Τα πράγματα είναι πλέον ξεκάθαρα. Η σύνοδος κορυφής των βιομηχανικών κρατών της G8 στο Χάιλιγκενταμ έχει χωριστεί σε δύο διαφορετικά στρατόπεδα όσον αφορά το ζήτημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η Γερμανία και η Βρετανία ζητούν επειγόντως την έναρξη συνομιλιών για μια νέα συνθήκη κατά της κλιματικής αλλαγής, η οποία θα ισχύσει μετά τη λήξη του Πρωτοκόλλου του Κιότο το 2012. Κάνουν λόγο για σκληρά μέτρα τόσο για τον έλεγχο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, όσο και για τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά δύο βαθμούς Κελσίου μέσα στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες με τις δικές τους προτάσεις αντιτίθενται στους «αυθαίρετους στόχους και χρονοδιαγράμματα».
Θα δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια βασικά και αδιαμφισβήτητα δεδομένα. Πρώτον, οι θέσεις της επιστημονικής κοινότητας είναι ξεκάθαρες. Η υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελεί γεγονός και κύριοι υπαίτιοι για αυτό είμαστε εμείς οι άνθρωποι.
Δεύτερον. Η ώρα της δράσης έχει έρθει. Το κόστος της απραξίας, υποστηρίζουν οι περισσότεροι οικονομολόγοι, θα είναι κατά πολύ υψηλότερο του κόστους μιας έγκαιρης δράσης. Η λύση του σήμερα, δηλαδή η εμπορία εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δεν είναι παρά ένα από τα όπλα που διαθέτουμε. Οι νέες τεχνολογίες, η εξοικονόμηση ενέργειας, τα προγράμματα αναδάσωσης, τα ανανεώσιμα καύσιμα, όπως και οι ιδιωτικές αγορές πρέπει να περιλαμβάνονται στη μακροπρόθεσμη στρατηγική μας.
Υπάρχει και το ζήτημα δικαίου και αξιών που αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ηθικές επιταγές της εποχής μας. Η υπερθέρμανση του πλανήτη μας επηρεάζει τον καθένα μας με διαφορετικό τρόπο. Οι πλούσιες χώρες διαθέτουν τους πόρους και την τεχνογνωσία να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Ενας Αφρικανός γεωργοκτηνοτρόφος που χάνει τη σοδειά του ή το κοπάδι του λόγω της ξηρασίας και των αμμοθυελλών είναι σίγουρα πολύ πιο ευάλωτος. Πρόκειται για τη γνωστή διάκριση πλούσιων-φτωχών, βορρά-νότου.
Για να το πούμε ξεκάθαρα, οι λύσεις που προτείνουν τα ανεπτυγμένα κράτη για την υπερθέρμανση του πλανήτη δεν πρέπει να επιβαρύνουν τους λιγότερο τυχερούς συνανθρώπους μας. Πώς θα καταφέρουμε να πετύχουμε τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας για τη μείωση της παγκόσμιας φτώχειας στο μισό, εάν δεν ανταποκριθούμε στις προσδοκίες του αναπτυσσόμενου κόσμου για μεγαλύτερο μερίδιο στον παγκόσμιο πλούτο;
Στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής όπως και σε όλα τα θέματα που απαιτούν κοινή αντιμετώπιση, η ανθρώπινη διάσταση πρέπει να είναι κυρίαρχη. Αυτό είναι το καθήκον μας, η ιερή υποχρέωσή μας για παροχή προστασίας που αποτελεί το θεμέλιο των Ηνωμένων Εθνών.
Καθημερινά διασχίζω την είσοδο του κτιρίου του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου μερικοί από τους διασημότερους φωτορεπόρτερ του κόσμου εκθέτουν το έργο τους. Εχουν αιχμαλωτίσει εικόνες ανθρώπων που συχνά παραμένουν αθέατοι και η φωνή τους δεν ακούγεται στον υπόλοιπο κόσμο. Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους αντιμετωπίζουν καθημερινά μεγάλες δυσκολίες που μεγαλώνουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Οι εργασίες μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας, συζητήσεις συχνά ανιαρές που διεξάγονται σε μια ατμόσφαιρα θολής διπλωματικότητας, αποκτούν κάποιες φορές χρώμα ξεφεύγοντας από τα όρια της διπλωματίας. Θυμάμαι μια συζήτηση τον Απρίλιο, όταν ο εκπρόσωπος της Ναμίμπια διατύπωσε ξεκάθαρα την άποψή του για τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής.
Σχεδόν φωνάζοντας, είχε πει ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι ακαδημαϊκό ζήτημα. «Είναι ένα ζήτημα ζωής και θανάτου για τη χώρα μου».
Μίλησε για το πώς οι έρημοι Ναμίμπ και Καλαχάρι επεκτείνονται, με αποτέλεσμα γεωργικές εκτάσεις να καταστρέφονται και ολόκληρες περιοχές να γίνονται ακατοίκητες ενώ η ελονοσία έχει εμφανιστεί σε περιοχές όπου παλιότερα δεν υπήρχε. Οι αναπτυσσόμενες χώρες όπως η δική του είπε, «γίνονται όλο και περισσότερο πεδίο μάχης ενός βιολογικού ή χημικού πολέμου χαμηλής έντασης».
Είναι σημαντικό ο αναπτυγμένος κόσμος να ακούσει και να δράσει ανάλογα. Αυτό είναι το μήνυμα που μου στο Χάιλιγκενταμ. Επίσης θα ανακοινώσω σύντομα μια ειδική, υψηλού επιπέδου συνάντηση για την κλιματική αλλαγή, που θα πραγματοποιηθεί στη Νέα Υόρκη το Σεπτέμβριο. Για το λόγο αυτό διόρισα πρόσφατα τρεις ειδικούς απεσταλμένους μου, προκειμένου να μιλήσουν για τα συμφέροντα και τις ανησυχίες των κρατών που είναι πιο ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή, κράτη στα οποία κατοικεί η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού.
Καλωσορίζω την πρόσφατη δήλωση του προέδρου Μπους, ο οποίος, θα αναλάβει επίσης μια αμερικανική πρωτοβουλία για το κλίμα. Κάνω έκκληση η πρωτοβουλία αυτή να λάβει χώρα στο παγκόσμιο πλαίσιο διαλόγου του ΟΗΕ, ώστε το έργο μας να είναι συμπληρωματικό και να ενισχύεται με αμοιβαίο τρόπο.
Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι μια συμφωνία της G8 χωρίς παγκόσμιους στόχους δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα προσφέρει λύσεις σε ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Ηρθε η ώρα για ένα νέο τρόπο σκέψης, για μια καινούργια συνεργασία.
* Ο κ. Μπαν Κι Μουν, είναι γενικός γραμματέας του ΟΗΕ. Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύθηκε στην International Herald Tribune. Στην Ελλάδα δημοσιεύεται αποκλειστικά στην «Καθημερινή».