Λίγοι έχουν συγκρατήσει στη μνήμη τους τις αισιόδοξες και υπερφύαλες δηλώσεις της αυστριακής προεδρίας για την αναθέρμανση του Ευρωσυντάγματος. Παράλογη αισιοδοξία, αφού μόλις προ μηνών το σκαρίφημα της ομάδας Ντ’ Εστέν είχε απορριφθεί από τους Γάλλους και τους Ολλανδούς. Λίγα χρόνια μετά, η Γερμανία, η οποία αναλαμβάνει την προεδρία την 1η Ιανουαρίου 2007, θα επιχειρήσει να βγάλει την Ευρώπη από το σημείο μηδέν στο οποίo βρίσκεται σήμερα.
Η γερμανική προεδρία τοποθετεί το Ευρωσύνταγμα στην κορυφή της ατζέντας της. Φιλοδοξία της καγκελαρίου Μέρκελ είναι να εκμεταλλευτεί τη χρονική συγκυρία που της επιτρέπει να προεδρεύει της Ε.Ε., να προεδρεύει των G8 και παράλληλα να δεξιώνεται τους Ευρωπαίους ηγέτες στο Βερολίνο για τα 50 χρόνια από την ίδρυση της Κοινότητας. Δεν είναι λίγα όλα αυτά, αν μάλιστα επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που θέλουν τη Γερμανία να παρουσιάζει στους εταίρους της τον «Οδικό Χάρτη» του Ευρωσυντάγματος.
Κακά τα ψέματα. Η γερμανική προεδρία βρίσκει την Ευρώπη σε βαθιά κρίση. Κρίση εμπιστοσύνης και στόχων. Η αίσθηση της επιστροφής του έθνους – κράτους είναι διάχυτη παντού. Η Ευρώπη απαξιώνεται και ένα είδος υφέρποντος εθνικισμού κάνει την εμφάνισή του. Οι έντονες διαμάχες μεταξύ των κρατών δεν καλύπτονται από τη γλώσσα της διπλωματίας, ενώ η διαφορετική φιλοσοφία ανάμεσα στην παλιά και τη νέα Ευρώπη δημιουργεί προβλήματα στην ενσωμάτωση. Η ιδέα της πολιτικής κολεκτιβοποίησης που κινείται πέρα από τα εθνικά σύνορα φυλλορροεί, τη στιγμή που οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών επαναπαύονται στις δάφνες και τα οφίτσιά τους, καταναλώνοντας το μίνιμουμ των επικοινωνιακών δυνατοτήτων τους.
Κι όμως. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ευρωπαίος πολίτης δεν διάκειται αρνητικά απέναντι στην Ε.Ε. Δεν διαφωνεί με την ιδέα του συντάγματος. Ούτε συμμερίζεται τις γενικόλογες αριστερές κουβέντες περί συνταγματοποίησης νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα συγκριτικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες τα ποσοστά είναι υψηλά. Κι αυτό για δύο λόγους: Πρώτον, έχουμε μεγαλώσει με το λεγόμενο κίνδυνο εξ ανατολών, άρα έχουμε κάθε λόγο να διευρύνουμε τη ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή «Ανήκομεν εις την Δύσιν». Και δεύτερον, η Ευρώπη παραμένει μια τροφαντή αγελάδα, την οποίαν αρμέγουμε συστηματικά και μάλιστα όχι απαραιτήτως προς όφελος της πατρίδας. Στην ουσία όμως, και εμείς και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι θέλουμε από τους ταγούς να μας διαβεβαιώσουν ότι το σύνταγμα δεν θα αποτελέσει τροχοπέδη των ιδιαιτεροτήτων των λαών. Αντιθέτως θα γίνει το δίχτυ της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής μας ασφάλειας.
Αν επομένως αιτούμεθα κάτι από το Βερολίνο δεν είναι η παρουσίαση απλώς ενός βελτιωμένου κειμένου. Κανείς δεν θα το καταλάβει. Να μας απαλλάξει από την κατάθλιψη θέλουμε και να μας βοηθήσει να επιβιβαστούμε στο υπερσύγχρονο τρένο του κόσμου. Αν αυτά περνούν αναγκαστικά μέσα από το Ευρωσύνταγμα, γιατί όχι;
Το σύνταγμα δεν είναι πανάκεια. Είναι το όχημα για τη διασφάλιση της εσωτερικής ενότητας της Ε.Ε. και του περιορισμού της ανεξέλεγκτης διεύρυνσης. Είναι το εργαλείο για τη συνολική νομιμοποίηση της Ευρώπης διεθνώς, ιδιαίτερα σήμερα που η Αμερική εμφανίζει έλλειμμα ηθικών αξιών.