Προς τι η έκπληξη για την εκλογή του κ. Παναγιωτακόπουλου αντί του κ. Χρυσοχοΐδη στο πολιτικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ; Αλλαξε τόσο πολύ το κόμμα που έβριζε τον κ. Σημίτη, ώστε να εκτιμήσει τον κ. Χρυσοχοΐδη και να απαξιώσει τον κ. Παναγιωτακόπουλο; Ή αποκτήσαμε κόμματα με κρυστάλλινες θέσεις που δεν χωρούν ταυτόχρονα και το παλαιό και το εκσυγχρονιστικό;
Το «όλον ΠΑΣΟΚ» είναι χειρότερο από ιδεολόγημα. Είναι ανάγκη επιβίωσης σε ένα θνήσκον πολιτικό σύστημα. Είναι όρος για την απόκτηση της κρατικής εξουσίας: μαζευόμαστε όλοι όσοι έχουμε σε εξαιρετικά αδρές γραμμές κοινούς στόχους και αναλαμβάνουμε τη διαχείριση του κράτους. Μαζί με τα οφέλη που απορρέουν εκ της διαχείρισης. Πραγματικά: ο κ. Παναγιωτακόπουλος βρίσκεται στον αντίποδα του κ. Χρυσοχοΐδη, αλλά σάμπως στον ίδιο πόλο δεν βρισκόταν το μισό και πλέον ΠΑΣΟΚ έχοντας απέναντι τον κ. Σημίτη; Κι όμως το ίδιο κόμμα που χαρακτήριζε τον πρώην πρωθυπουργό «δεξιό λογιστή» τον ψήφισε στην ηγεσία του. Στόχος τους δεν ήταν η διαφύλαξη «των αριστερών και οσίων» του κόμματος, αλλά η διατήρηση στην εξουσία.
Κάνουμε λάθος να αναλύουμε το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. με καθαρά ιδεολογικούς όρους. Οχι ότι δεν υπάρχουν, αλλά με τόσο κράτος, το δέλεαρ της ενότητας των αντιθέτων με σκοπό την εξουσία είναι μεγαλύτερο από την ανάγκη σαφούς ιδεολογικής συγγένειας. Τα δύο κόμματα τέμνονται εγκάρσια με τα ξεχωριστά μέρη των δύο κομμάτων να έχουν περισσότερα κοινά οριζοντίως απ’ ό,τι καθέτως.
Η τομή αυτή εμφανίσθηκε ξεκάθαρα στο ΠΑΣΟΚ κατά τη σύγκρουση για την ηγεσία μεταξύ των εκσυγχρονιστών και του συνασπισμού των «παπανδρεϊκών», «εθνικοπατριωτών», «τριτοδρομικών» κ.λπ. Το σημείο τομής των δύο «μετώπων» έχει να κάνει κυρίως με τη στάση τους απέναντι στη Δύση. Οι εκσυγχρονιστές έχουν ως πολιτικό προσανατολισμό και ιδεολογική αναφορά τη Δύση. Οι υπόλοιποι, αφού έχασαν τις χώρες πρότυπα του «Τρίτου Δρόμου» τώρα ορίζονται απλώς από αντικαπιταλισμό-κρατικισμό, σαφέστατο αντιαμερικανισμό και άρρητο αντιδυτικισμό, ο οποίος δεν έχει γίνει ακόμη αντιευρωπαϊσμός μόνο και μόνο επειδή η Ε.Ε. επιδοτεί ένα μεγάλο κομμάτι της εκλογικής τους πελατείας.
Αυτή η γραμμή -αν και δεν είναι τόσο ευδιάκριτη- τέμνει εγκάρσια και τη Νέα Δημοκρατία έχοντας επίσης σημείο τομής τη στάση απέναντι σε ό,τι εκφράζει η Δύση. Αν θέλαμε να τους ονοματίζαμε θα χρησιμοποιήσαμε τους όρους «Φιλελεύθερη» και «λαϊκή» Δεξιά. Η «λαϊκή Δεξιά» έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με όλο το αντιεκσυγχρονιστικό μπλοκ του ΠΑΣΟΚ και της Αριστεράς, αλλά ο εφηρμοσμένος (κι όχι πάντα ρητός) αντιδυτικισμός της πρώτης έχει εντελώς διαφορετικές ρίζες. Ο αντιδυτικισμός της Αριστεράς πηγάζει από μια ψυχολογική άρνηση του μεταψυχροπολεμικού κόσμου (και των συντετριμμένων ονείρων της νιότης), ο αντιδυτικισμός της Δεξιάς πηγάζει από τα συντηρητικά ανακλαστικά, αφού ο μόνος «απειλητικός» φορέας κοινωνικών αλλαγών είναι η Δύση. Για παράδειγμα: η παγκοσμιοποίηση θεωρείται από την «αντιεκσυγχρονιστική Αριστερά» κάτι σαν εξαγωγή της καπιταλιστικής επανάστασης, ενώ από τη «λαϊκή Δεξιά» είναι απειλή για τις παραδόσεις μας.
Μπορεί η συζήτηση εντός των κομμάτων να κόπασε μετά το 2004, τόσο εξαιτίας του εκλογικού αποτελέσματος, όσο κι εξαιτίας του ιδεολογικού στρόβιλου που ξεσήκωσε στο ΠΑΣΟΚ ο αρχηγός του, αλλά η οριζόντια τομή επιβιώνει. Προς το παρόν δεν απειλεί την ενότητα των κομμάτων για ένα λόγο: τα κόμματα έχουν μεταβληθεί σε πολιορκητικό μηχανισμό του κράτους. Ετσι μέσα στο ίδιο κόμμα μπορεί να συμβιώνει και ο κ. Χρυσοχοΐδης και ο κ. Παναγιωτακόπουλος και επειδή η τριτοδρομική συνιστώσα είναι απλοϊκή και εύπεπτη μπορεί να εκλέγεται ο δεύτερος και όχι ο πρώτος.