Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 82% των Ελλήνων πιστεύει ότι η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε κακή κατάσταση!
Προσπαθώ να φαντασθώ ποιοι είναι αυτοί οι συνέλληνες και με ποια κριτήρια κρίνουν και αποφαίνονται. Είναι οι τέσσερις από τους πέντε που ζουν γύρω μας, κατοικούν στην ίδια πολυκατοικία, εργάζονται στο ίδιο γραφείο, έχουν μαγαζί στον ίδιο δρόμο, κάνουμε μπάνιο στην ίδια παραλία, πάμε μαζί «διακοπές» και πίνουμε καφέ στην ίδια «καφετέρια». Τους ακούμε συχνά να γκρινιάζουν για διάφορα: για το ποδόσφαιρο για το μπάσκετ, για τη ζέστη, για τη μοίρα τους που ασφαλώς μπορούσε να είναι καλύτερη (πάντα μπορεί να είναι καλύτερη) και προπανός για τις τιμές που συνεχώς ανεβαίνουν και τα χρήματα που ποτέ δεν φτάνουν.
Αυτού του είδους η γκρίνια, με ειδικά επιτόπια «ρεπορτάζ» όπου μιλάει απευθείας ο «λαός», μεταφέρεται στην τηλεόραση, αλλά ποτέ δεν είσαι βέβαιος ποια είναι η πηγή της γκρίνιας: η τηλεόραση ή ο λαός. Το πιο πιθανό είναι ότι αλληλοτροφοδοτούνται σε γκρίνια.
Ποιο ενδιαφέρον έχει να μάθουμε με ποια κριτήρια οι τέσσερις στους πέντε, το 82%, κρίνουν την οικονομία και αποφαίνονται ότι η κατάστασή της είναι κακή. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι ένα τόσο μεγάλο πλήθος συμπολιτών μας ερεύνησε τα κρίσιμα μεγέθη της οικονομίας μας και κατόπιν αυτού κατέληξε στο συμπέρασμα ότι βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Οτι ερεύνησε τα δημόσια οικονομικά, τα δημόσια έσοδα και τις δαπάνες, τα ελλείμματα, τα διάφορα ισοζύγια, την παραγωγικότητα, την ανεργία, τα κέρδη, τις επενδύσεις κ.λπ. Αν και πολλοί επιμένουν ότι μόνο η μελέτη αυτών των μεγεθών μπορεί να μας οδηγήσει στη διαπίστωση ότι η οικονομία βρίσκεται σε καλή ή καλή κατάσταση, αμφιβάλλω αν ελάχιστοι από αυτό το συντριπτικό 82% το μελέτησαν.
Μένει μόνο ένα κριτήριο: ότι ανεβαίνουν συνεχώς οι τιμές και τα χρήματα δεν μας φτάνουν. Πράγματι αυτό είναι ένα κριτήριο που ο καθένας το ζει καθημερινά. Αλλά και εδώ υπάρχει το παράδοξο. Ενώ καθημερινά ανεβαίνουν οι τιμές, η κατανάλωση επίσης ανεβαίνει, αγοράζουμε συνεχώς περισσότερα και ακριβότερα προϊόντα.
Εκτός από αυτό το παράδοξο υπάρχουν και άλλα: πώς συμβαίνει με αυτήν την «κακή οικονομία» να έχουμε ενχρήσει (και πόση χρήση) κινητά τηλέφωνα διπλάσια από τον πληθυσμό, αυτοκίνητα συνεχώς περισσότερα και ακριβότερα, στις μεγάλες γιορτές να είναι κλεισμένα όλα τα ξενοδοχεία της χώρας και το 75% των Ελλήνων να διαθέτει ένα τουλάχιστον ιδιόκτητο σπίτι;
Δεν υποστηρίζω ότι η οικονομία μας είναι καλή. Ισως είναι πολύ πιο κακή από ό,τι πιστεύει αυτό το 82%. Ισως είναι κάτι περισσότερο από κακή, είναι αρρωστημένη, με πολλά κενά, πολλές ανισότητες και αδικίες, με μεγάλη ανεργία. Και ίσως αυτό το αρρωστημένο της οικονομίας μας επιτρέπει και συγχωρεί τα παράδοξα που σημειώσαμε πιο πάνω.
Αυτοί είναι οι λόγοι που μας κάνουν δύσπιστους στην «πλειοψηφική αλήθεια» μιας στατιστικής παρατήρησης (ή τσουβαλιάσματος).