Τα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες γύρω από την υπόθεση της Ζήμενς, μου θύμισαν ένα περιστατικό, που έζησα ως νεαρός συντάκτης. Ηταν περί τα μέσα της δεκαετίας του ’60 και κάλυπτα δημοσιογραφικά μια δίκη, που αφορούσε την υπεξαίρεση ενός μεγάλου ποσού από τις οικονομικές υπηρεσίες του (τότε) Βασιλικού Ναυτικού. Κατηγορούμενοι στο Πενταμελές Εφετείο ήταν ο πλοίαρχος, επικεφαλής της συγκεκριμένης υπηρεσίας και τρεις-τέσσερις άλλοι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί, ως συνεργοί του πρώτου. Η δίκη κρατούσε μέρες και ήταν αφόρητα πληκτική. Στο δικαστήριο έπεφταν βροχή τα τιμολόγια, οι αποδείξεις, τα παραστατικά, που κατέθετε η υπεράσπιση με τους μάρτυρές της, προκειμένου να αποδείξει την αθωότητα των πελατών της. Ηταν φανερό ότι το δικαστήριο θα δυσκολευόταν να βρει άκρη στη δαιδαλώδη διαδρομή των χρημάτων και προπαντός να στοιχειοθετήσει τις συγκεκριμένες κατηγορίες. Το μόνον βέβαιον ήταν ότι τα χρήματα από το ταμείο του Ναυτικού είχαν κάνει φτερά…
Σε κάποια στιγμή, λοιπόν, που οι αμφιβολίες για την ενοχή των εμπλεκομένων άρχισαν να επικρατούν στη δικαστική αίθουσα, ο πρόεδρος του Πενταμελούς διέκοψε τον μάρτυρα που κατέθετε, στράφηκε προς τον κατηγορούμενο πλοίαρχο και του έκανε μια «άσχετη» ερώτηση: «Πέστε μου, τι μισθό παίρνετε τον μήνα;» Τρεις χιλιάδες δραχμές, απάντησε ο πλοίαρχος. «Εχετε άλλα έσοδα;» Οχι, κ. πρόεδρε. «Πού μένατε τους τελευταίους μήνες;» Ο πλοίαρχος κόμπιασε για λίγο και μετά απάντησε ψιθυριστά: Στη «Μεγάλη Βρεταννία», κύριε πρόεδρε. Υστερα από την απάντηση αυτή ο πρόεδρος στράφηκε προς τους συνηγόρους υπερασπίσεως και τους είπε αυστηρά: «Παρακαλώ κύριοι να συντομεύετε με τους μάρτυρες». Ηταν φανερό ότι η ενοχή του κατηγορουμένου είχε κριθεί.
Στο περιστατικό αυτό έχω αναφερθεί ξανά πριν από χρόνια. Και λυπάμαι όχι τόσο για την επανάληψη, αλλά κυρίως γιατί παραμένει αενάως επίκαιρο. Η προ 40ετίας «άσχετη» ερώτηση του προέδρου του Πενταμελούς Εφετείου προς τον υπόλογο πλοίαρχο, έχει ήδη απαντηθεί από τους πολίτες, με συνακόλουθη και την ετυμηγορία τους για την πολιτική διάσταση του σκανδάλου Ζήμενς. Τα δεδομένα, στα οποία στηρίζεται η ετυμηγορία αυτή, είναι αδιαμφισβήτητα.
α) Η γερμανική εταιρεία διέθεσε τεράστια ποσά στη χώρα μας, για να αναλάβει κατά τρόπο έκνομο διάφορα έργα και προμήθειες. Προφανώς οι μίζες αυτές υπολείπονται κατά πολύ των υπερβολικών κερδών που απεκόμισε η γερμανική εταιρεία, με τον Ελληνα φορολογούμενο να πληρώνει τελικώς τα κερατιάτικα. (Κατά το λεξικό η λέξη σημαίνει ότι πληρώνω κάτι, για το οποίο δεν ευθύνομαι, ούτε προσδοκώ οποιοδήποτε κέρδος. Περίπου συνώνυμα είναι το «μ’ έπιασαν κορόιδο», το «στην υγεία του κορόιδου», κ.λπ.)…
β) Εξ ίσου βέβαιον είναι ότι για το αλισβερίσι αυτό η Ζήμενς επεζήτησε πολιτικούς εταίρους. Οχι από ένα κόμμα και δη το εκάστοτε κυβερνών, διότι τότε η «δραστηριότητά» της στη χώρα μας θα έμπαινε στο στόχαστρο των… εκάστοτε αντιπολιτευομένων. Η κοινή λογική οδηγεί στο συμπέρασμα ότι επεδίωξε τη δυνατόν ευρύτερη συμμετοχή και συνενοχή πολιτικών μας στο πλέγμα της διαφθοράς. Αλλωστε, τα «ελληνικά» σχέδιά της, όπως προκύπτει από το ξετύλιγμα της υποθέσεως, δεν περιορίζονταν σε μια φευγαλέα «αρπαχτή», αλλά απέβλεπαν στην μακροημέρευση της τόσο προσοδοφόρου παρουσίας της στη χώρα μας. Τούτο δε θα μπορούσε να θεωρηθεί και αποχρώσα ένδειξη για την ευρύτητα και την διαχρονική σταθερότητα των «πολιτικών ερεισμάτων», στα οποία είχε στηρίξει την έκνομη δραστηριότητά της.
