Οσα γίνονται στο ΠΑΣΟΚ δεν είναι πρωτοφανή. Συμβαίνουν εις Παρισίους και αλλαχού. Σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, η σοσιαλδημοκρατία ψάχνει να βρει τον δρόμο της. Με ήττες και συγκρούσεις. Αλλά, ακόμη και με νίκες τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα. Ο Λιονέλ Ζοσπέν, για παράδειγμα, ικανοποίησε παλιά αριστερά αιτήματα (όπως το 35ωρο) κι έχασε τις εκλογές. Εκτοτε, μάλιστα, το Γαλλικό Σοσιαλιστικό κόμμα δεν μπόρεσε να βρει τον δρόμο του. Βιώνει την μία ήττα μετά την άλλη.
Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία έχει μόνο ένα επιτυχές παράδειγμα να επιδείξει. Τους Βρετανούς Εργατικούς. Αυτούς που διάφοροι εντός κι εκτός ΠΑΣΟΚ βρίζουν ως «νεοφιλελεύθερους». Οπως ακριβώς γίνεται και με το αγγλοσαξονικό παράδειγμα στο σύνολό του: Στο ελληνικό φαντασιακό, που τροφοδοτείται από την αριστερή ιντελιγκέντσια, ο αγγλοσαξονικός κόσμος είναι μια κόλαση για τους πολλούς και ένας παράδεισος για λίγους. Βεβαίως, κανείς ποτέ δεν εξηγεί γιατί αυτή η «κόλαση» επιβραβεύεται στις εκλογές. Γιατί οι «ανάλγητοι νεοφιλελεύθεροι» Νέοι Εργατικοί του Τόνι Μπλερ εκλέγονται κι επανεκλέγονται. Τι στην ευχή! Οι Βρετανοί πολίτες δεν βλέπουν όσα οι οξυδερκείς Ελληνες πολέμιοι του «επάρατου» καταλαβαίνουν; Ηλίθιοι είναι οι Ιρλανδοί που ψηφίζουν και ξαναψηφίζουν μια κυβέρνηση που «κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους»; Και γιατί στην ηπειρωτική Ευρώπη οι πολίτες προτιμούν τους «ανάλγητους δεξιούς» από τους «ευαίσθητους σοσιαλιστές»; Ολοι θύματα της προπαγάνδας είναι; Μόνο εδώ βρίσκονται οι πεφωτισμένοι που κατανοούν τα δεινά των Ευρωπαίων πολιτών – δεινά τα οποία ζουν οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολίτες και δεν τους αγγίζουν;
Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να κοιτάξει γύρω του πριν αποφασίσει. Να δει την ευρωπαϊκή εμπειρία χωρίς να θολώνει από τα στερεότυπα που ευρέως κυκλοφορούν. Να καταλάβει γιατί οι Γάλλοι εξέλεξαν τον Νικολά Σαρκοζί και όχι το συνονθύλευμα των έξαλλων και λογικών σοσιαλιστών που διαρκώς επιχειρούν να καταλάβουν την εξουσία.
Στην ελληνική σοσιαλδημοκρατία πρέπει να γίνει συζήτηση σε βάθος για τα αίτια της ήττας. Αν το ΠΑΣΟΚ παραμείνει στην επιφάνεια των πραγμάτων, στο τηλεοπτικό λούστρο κάθε υποψηφίου, θα ηττηθεί και στις επόμενες εκλογές. Αν δεν αποφασίσει τι κόμμα θέλει να γίνει, τότε κάθε αρχηγός θα είναι λάθος. Πρώτα πρέπει να ορίσει στόχους και μετά να αποφασίσει ποιος μπορεί να τους υλοποιήσει. Υιοθετώντας τα συνθήματα της έξαλλης Αριστεράς δεν θα γίνει παρά ένα κακέκτυπο του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Και όλοι ξέρουμε την τύχη των Γάλλων Σοσιαλιστών…