Η έκλειψη της πολιτικής

Το πόρισμα Ζορμπά χαρακτηρίστηκε ωρολογιακή βόμβα, που απειλεί να ανατρέψει εκ βάθρων τα μέχρι χθες δεδομένα της εκλογικής μάχης. Οπως συμβαίνει συνήθως, οι προφητείες πολιτικών Κατακλυσμών -σκόπιμες, όταν υπαγορεύονται από τις φιλοδοξίες της αντιπολίτευσης, ή και αυθόρμητες, όταν αντανακλούν την αναπόφευκτη τάση της δημοσιογραφίας προς την υπερβολή- είναι πιθανό να αποδειχθούν αβάσιμες. Ασφαλώς, η υπόθεση των δομημένων ομολόγων είναι σοβαρότατη, καθώς αφορά άμεσα το πελώριο ζήτημα της κοινωνικής ασφάλισης και προκαλεί ρωγμές στις σχέσεις της Νέας Δημοκρατίας με τα λαϊκά στρώματα. Ωστόσο, ύστερα από έξι μήνες μονοπώλησης των τηλεοπτικών παραθύρων από αυτό το θέμα, το όποιο πολιτικό κόστος έχει ήδη επιμερισθεί. Γενικότερα, οι προεκλογικές εκστρατείες, με τις «βόμβες» και τα πυροτεχνήματά τους, τα «ντιμπέιτ» και τα «λαμπερά» τους ονόματα, ουδέποτε έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση της μάχης – με μόνη πιθανή εξαίρεση τις εκλογές του 1985, που σφραγίστηκαν από την αιφνιδιαστική σύγκρουση του Α. Παπανδρέου με τον Κ. Καραμανλή. Οποτε διαμορφώθηκε πλειοψηφικό ρεύμα «αλλαγής» -το ’81, το ’89, το ’93, το 2004- αυτό είχε εδραιωθεί πολύ νωρίτερα, μέσα από σειρά κοινωνικών και πολιτικών αναμετρήσεων. Σε αυτές τις εκλογές παρόμοιο ρεύμα δεν υπάρχει. Εκείνο που υπάρχει είναι η διάχυτη αίσθηση φθοράς και των δύο κομμάτων εξουσίας. Η Νέα Δημοκρατία ήρθε στην εξουσία με ένα, τρόπον τινά, «γκωλικό» προφίλ κοινωνικής και πατριωτικής ευαισθησίας, που δεν δίσταζε να υπερφαλαγγίσει και εξ αριστερών το σημιτικό ΠΑΣΟΚ, για να προσαρμοσθεί γρήγορα στη λογική των «ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων», που προκάλεσε κοινωνικές συγκρούσεις και το ανάλογο κόστος. Το ΠΑΣΟΚ, που επί Κ. Σημίτη μεταλλάχθηκε σε «εκσυγχρονιστικό κόμμα του Τρίτου Δρόμου» ως κυβέρνηση, ολοκλήρωσε επί Γ. Παπανδρέου αυτήν τη μετάλλαξη από την πολύ πιο δύσκολη θέση της αντιπολίτευσης: Απέφυγε να ασκήσει αντιπολίτευση με κοινωνικούς όρους, έκλεισε τα αυτιά στις Σειρήνες της λαϊκής του βάσης, δέθηκε γερά στο κατάρτι του φιλελευθερισμού, υπερφαλαγγίζοντας, κάποιες φορές και την κυβέρνηση – απασχόληση της νεολαίας, ιδιωτικά ΑΕΙ. Σε αυτές τις εκλογές, θα δούμε τους αρχηγούς των δύο μεγάλων κομμάτων να τσακώνονται πολύ, ακριβώς επειδή διαφωνούν λίγο: Οι πιο σκληροί πόλεμοι είναι οι εμφύλιοι. Ωστόσο, η γενικευμένη αίσθηση της πολιτικής έκλειψης, της έλλειψης διαφορετικών, εναλλακτικών προτάσεων, θα έχει το αντίκρισμά της, πιθανότατα, σε μια αξιοπρόσεκτη φθορά του δικομματισμού και θα ανοίξει μια νέα περίοδο έντονης κινητικότητας σε όλο το πολιτικό φάσμα.