γ) Οι κρούσεις ή οι προτάσεις της Ζήμενς για παράνομη συναλλαγή, δεν έγιναν, βεβαίως, προς τις ηγεσίες των κομμάτων ή σε κάποια συλλογικά τους όργανα. Εγιναν σε πρόσωπα και προφανώς το «αντικείμενό» τους ήταν ανάλογο της θέσεως, της ισχύος ή της διαφαινόμενης πολιτικής ανελίξεως του υπό «μύηση» ατόμου. Π.χ. πρέπει να συμπεράνουμε ότι ένας βουλευτής μικρού κόμματος δεν είχε, κατά τη λογική της Ζήμενς, την ίδια… εξαγοραστική αξία με κάποιον βουλευτή της Ν.Δ. ή του ΠΑΣΟΚ. Επίσης άλλο ήταν το τίμημα για την υπουργική υπογραφή μιας χρυσοφόρου συμβάσεως και άλλο για την εξαγορά της σιωπής είτε της ανοχής κάποιων «εισηγητικών» ή «ελεγκτικών» οργάνων.
Ολα αυτά δομούν την πυραμίδα της πολιτικής διαφθοράς, όπως την συλλαμβάνει ο Ελληνας πολίτης απ’ όσα διαβάζει, ακούει και βλέπει τις τελευταίες εβδομάδες, με επίκεντρο το σκάνδαλο της Ζήμενς. Οπως ο προ 40ετίας δικαστικός, που προαναφέραμε, έχει ήδη διαμορφώσει την κρίση του. Για τα αυτονόητα και τα αυταπόδεικτα ισχύει πάντοτε το ευαγγελικό «τι χρείαν έχομεν μαρτύρων;». Κατά το ίδιο σκεπτικό της λαϊκής κρίσεως, η πολιτική διαφθορά δεν έχει διαβαθμίσεις, αφού το ποσόν της δωροδοκίας είναι κυμαινόμενο και ανάλογο της «προσφοράς» του χρηματιζόμενου. Ούτε, φυσικά, μπορούν να γίνουν δεκτά «αλτρουιστικά» κίνητρα του είδους «αμάρτησα για το κόμμα μου», η επίκληση των οποίων αναβαθμίζει τη διαφθορά από «προσωπική και περιορισμένη», σε γενικευμένη και θεσμική.
Αυτή τη λαϊκή ετυμηγορία οφείλουν πρώτοι να την αντιληφθούν, αλλά και να την ενστερνισθούν, οι κ. Κώστας Καραμανλής και Γιώργος Παπανδρέου. Η ονομαστική αναφορά είναι ισότιμη και αλληλένδετη όχι, βεβαίως, για να υποτιμηθεί ή να υπερτιμηθεί κάποιος από τους δύο, αλλά για άλλους και σοβαρότερους λόγους. Είναι και οι δύο νέοι πολιτικοί, με τις λιγότερες δουλείες έναντι του «κομματικού παρελθόντος» και τις μεγαλύτερες δυνατότητες (αλλά και απαιτήσεις) για ρηξικέλευθες και εξυγιαντικές λύσεις. Εχουν και οι δύο διακηρύξει ως προϋπόθεση για την αναβάθμιση του δημόσιου βίου, την πάταξη της διαφθοράς και την απεξάρτηση των κομμάτων από υφιστάμενους ή επίδοξους χειραγωγούς τους. Συμβαίνει, τέλος, να είναι κατά την περίοδο αυτή, οι δύο κορυφαίοι θεσμικοί παράγοντες, που οφείλουν να διασφαλίσουν και να εγγυηθούν την ομαλή λειτουργία του πολιτικού μας συστήματος. Του συστήματος, που τα δύο μεγάλα κόμματα επέλεξαν, επέβαλαν και στηρίζουν, από το 1974 έως σήμερα…