Αν οι δυτικές κοινωνίες ήταν πράγματι ευνομούμενες, αν οι νόμοι δεν ίσχυαν μόνο για όσους δεν μπορούν να τους αγνοήσουν, αρκετές εκατοντάδες υψηλόβαθμοι μάνατζερ τραπεζών στις ΗΠΑ και σε χώρες της δυτικής Ευρώπης θα ήταν στη φυλακή και θα εξέτιαν την ποινή τους για το μέγα σκάνδαλο των subprimes. Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Αντιθέτως, αυτοί οι τραπεζοϋπάλληλοι απολαμβάνουν τα bonus τα οποία ενθυλάκωσαν ακριβώς επειδή υπήρξαν πρωτεργάτες αυτού του σκανδάλου. Κι όμως, αυτοί πυροδότησαν τη σημερινή διεθνή οικονομική κρίση με ένα σκάνδαλο-έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.
Πουλούσαν ασύδοτα στεγαστικά δάνεια σε εκατομμύρια φτωχά νοικοκυριά στις ΗΠΑ, αν κι είχαν πλήρη επίγνωση της αδυναμίας των τελευταίων να τα αποπληρώσουν. Τώρα, τα νοικοκυριά χάνουν τα σπίτια τους και τις αποταμιεύσεις μιας ζωής που πρόλαβαν να επενδύσουν σε αυτά. Οι μάνατζερ αύξησαν τον τζίρο των τραπεζών τους και κέρδισαν το bonus. Στη συνέχεια, «τιτλοποίησαν» αυτά τα (κακά) δάνεια, τα πακέταραν ως «επενδυτικό προϊόν» και τα μεταπούλησαν, μεταφέροντας στους αγοραστές-επενδυτές το ρίσκο και εισπράττοντας από αυτούς το κέρδος τους. Προκειμένου να τα πουλήσουν, μάλιστα, πλήρωναν αδρά τους διεθνείς οργανισμούς αξιολόγησης, οι οποίοι γνωμοδοτούσαν ότι αυτά τα προϊόντα ήταν απολύτως ασφαλή (ΑΑΑ).
Η κρίση πυροδοτήθηκε από την κερδοσκοπία, στην καρδιά του ανεπτυγμένου καπιταλισμού. Το κόστος της υπολογίζεται σε καταστροφή κεφαλαίου περί το 1 τρισ. δολάρια κατά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, κατ’ άλλους περί τα 2 τρισ. δολάρια – σε πρώτη φάση. Δεν μπορεί να υπολογιστεί το σύνολο του κεφαλαίου που θα καταστραφεί. Ούτε το κόστος σε θέσεις εργασίας, σε εκατομμύρια οικογένειες που βυθίζονται στη φτώχεια, σε ζωές που κόβονται πρόωρα από τη μεγάλη πείνα, την αφόρητη ανέχεια. Ούτε η διάρκεια της κρίσης μπορεί να υπολογιστεί: πριν από 12 μήνες πολλοί «βεβαίωναν» ότι δεν θα υπάρξει κρίση, στη συνέχεια πρόβλεπαν ότι η κρίση θα λήξει τον Φεβρουάριο (που πέρασε), τώρα τη βλέπουν να διαρκεί και το 2009. Φέτος, το δεύτερο 6μηνο θα είναι χειρότερο από το πρώτο. Η ύφεση βρίσκεται στις ΗΠΑ, όταν φεύγει από εκεί έρχεται (τέλη του έτους, αρχές του επόμενου) στην Ευρώπη.
Το χειρότερο: ο εφιάλτης του στασιμοπληθωρισμού είναι ορατός, τα φαινόμενα ύφεσης στην πραγματική οικονομία συνδυάζονται με εκτίναξη των τιμών σε τρόφιμα, μέταλλα και, κυρίως, στο πετρέλαιο. Κι όμως, δεν διπλασιάστηκε η ζήτηση ούτε κόπηκε στο μισό η προσφορά πετρελαίου. Τα αποθέματα πετρελαίου στις δεξαμενές είναι σε ιστορικά συνήθη επίπεδα (10% μεγαλύτερα από όσα 5 χρόνια πριν). Το ασύνηθες είναι τα τεράστια κεφάλαια που «φουσκώνουν» τις τιμές των συμβολαίων πετρελαίου στα διεθνή χρηματιστήρια. Οι μεγάλες τράπεζες (που επιδιώκουν να βγάλουν ένα μέρος από τα σπασμένα των subprimes) και άλλοι, «παίζουν» καθημερινά κεφάλαια (τα δανείζονται με χαμηλό επιτόκιο από τον κ. Μπ. Μπερνάνκι…) που το ύψος τους ξεπερνά 10-15 φορές την αξία της αντίστοιχης παγκόσμιας ζήτησης (85,4 εκατ. βαρέλια) πετρελαίου.
Η κερδοσκοπία πυροδότησε την πιστωτική κρίση. Οδηγεί σε ύφεση τις οικονομίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης και ξαναφέρνει τον εφιάλτη παρατεταμένου στασιμοπληθωρισμού. Και οι πολιτικές ηγεσίες των (τόσο ευνομούμενων και ισχυρών…) δημοκρατιών της Δύσης, όταν δεν τη διευκολύνουν, τη θωρούν ακίνητες. Ποιοι κυβερνούν;