Ολα τα χωράει ο όρος «ανθρώπινο λάθος»: τα αποδεδειγμένα και τα αναπόδεικτα, τα ηθελημένα και τα τυχαία, τα κατ’ εντολήν και τα αυτοσχεδιαστικά, τα γεννήματα πλεκτάνης, αλλά και τα ανοργάνωτα, τα βλακώδη και τα κουτοπόνηρα. Βολικότατη η έννοια, λες κι είναι από πλαστελίνη, παίρνει κάθε φορά το σχήμα της επιθυμίας μας για να πλασαριστεί σαν τελεσίδικη και αναμφίλεκτη ερμηνεία (πολιτική και δικαστική ταυτόχρονα), ενώ συνήθως άλλο δεν είναι παρά κόλπο και υπεκφυγή.
Επί παραδείγματι, κι αν έχουμε καταλάβει καλά ύστερα από δύο μήνες ενδοκυβερνητικού εμφυλίου και παλινωδιών, ο άγριος τζόγος με τα αποθεματικά των ασφαλιστικών Ταμείων οφείλεται σε «ανθρώπινο λάθος» και μόνο. Απλώς, κατά διαβολική σύμπτωση, το «λάθος» αυτό το διέπραξαν σχεδόν ταυτόχρονα 25 διοικητές, οι οποίοι τυγχάνουν όλοι «ανίδεοι», γεγονός το οποίο μπορεί να οφείλεται, με τη σειρά του, είτε σε «ανθρώπινο λάθος» είτε (αν υιοθετήσουμε καταφανώς επιστημονικότερες ερμηνευτικές μεθόδους) σε μία επιπλέον «διαβολική σύμπτωση».
Αλλά και για το προχθεσινοβραδινό ατύχημα, τον εκτροχιασμό της βαρυφορτωμένης μαζούτ και βενζίνη αμαξοστοιχίας του ΟΣΕ έξω από το Κιλκίς, τον ξέρουμε τον ένοχο κι είναι γνωστή η αιτία: «ανθρώπινο λάθος». Εντάξει, το σύστημα τηλεδιαχείρισης είχε τις βλάβες του, κι ο σηματοδότης ήταν από μέρες πολλές κολλημένο στο κόκκινο, γεγονός που σχεδόν εξανάγκαζε τους μηχανοδηγούς να μην τον λαμβάνουν υπόψη τους. Αυτές οι τεχνολογικής φύσεως λεπτομέρειες όμως απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα ότι τα λάθη είναι για τους ανθρώπους, έτσι γενικά κι αόριστα, ώστε να φταίει η μοίρα και όχι συγκεκριμένοι άνθρωποι σε συγκεκριμένα πόστα.
Λίγη ταχύτητα παραπάνω, ένας αδέξιος χειρισμός, μια στιγμιαία αδράνεια ή ολιγωρία, η «κακιά στιγμή» – αυτά είναι τα υλικά της φόρμουλας με την ονομασία «ανθρώπινο λάθος», η οποία έχει χρησιμοποιηθεί κατ’ επανάληψη. Είτε συρμοί εκτροχιάζονται σε σιδηροδρομικό δίκτυο κατά το ήμισυ τρικουπικό είτε καράβια με λειψά πιστοποιητικά βουλιάζουν στην Πάρο ή στη Σαντορίνη είτε στρατιωτικά ελικόπτερα πέφτουν και συντρίβονται είτε φορτηγά με δεκαοχτώ διαφορετικούς τρόπους παράνομα βγαίνουν στις εθνικές οδούς για να θερίσουν ζωές εφήβων, η εξήγηση είναι σταθερή, και σταθερά υποκριτική. Γι’ αυτό και τίποτε επί της ουσίας δεν αλλάζει, θαρρείς και η θεμελιώδης υποχρέωση της Πολιτείας είναι να διευκολύνει την εμφάνιση «ανθρωπίνων λαθών» στον αιώνα τον άπαντα. Μέτρα βεβαίως εξαγγέλλονται, με τον συνήθη στόμφο. Οταν φεύγουν όμως οι κάμερες, επανέρχεται θριαμβευτικά η επίσης συνήθης αμεριμνησία.