ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ. Η μελαγχολία μιας δεκαετίας που διαπνέεται από τον προβληματισμό περί του τι θα μπορούσε να είχε γίνει αναμειγνύεται με τον βαθύ φόβο περί του τι ενδέχεται να συμβεί τώρα που ο Κόφι Ανάν ετοιμάζεται να εγκαταλείψει το γραφείο του στον 38ο όροφο του κτιρίου των Ηνωμένων Εθνών. H φωνή του γενικού γραμματέα προδίδει, όμως, την πρόθεσή του να περάσει τον τελευταίο μήνα της θητείας του, υπενθυμίζοντας τα δεινά που απειλούν την ανθρωπότητα. Ιράν, Ιράκ, Μέση Ανατολή και Νταρφούρ βρίσκονται στην ημερησία διάταξη για τον διπλωμάτη από την Γκάνα που, όμως, εκφωνεί ομιλίες γεμάτες προβληματισμό για την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την παγκόσμια διακυβέρνηση.
Οταν αρχίσαμε να συζητάμε, ο Ανάν με εξέπληξε επισημαίνοντας άμεσα ότι η Δύση ενδέχεται να υποτιμά την αποφασιστικότητα με την οποία προωθεί το πυρηνικό του πρόγραμμα το Ιράν. «Συνέστησα στις ΗΠΑ και στη Βρετανία να λάβουν τα μέτρα τους, ώστε να διασφαλίσουν πως δεν θα γελάνε οι Ιρανοί με τη συζήτηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας» τονίζει καθώς ο διχασμός στους κόλπους του Σ.Α. καθιστά αδύνατη την επιβολή κυρώσεων. Και προσθέτει «το Ιράν θεωρεί τον εαυτό του ισχυρή χώρα. Ο πρόεδρός του μου είπε ακριβώς αυτό». Ο Ανάν εκφράζει φόβους πως η ταυτόχρονη αντιπαράθεση με το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα θα αποδείξει πως «δεν μπορείς να ασκήσεις πολιτική μη διάδοσης των πυρηνικών ενεργώντας κατά περίπτωση». «Πρέπει να βρεις έναν πραγματικό μηχανισμό» για να αποτρέψεις την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων σε νέες χώρες ή τρομοκρατικές οργανώσεις. Ο μηχανισμός αυτός πρέπει να προβλέπει δεσμευτικές διεθνείς συνθήκες για τη ρύθμιση ή την απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών και της ανάπτυξης νέων όπλων σε χώρες που ήδη διαθέτουν πυρηνικό οπλοστάσιο.
Εξαιτίας της νεοαποκτηθείσας αυτοπεποίθησής του, το Ιράν δεν θα ανταποκριθεί εύκολα σε τυχόν πρόσκληση των ΗΠΑ για συνομιλίες μόνον περί του Ιράκ. Ο Ανάν προβλέπει ότι η Τεχεράνη θα διαπραγματευθεί σκληρά για να αποσπάσει παραχωρήσεις από τις ΗΠΑ ως αντάλλαγμα για τον διάλογο. Η δυνατότητα αυτή εξετάσθηκε στις επαφές που είχε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, Τζιμ Μπέικερ, με τον Ιρανό πρέσβη στα Ηνωμένα Εθνη, Τζαβάντ Ζαρίφ, που δήλωσε ότι δεν συμφέρει το Ιράν ένας διάλογος μόνον για το Ιράκ, όπως πρότεινε ο Μπέικερ, αλλά θα πρέπει να προβλέπει και εγγυήσεις ασφάλειας για το Ιράν.
Οι δυνατότητες που χάθηκαν στις δύο θητείες του Ανάν αφορούν τις ακανθώδεις σχέσεις του με την κυβέρνηση Μπους. Οπως μου λέει ο ίδιος, ορισμένοι αξιωματούχοι τον αντιμετώπισαν κατά περιόδους «ως εχθρό» εξαιτίας της διαφωνίας του με την εισβολή στο Ιράκ. Οπως επισημαίνει, «καμία χώρα δεν μπορεί να κάνει πάντα τα πράγματα με τον δικό της τρόπο, πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να διαφωνήσουν τα μέλη και όμως να εξακολουθήσουν να συνεργάζονται».
Σύμφωνα με τον Ανάν, στη σημερινή ατμόσφαιρα της πόλωσης, είναι πολύ πιο δύσκολο να πείσει κανείς τις κυβερνήσεις να αναλάβουν το βάρος μιας ανθρωπιστικής αποστολής σε περιοχές όπως το Νταρφούρ. Παρά, τα προβλήματα που αντιμετώπισε με την Ουάσιγκτον, ενδεχομένως και εξαιτίας αυτών των προβλημάτων, ο Ανάν ασκεί πιέσεις για σύγκληση περιφερειακής διάσκεψης με σκοπό την αποκατάσταση της σταθερότητας στο Ιράκ και την ομαλή αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων. Οπως τονίζει, «είναι προς το συμφέρον όλων να αποκατασταθεί η τάξη στο Ιράκ». Θα προτιμούσε μια διαρκή διάσκεψη που θα έχει σχεδιασθεί για να παραταθεί επί μήνες, όχι λίγες ημέρες, και που θα περιελάμβανε τις μεγαλύτερες από τις δυνάμεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, καθώς και τις γειτονικές στο Ιράκ χώρες. Η ημέρα τελειώνει και θέτω ένα τελευταίο ερώτημα στον Ανάν: πώς θα μπορούσε ο Νοτιοκορεάτης διάδοχός του Μπαν Κι Μουν να αποκαταστήσει τις σχέσεις του ΟΗΕ με τις ΗΠΑ; «Να κάνει τα πράγματα με τον δικό του τρόπο. Εγώ τα έκανα με τον δικό μου τρόπο, προσπαθούσα να συνεργασθώ με τις ΗΠΑ».