O «βανδαλισμός» είναι πολύ συγκεκριμένη λέξη. Στα λεξικά καταγράφεται ως «σκόπιμη πρόκληση φθοράς καλλιτεχνικών δημιουργημάτων, αγαλμάτων, αρχιτεκτονημάτων». Τα τελευταία χρόνια η λέξη ξεχείλωσε: βανδαλισμός πλέον σημαίνει «σκόπιμη καταστροφή, οποιουδήποτε πράγματος». Ακόμη και όταν αυτό δεν έχει καλλιτεχνική αξία.
Το ξεχείλωμα της λέξης είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή της έννοιας. Σήμερα στην κοινή ομιλουμένη δεν έχουμε ξεχωριστή λέξη για την καταστροφή καλλιτεχνημάτων. «Βανδαλισμός» πλέον σημαίνει «σκόπιμη πρόκληση φθοράς οποιουδήποτε πράγματος». Τελεία…
Τελεία; Λάθος. Η φθορά της έννοιας συνεχίζεται. Παλιότερα ήταν η οργή των νοικοκυραίων που πετσόκοψε από τον ορισμό τα καλλιτεχνήματα. Προφανώς χρειάστηκαν μια πιο σκληρή από τη «δολιοφθορά» ή την «καταστροφή» λέξη κι έτσι κάθε σκόπιμη καταστροφή βαφτίστηκε «βανδαλισμός». Τώρα είναι η οργή εκείνων που ονομάσαμε «βάνδαλους» ή εκείνων που προσπαθούν να βρουν εξηγήσεις για τις δολιοφθορές του Δεκεμβρίου που πετσοκόβουν από τον ορισμό και το σκόπιμο της πράξης.
Η πρώτη μου επαφή με τη εκ νέου ξεχειλωμένη λέξη έγινε στο Πάντειο κατά τη διάρκεια ημερίδας με τίτλο «Τα ΜΜΕ τον Δεκέμβριο». Στο άκουσμα της λέξης «βανδαλισμοί» ένας φοιτητής διέκοψε την ομιλήτρια κ. Πέρσα Ζέρη για να φωνάξει ότι «βανδαλισμός δεν είναι η εξέγερση. Βανδαλισμός είναι η υποταγή». Βέβαια, ούτε το ένα ούτε το άλλο είναι βανδαλισμός -απλώς σε μια εξέγερση μπορεί να γίνουν δολιοφθορές και βανδαλισμοί- αλλά ο διάχυτος μεταμοντέρνος σχετικισμός στον δημόσιο διάλογο λειτουργεί στο μυαλό πολλών νέων ως δικαιολόγηση βιαιοτήτων. Οποιος διαβάσει την τελευταία προκήρυξη της «Σέχτας» θα δει πίσω από τις γραμμές το παλιό σόφισμα με τον αστυνομικό, το μπουζούκι και το όργανο: η δημοσιογραφία είναι εξουσία, η εξουσία είναι βία, άρα «βία στη βία της εξουσίας» και όποιον πάρει ο χάρος.
Εντυπωσιάστηκα πολύ περισσότερο, όταν στη στήλη ενός ανθρώπου που ξέρει καλά τις λέξεις ξαναβρήκα τον «βανδαλισμό» με τη διπλά ξεχειλωμένη ερμηνεία του. Ο βιβλιοκριτικός κ. Δημοσθένης Κούρτοβικ (προφανώς οργισμένος από την αδιαφορία του Δήμου Αθηναίων) φωτογράφισε ένα κατεστραμμένο φρεάτιο περιγράφοντάς το ως εξής: «Η φωτογραφία αφιερώνεται σε όλους εκείνους που αγανάκτησαν για τους βανδαλισμούς του περασμένου Δεκεμβρίου, αλλά δεν τους καίγεται καρφί για τους πολύ πιο επικίνδυνους βανδαλισμούς της δημόσιας διοίκησης, που συναντάμε καθημερινά στους δρόμους των πόλεών μας και φέρουν το σεμνό όνομα «κακοτεχνίες»» («Τα Νέα» 21.2.2009). Σύμφωνοι: είναι εγκληματικό να αφήνει ο δήμος φρεάτια να χάσκουν. Μπορεί να τραυματιστούν αμέριμνοι περαστικοί. Αλλά η αδιαφορία δεν έχει συγκεκριμένη σκοπιμότητα για να μεταφραστεί σε δολιοφθορά ούτε το φρεάτιο είναι έργο τέχνης για να έχουμε βανδαλισμό.
Είναι σημαντικό να σεβόμαστε τις λέξεις, όχι μόνο για να μπορούμε να συνεννοηθούμε. Με δεκάδες παιδιά στους δρόμους, είναι διπλά σημαντικό να διδάξουν οι πνευματικοί ότι άλλο είναι ο βανδαλισμός, άλλο η εξέγερση, άλλο η υποταγή και άλλο η αδιαφορία. Αν οι νέοι δεν σεβαστούν τις λέξεις, τότε δεν θα υπολογίζουν ποτέ τις πράξεις ούτε και τις συνέπειές τους.