Το κεφάλαιο «εκλογή ηγεσίας» στο ΠΑΣΟΚ έκλεισε την περασμένη Κυριακή, ωστόσο παραμένει ανοικτή η έξοδος από την κρίση, η οποία το διαπερνά. Κι αυτό δεν οφείλεται, βέβαια, στο πρόσωπο, που αναδείχθηκε νικητής στην εσωκομματική αναμέτρηση, καθώς η κατάσταση δεν θα άλλαζε αν σήμερα πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ήταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος και όχι ο Γιώργος Παπανδρέου. Αλλωστε η βασική «πολιτική» πρόταση που παρουσίασε ο πρώτος ως διέξοδο για την κρίση, ότι δηλαδή πρέπει να επιλεγεί ο «καταλληλότερος» αντίπαλος του Κώστα Καραμανλή, ήταν εξαρχής ανεπαρκής για την υπέρβαση των προβλημάτων ταυτότητας και κατεύθυνσης, που αντιμετωπίζει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Οπως αδιέξοδη είναι η συζήτηση που εξαντλείται στο αν το ΠΑΣΟΚ πρέπει να κάνει αριστερή στροφή, από τη στιγμή που σήμερα είναι εξαιρετικά ασαφές για το τι είναι ή καλύτερα τι πρέπει να είναι η Αριστερά. Ενενήντα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και παρά κάτι τριάντα μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού», οι σοσιαλιστές και οι σοσιαλδημοκράτες έχουν χάσει την πυξίδα τους και περνούν μια σχεδόν υπαρξιακή κρίση ταυτότητας και οράματος. Το μεγάλο δίλημμα μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: Ο ρόλος της Αριστεράς πρέπει να περιοριστεί στην προάσπιση των κοινωνικών κεκτημένων και στην υπεράσπιση του προστατευτισμού των κρατών έναντι της παγκοσμιοποίησης, μετατρέποντας ουσιαστικά το χαρακτήρα της σε συντηρητικό, αφού θα αγωνίζεται να συντηρήσει κεκτημένα; Ή αντιθέτως, λαμβάνοντας υπόψη τη νέα πραγματικότητα, που έχει διαμορφώσει η ισχύ του κεφαλαίου και ο αδυσώπητος ανταγωνισμός της ελεύθερης αγοράς, πρέπει να επεξεργαστεί προτάσεις και λύσεις που θα οδηγούν σε μεταβολές και ανατροπές με τελικό, πάντα, στόχο τη δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου;
Το δίλημμα γίνεται ακόμη πιο επώδυνο από το γεγονός ότι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που άσκησαν εξουσία, απομακρύνθηκαν και απογοήτευσαν περισσότερο την παραδοσιακή εκλογική τους βάση λόγω της «δεξιάς» πολιτικής, που υποχρεωτικά ακολούθησαν. Οσο η αμηχανία των σοσιαλδημοκρατών μεγαλώνει, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το περιθώριο της ηγεμόνευσης των κεντροδεξιών ή δεξιών κομμάτων, αλλά και οι πιθανότητες ενδυνάμωσης των ακραίων πολιτικών δυνάμεων, που καλλιεργούν την ξενοφοβία, το λαϊκισμό και τον εθνικισμό.
Στο ΠΑΣΟΚ βέβαια μια τέτοια συζήτηση αποτελεί μάλλον πολυτέλεια, από τη στιγμή που στην προ της εκλογής περίοδο, αυτό που καυριάρχησε ήταν οι προσωπικές αντιπαραθέσεις και η συνθηματολογία. Οσες δε φορές ο Γιώργος Παπανδρέου ψέλλισε, κατά την προηγούμενη θητεία του, κάποιες ρηξικέλευθες προτάσεις, γρήγορα τις εγκατέλειψε προκειμένου να τηρήσει τις εσωκομματικές ισορροπίες. Μπορεί, βεβαίως, το ΠΑΣΟΚ να επανέλθει στη διακυβέρνηση ως επιλογή του μη χείριστου, καθώς η άσκηση της εξουσίας θα φθείρει το βασικό του αντίπαλο. Αυτό, όμως, δεν θα σημαίνει ότι θα έχει υπερβεί την κρίση. Οσο μάλιστα δεν αναζητεί μία νέα ταυτότητα και δεν επεξεργάζεται προτάσεις για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, που θα υπερβαίνουν την πολιτική της Νέας Δημοκρατίας, τόσο πιο γρήγορα θα καταστεί περισσότερο αναξιόπιστο.