Τι θα μπορούσε να αλλάξει ο Ομπάμα στον τρόπο με τον οποίο σκέπτονται και, επομένως, αποφασίζουν για την οικονομία οι κυβερνήσεις των χωρών του παγκόσμιου συστήματος της αγοράς; Πολλά και, το κυριότερο, καθοριστικά. Κάποιοι μιλούν για εγκατάλειψη της παγκοσμιοποίησης. Ατοπο. Δεν εγκαταλείπεις μια πραγματικότητα -καλή ή κακή- παρά μόνον για να αυτοκτονήσεις. Κάποιοι άλλοι σημειώνουν ότι πρέπει να καεί η «νεοφιλελεύθερη» συνταγή και να αποκατασταθεί η κρατική καθοδήγηση της οικονομίας. Επικίνδυνα παραπλανητικό. Η αποκατάσταση της ισορροπίας θα «δέσει» την παγκοσμιοποίηση και θα εμπεδώσει το κύρος ενός ευέλικτου κράτους.
Ο Αμερικανός πρόεδρος απαντά με ρεαλιστική ευθύτητα: «Μόνον η διακυβέρνηση μπορεί να σπάσει τον κύκλο που σακατεύει την οικονομία». Η παρέμβαση του κράτους είναι λοιπόν αντικυκλική, συγκυριακή και γι’ αυτόν τον λόγο καθοριστική. Να αναστραφεί η άρνηση νοικοκυριών, επιχειρήσεων, επενδυτών να τοποθετήσουν τα χρήματά τους αναλαμβάνοντας κινδύνους, στοιχηματίζοντας δηλαδή ότι αύριο τα πράγματα θα είναι καλύτερα από σήμερα. Το ρολόι δείχνει παρέμβαση. Ομως, το «πού» και το «πώς» δεν είναι δεδομένο. Γι’ αυτό, η ομάδα Ομπάμα μιλάει για λιγότερους φόρους κι ας είναι, στη στενή μνήμη των εγχωρίων σχολιαστών, το μέτρο αυτό καταχωρημένο ως «νεοφιλελεύθερο». Ταυτοχρόνως, υπογράφει τη διακομματική επέκταση του επιδόματος ανεργίας και της ιατροφαρμακευτικής κάλυψης όσο διαρκέσει η κρίση. Ο Ομπάμα τοποθετεί τον πήχυ της αλλαγής της οικονομικής πολιτικής σε ύψος που πανικοβάλλει τους Ελληνες πολιτικούς.
Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι καθυστερεί σε βαθμό κακουργήματος να αντιληφθεί τις αλλαγές που συντελούνται παγκοσμίως και κατ’ αναλογίαν αργεί να προσαρμόσει τις πολιτικές μας αντιλήψεις για όσα πρέπει να κάνουμε. Αυτό συνέβη στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν κολλήσαμε στον κομματικό κρατισμό όταν ακόμη και ο Μιτεράν είχε αλλάξει ρότα, με αποτέλεσμα να πολλαπλασιαστεί το κρατικό χρέος, να καταποντισθεί η ανταγωνιστικότητα, ενώ το εισόδημα υπέστη ανεπανόρθωτη αφαίμαξη. Αυτό συνέβη στα τέλη της ίδιας δεκαετίας και στις αρχές της επόμενης, όταν έπρεπε το κράτος να διατάξει τις δυνάμεις του και να προετοιμαστεί για τον πόλεμο της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς του 1992. Αυτό συνέβη στις αρχές της παρούσας δεκαετίας όταν, μετά την είσοδό μας στο ευρώ, «ξεχάσαμε» ότι η προσαρμογή της πραγματικής οικονομίας έπρεπε να ακολουθήσει βιαστικά την πειθαρχία των κριτηρίων του Μάαστριχτ.
Το κρίσιμο όμως παραμένουν οι επενδύσεις. Ο Ομπάμα ορίζει τις προτεραιότητες: Ενέργεια, δηλαδή περιβάλλον και παιδεία, ιατρική φροντίδα και νέες δημόσιες υποδομές. «Γι’ αυτό, εξηγεί, η τεράστια πλειοψηφία των θέσεων απασχόλησης θα δημιουργηθεί στον ιδιωτικό τομέα». Να σημειώσω πως αυτή η νέα ατζέντα δεν είναι μόνον αμερικανική. Τα μεγάλα κράτη ήδη την υιοθετούν. Με μια υπόμνηση: έχουν ήδη κάνει όσα εμείς επιδεικτικά αγνοήσαμε τα τελευταία χρόνια. Εχουν κατακτήσει την ευελιξία, τη συνεννόηση, την αποτελεσματικότητα. Εμείς, δυστυχώς, έχουμε -ακόμη- να επιτύχουμε στα παλαιά και να προλάβουμε τα νεότερα!