα που ξεπηδούν μπροστά μας και δυσχεραίνουν την πορεία μας προς το αύριο; Στο χέρι μας είναι και από τη βούληση του καθενός εξαρτάται η αντιμετώπιση των περιστάσεων.