Οτι η ελληνική οικονομία δεν ουριοδρομεί μέσα στον τρικυμιώδη ωκεανό του διεθνούς ανταγωνισμού, είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Ακόμη και η κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός κ. Κώστας Καραμανλής και ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γ. Αλογοσκούφης παρότι υπερηφανεύονται, και με το δίκιο τους, ότι έβγαλαν την οικονομία από τον φαύλο κύκλο με τα δυσβάσταχτα χρέη και με τα τεράστια ελλείμματα, έχουν ταυτόχρονα τη σεμνότητα να παραδέχονται ότι δεν βρισκόμαστε παρά στη μέση μόνο του δρόμου και ότι η ελληνική οκονομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές διαρθρωτικές αδυναμίες και μεγάλες προκλήσεις.
Τούτων δοθέντων, ομολογώ ότι εκπλήσσομαι διαβάζοντας τα αποτελέσματα του ευρωβαρόμετρου, σύμφωνα με τα οποία περισσότεροι από τους τέσσερις στους πέντε Ελληνες, το 82%, θεωρούν ότι η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε «κακή» (49%) ή «πολύ κακή» (33%) κατάσταση. Μια εξήγηση θα ήταν βέβαια ότι όλοι αυτοί είναι τηλεθεατές του Mega, που κάθε βράδυ στο δελτίο των 8 παρουσιάζει την Ελλάδα ως την «κοιλάδα των θρήνων και οδυρμών», όμως ποτέ εκπρόσωπος του καναλιού δεν ισχυρίσθηκε ότι έχει τόσο υψηλή θεαματικότητα!
Τότε ποια μπορεί να είναι η πειστικότερη εξήγηση αυτής της απαισιοδοξίας; Στην Ελλάδα, ως γνωστόν, σύμφωνα και με τις επίσημες στατιστικές, το 20% του πληθυσμού διαβιοί σε συνθήκες φτώχειας. Αλλο ένα 30% ανήκει οπωσδήποτε σε ένα προνομιούχο στρώμα και διαβιοί αν όχι πλούσια πάντως με αρκετή άνεση. Η Ποσειδώνος κάθε βράδυ είναι αδιάβατη, τα ακριβά κέντρα κατάμεστα, τα τζιπ απειράριθμα, τα νησιά βουλιάζουν το Σαββατοκύριακο, έχουμε το υψηλότερο στην Ευρώπη επίπεδο ιδιοκατοίκησης και οι καταθέσεις στις τράπεζες αυξάνουν με ρυθμό διψήφιο. Βέβαια, κυκλοφορεί πολύ μαύρο χρήμα και η φοροδιαφυγή οργιάζει, αλλά η παραοικονομία που φθάνει στο 30% του ΑΕΠ θρέφει ένα τμήμα του πληθυσμού μεγαλύτερο από το μέγεθός της και απόδειξη ο υψηλός τζίρος στα μαγαζιά και η κατανάλωση που αδιαφορεί για τις αυξήσεις τιμών.
Σαν πιθανούς, λοιπόν, λόγους της υπερβολικής απαισιοδοξίας δεν μπορώ να βρω παρά την αυξανόμενη απογοήτευση της πλειοψηφίας των πολιτών από ένα κρατικό μηχανισμό που τους ταλαιπωρεί καθημερινά με την ανικανότητα και τη διαφθορά του.
Τα επιδεινούμενα δηλαδή προβλήματα της καθημερινότητας συνδεόμενα και με τη βαθμιαία απαξίωση του πολιτικού συστήματος, ίσως οδηγούν τους πολίτες να τα βλέπουν όλα μαύρα και στην οικονομία. Στον κατεξοχήν χώρο της οικονομίας ίσως επιτείνει την απαισιοδοξία των πολιτών, πρώτον, η επίγνωση ότι για να ορθοποδήσει η οικονομία μας θα χρειασθούν κάποια επώδυνα μέτρα π.χ. στο ασφαλιστικό, στην αγορά εργασίας που θα ξεβολέψουν πολλούς. Δεύτερον, η συνειδητοποίηση ότι παρήλθε οριστικά η εποχή των χαμηλών επιτοκίων (1% στο δολάριο, 2% στο ευρώ, μηδέν στο γιεν) που κράτησε τουλάχιστον μια εξαετία και τροφοδότησε έναν υψηλό και ίσως δυσανάλογο με τα εισοδήματα, δανεισμό των νοικοκυριών. Οταν χρωστάς και ανεβαίνουν τα επιτόκια, δηλαδή μεγαλώνουν οι δόσεις του δανείου φυσικό είναι να φοβάσαι το μέλλον.