Ο νέος υπουργός Αμυνας, Ρόμπερτ Γκέιτς, προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι ενδεχόμενη αποτυχία στο Ιράκ θα συνιστούσε «συμφορά», η οποία θα στοιχειώνει τις ΗΠΑ για δεκαετίες. Δυστυχώς έχει δίκιο. Ποιος όμως θα ήταν ο ρεαλιστικός ορισμός της επιτυχίας; Εάν αποστείλουμε δεκάδες χιλιάδες επιπλέον στρατιώτες στο Ιράκ και τους ανεβάσουμε στην κορυφή του λόφου, πώς θα τους κατεβάσουμε μετά κάτω;
Πολύ φοβάμαι ότι ο Μπους θα αναζητήσει και πάλι την επίτευξη κάποιας ανεδαφικής στρατιωτικής νίκης, η οποία θα ήταν ενδεχομένως και ανεπιθύμητη ακόμα κι αν ήταν εφικτή. Η επ’ αόριστον παραμονή στο Ιράκ δεν διασφαλίζει τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Η στρατιωτική ηγεσία του Πενταγώνου, η οποία δεν εξέφρασε τις αμφιβολίες της για την αποτελεσματικότητα των προεδρικών στόχων το 2003, δεν πρόκειται να κάνει το ίδιο λάθος. Σύμφωνα με έκθεση των Ρόμπιν Ράιτ και Πίτερ Μπέικερ, οι αρχηγοί του γενικού επιτελείου αντιστέκονται στις προτάσεις για την αποστολή επιπλέον 30.000 στρατιωτών στο Ιράκ. Για τους επιτελάρχες η αύξηση των στρατευμάτων δεν συνιστά στρατηγική νίκης, όπως και η διαρκής μετάθεση του μοιραίου.
Ποια στρατηγική θα εθεωρείτο ρεαλιστική για το Ιράκ; Αυτό το ερώτημα κλήθηκαν να απαντήσουν τα μέλη της επιτροπής Μπέικερ – Χάμιλτον, τα οποία παρά τη κριτική που δέχθηκαν νομίζω ότι έθεσαν σωστά το γενικό πλαίσιο: Η νυν στρατηγική για το Ιράκ δεν είναι αποτελεσματική, ενδεχόμενη εσπευσμένη αποχώρηση θα ήταν λάθος, ενδεχόμενη διαίρεση του Ιράκ είναι επικίνδυνη. Το πρόβλημα της έκθεσης ήταν ότι οι αισιόδοξες προτάσεις της έρχονταν σε αντίθεση με τις απαισιόδοξες εκτιμήσεις για τη φυλετική κρίση. Ούτε και η μεγαλύτερη εκπαίδευση του ιρακινού στρατού δεν μπορεί να φέρει αποτέλεσμα, όσο η κατάσταση εξακολουθεί να είναι εκρηκτική. Μια ριζοσπαστική προσέγγιση θα απαιτούσε να φανταστεί κανείς μια αμερικανική παρουσία, η οποία θα μπορούσε να διατηρηθεί ανεξαρτήτως των εξελίξεων. Αυτό προϋποθέτει ότι αντιμετωπίζουμε το Ιράκ ως φυσιολογική χώρα. Οι Αμερικανοί θα εγκαθίσταντο σε οχυρωμένα κτίρια της αμερικανικής πρεσβείας και όχι στο προεδρικό παλάτι. Ο αμερικανικός στρατός θα αναπτυσσόταν με τρόπο ώστε να μπορεί να συντρέχει τους συμμάχους και να πλήττει τους εχθρούς, αντί να παραμένει ανενεργός εν μέσω εμφύλιας σύρραξης, αποτελώντας εύκολο στόχο και για τις δύο πλευρές. Οι ΗΠΑ θα απέσυραν σημαντικό αριθμό στρατιωτών, προκειμένου να έχουν ελευθερία κινήσεων. Ωστόσο θα παρέμενε ικανός αριθμός προκειμένου να επεμβαίνει για την αποτροπή αιματοχυσιών. Θα θέσπιζε διαχωριστικές γραμμές, αντί να προσπαθεί να προσδιορίσει τα γεγονότα.
Μια συνετή στρατηγική για το Ιράκ προσείλκυε τα γειτονικά κράτη, όπως η Συρία και το Ιράν, με το να μοιραζόμαστε το κοινό συμφέρον της διατήρησης ενός ενιαίου κράτους του Ιράκ. Αυτή ήταν η πρόταση-κλειδί της επιτροπής Μπέικερ – Χάμιλτον, οι οποίοι είχαν απόλυτο δίκιο. Οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν είναι αδύνατο να αρχίσουν όσο η χώρα φιλοξενεί συνέδριο των αρνητών του Ολοκαυτώματος. Ωστόσο, θα ήταν εντελώς παράλογο να μην εξετάσουμε τις προτάσεις που διατύπωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Συρίας κατά τη διάρκεια συνέντευξης που μου παραχώρησε την περασμένη εβδομάδα. Ο Σύρος αξιωματούχος υποστήριξε πως ενδεχόμενη εσπευσμένη αποχώρηση θα ήταν «ανήθικη πράξη», ενώ έκανε λόγο για κοινές συρο-αμερικανικές προσπάθειες για τη σταθεροποίηση του Ιράκ και τον περιορισμό των εξτρεμιστών. Πρότεινε επίσης τη διενέργεια ειρηνευτικών συνομιλιών άνευ όρων με το Ισραήλ.
Πάντως, για τον Λευκό Οίκο, που ονειρεύεται την επίτευξη στρατιωτικής νίκης στο Ιράκ, αυτές οι ρεαλιστικές επιλογές εκλαμβάνονται ως ταπεινωτική υποχώρηση. Αντί να βασίζονται στην έκθεση Μπέικερ – Χάμιλτον για να ξαναχτίσουν τη συναίνεση για μια βιώσιμη στρατηγική για το Ιράκ, οι αξιωματούχοι επιλέγουν την εύκολη λύση της επίθεσης κατά των «υπέρμαχων της ατιμωτικής παράδοσης». Κι αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.