Τέχνη και σπλάχνος

1' 54" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

H κουβέντα στην παρέα γύρισε κάποια στιγμή στον Κοσταρικανό καλλιτέχνη, Γκιγιέρμο Βάργκας τ’ όνομά του, που για να «στείλει κι αυτός το μήνυμά του», έδεσε έναν αδέσποτο σκύλο σε γκαλερί της Νικαράγουας, τον βάφτισε «Θεία Γέννηση», έβαλε τις τσανάκες με το φαΐ και το νερό μακριά, να μην τις φτάνει, και τον άφησε να πεθάνει από την πείνα και τη δίψα μπροστά στα μάτια των επισκεπτών, «φιλότεχνων» και μη. Πριν καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου μπορεί να είναι ο σκύλος, σίγουρα πάντως ο καλύτερος φίλος του σκύλου δεν είναι ο άνθρωπος, ο Γιάννης Καλαϊτζής, ενόσω έφτιαχνε μαεστρικά τα σκίτσα μας πάνω στο μάρμαρο του τραπεζιού, θυμήθηκε πως ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης, στο διήγημά του «Απελλής», είχε ιστορήσει ένα ακόμα πιο βαρύ περιστατικό της αρχαιότητας:

Για να αποδώσει το δυνατόν πιστότερα το μαρτύριο του Προμηθέα, ο Απελλής αποφασίζει να βασανίσει έναν σκλαβωμένο Ελληνα, Θηβαίο, τον Διονυσόδωρο· ώς κι έναν «μεγάλο, χαλκωματένιον, τετράποδον αγιούπα», «ένα μηχανικό όρνιο» με «νύχια ατσαλένια κοφτερά», χρησιμοποιούν οι συνεργοί του ζωγράφου, ένα όρνιο που «σπάραζε τα σκώτια» του Διονυσόδωρου. Τυραννιόταν το «μοντέλο», συγκλονιζόταν από τον ακρότατο πόνο, ο Απελλής «ωστόσο αντίγραφε πάντοτε μ’ ενθουσιασμό τα θεοτικά του σκλάβου σουσούμια, κι όλο από μέσα του η φωνή της συνείδησης τού πρόσταζε το έλεος, του πρόσταζε να γλιτώσει τον άνθρωπο όσο είχε ακόμα την πνοή». «Η Τέχνη» όμως «εβρέθηκε αντιμέτωπη στο σπλάχνος και ενίκησε».

Μνεία του περιστατικού έχουμε στον Σενέκα (εκεί ως ζωγράφος αναφέρεται ο Παράσσιος, άλλωστε την ιστορία την πρωτοχρησιμοποίησε ο Θεοτόκης στο μικρό διήγημά του «Ο δούλος του Παράσσιου»), η αλήθεια του πάντως αμφισβητείται. Το γεγονός της Νικαράγουας όμως είναι μαρτυρημένο και βιντεοσκοπημένο, και καμιά επίκληση «βαθύτερου μηνύματος» και «πρόκλησης συγκίνησης» δεν μπορεί να το δικαιώσει. Χωρίς το «σπλάχνος», όπως θαυμάσια το γράφει ο Θεοτόκης, χωρίς το σέβας για οτιδήποτε ζει, άρα πονάει, η τέχνη καταντάει ένα σκανδαλάκι προς εξαργύρωση, μια βάρβαρη βλακεία, ένα υβριστικό κακέκτυπο του εαυτού της. Το «δίλημμα» είναι παλιό και κυκλοφορεί σε πολλές παραλλαγές: Τι θα έσωζες αν κινδύνευε η ανθρωπότητα, ένα έργο τέχνης ή έναν «ανθρωπάκο»; Εναν «ανθρωπάκο» βέβαια, ένα σκυλί, ένα κοτσύφι. Για τους αυθεντικούς καλλιτέχνες, όχι για τους προπαγανδιστές της δήθεν πρωτοτυπίας τους, που κάτι έχουν ακουστά για ready-made και μεθυσμένοι από ανοησία χρησιμοποιούν σαν αντικείμενα ζωντανά πλάσματα, διλήμματα σαν κι αυτό δεν είναι απλώς ανόητα· είναι ανήθικα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή