ΑΓΚΥΡΑ. Ποια είναι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε μια πολιτισμένη και μια απολίτιστη χώρα; Από τη δική μου εμπειρία είναι η ελευθερία της έκφρασης: Κατηγορήθηκα για προδοσία στον Τύπο και το πανεπιστήμιο μου με έθεσε σε διαθεσιμότητα, επειδή υπερασπίστηκα τις κοινές αξίες του πολιτισμού και της επανεξέτασης της τουρκικής ιστορίας. Είμαι ακαδημαϊκός, καθηγήτρια πανεπιστημίου και διδάσκω Πολιτική, Πολιτική Φιλοσοφία και Πολιτική Οικονομία. Στις 18 Νοεμβρίου, ήμουν ομιλήτρια μιας επιτροπής, στη Σμύρνη, που οργανώθηκε από τον τοπικό τομέα του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
Εξήγησα έναν ορισμό, που αποκαλώ «το κοινό πολιτιστικό πρότυπο»: προϋποθέτει ιδιωτική περιουσία, ελεύθερη συναλλαγή, περιορισμένη και υπεύθυνη διακυβέρνηση, ελευθερία έκφρασης, ανεξιθρησκεία, που περιλαμβάνει μειονότητες και άπιστους, απουσία πολιτικών εγκλημάτων στη νομοθεσία, αντιπολίτευση, κράτος δικαίου και ελευθερία ένωσης, που καταλήγει σε οριζόντια, αντί κάθετη ηγεσία και συνεργασία. Τοποθετώντας το στην Τουρκία, είπα ότι παρά την εκτεταμένη επίσημη προπαγάνδα, η μονοκομματική εποχή μεταξύ 1925-1945 υπό την ηγεσία κυρίως του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ δεν ήταν τόσο προοδευτική όσο λέγεται και από μια άποψη ήταν οπισθοδρομική.
Υπήρχαν μόνο 37 μέλη στην επιτροπή, μεταξύ των οποίων και μια δημοσιογράφος. Ρώτησε, αν είχε ακούσει σωστά τη δήλωσή μου ότι ο κεμαλισμός ήταν κατά κάποιο τρόπο οπισθοδρομικός. Απάντησα ότι δεν με είχε παρερμηνεύσει και είπα ότι οφείλουμε να συζητήσουμε τέτοιου είδους θέματα με ηρεμία και χωρίς προκαταλήψεις. Η αίτηση της Τουρκίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση μπορεί να προωθήσει τέτοιου είδους θέματα, πρόσθεσα. Οι Ευρωπαίοι, που βλέπουν τις απανταχού αναπαραστάσεις του Ατατούρκ εδώ θα ρωτήσουν: «Γιατί υπάρχουν παντού οι φωτογραφίες και τα αγάλματα του ίδιου άνδρα;»
Στο τέλος, είπα ότι θα ήθελα μια λογική συζήτηση για τις απόψεις μου με τους κεμαλιστές, αλλά φοβάμαι ότι είναι απίθανη. Θα επαληθευόμουν την επόμενη μέρα.
Περίμενα ένα κακό πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα της, Yeni Asir, αλλά ξεπέρασε τις προσδοκίες μου: με ανακήρυξε προδότη που «έβρισε και προσέβαλε τον Ατατούρκ». Αυτή ήταν η αρχή μιας έντυπης και τηλεοπτικής εκστρατείας Το Πανεπιστήμιο Gazi, αντί να υπερασπιστεί την ακαδημαϊκή ελευθερία, με έθεσε σε διαθεσιμότητα για τις δηλώσεις μου και για την απομάκρυνσή μου από το πανεπιστήμιο, χωρίς επίσημη άδεια. Μια έρευνα είναι βέβαιο ότι θα αποδείξει ότι απέτυχα να «εκπαιδεύσω τους Τούρκους φοιτητές σύμφωνα με τις αρχές του Ατατούρκ», τη νομική βάση της εκπαίδευσης εδώ. Ο γενικός γραμματέας της Ενωσης Νέων της Τουρκίας, Οσμάν Γιλμάζ, ζήτησε από το Σώμα της Ανώτερης Εκπαίδευσης να μου αφαιρέσει το δημόσιο αξίωμα και το ακαδημαϊκό επάγγελμα, λέγοντας ότι έχω αναλάβει «την εκστρατεία ψεύδους και δυσφήμησης των αμερικανικών και ευρωπαϊκών αρχών εναντίον του Ατατούρκ και της Δημοκρατίας της Τουρκίας». Μετά τον φόβο και τον πανικό των πρώτων ημερών, νομίζω ότι τώρα καταλαβαίνω γιατί συμβαίνουν αυτά. Είμαι γνωστή κλασική φιλελεύθερη. Υπερασπίζομαι ανοιχτά τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων. Αυτό περιλαμβάνει φυσικά και τα δικαιώματα των Κούρδων και των συντηρητικών μουσουλμάνων.
Αλλά είμαι ακαδημαϊκός: Η αμφισβήτηση, η κριτική και η ανάλυση είναι η δουλειά μου. Κανείς δεν μπορεί να υποδύεται τον Θεό ή να κρατάει αιώνιες αλήθειες στα χέρια του. Αυτό που η ανθρωπότητα, εν γένει και η Τουρκία ειδικότερα, χρειάζονται είναι ελεύθερος ανταγωνισμός ιδεών και προτύπων. Η ελευθερία έκφρασης είναι σημαντική για όλους, αλλά για τους ακαδημαϊκούς είναι η ίδια μας η ζωή. Εως ότου οι ιδέες μου διαψευστούν με επιχειρήματα, εμμένω σ’αυτές, επειδή αγαπώ την Τουρκία και θέλω να είναι πολιτισμένη χώρα.
* Η κ. Atilla Yayla είναι καθηγήτρια Πολιτικής Θεωρίας και Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Gazi της Αγκυρας και πρόεδρος της Ενωσης για τη Φιλελεύθερη Σκέψη.