Σε τζαμί έχω μπει δυο τρεις φορές, περισσότερο με την αίσθηση ότι επισκέπτομαι ένα μνημείο άλλου πολιτισμού και λιγότερο συναισθανόμενη ότι εισέρχομαι στον χώρο μιας άλλης θρησκείας. Παρ’ ότι ακολούθησα όλους τους τελετουργικούς κανόνες που επιβάλλονται τόσο για τους πιστούς όσο και για τους επισκέπτες (αφήνουμε τα παπούτσια απ’ έξω, κ.λπ.) Τα συναισθήματα ήταν εντελώς ίδια με εκείνα που συνόδευαν την επίσκεψή μου σε βουδιστικό ναό. Ο χώρος πίστης μιας θρησκείας δεν αποκαλύπτει πάντα την αντίληψη, την κοσμοθεωρία και τις παραδόσεις που διαμορφώνονται ανάμεσα στους πιστούς.
Μια παράσταση προχθές το βράδυ στο Φεστιβάλ Αθηνών (που δεν ήταν ακριβώς θέατρο, αλλά ένας τρόπος με τον οποίο το θέατρο περιγράφει παραστατικά μια όψη της πραγματικότητας) κάλυψε ακριβώς αυτό το κενό: μας έβαλε στο «εσωτερικό» ενός τζαμιού και μας παρουσίασε τέσσερις πραγματικούς μουεζίνηδες από το Κάιρο, οι οποίοι διηγήθηκαν την καθημερινότητά τους και μερικές πτυχές -εμμονές, δόγματα ή δοξασίες για άλλους- της θρησκείας τους.
Στη διάρκεια της μιας ώρας και του ενός τετάρτου, όσο διήρκεσε αυτή η περίεργη εξομολόγηση δηλαδή, είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε έναν λαό -τον αιγυπτιακό- και κάποιες από τις εκφράσεις μιας άλλης θρησκείας. Να γνωρίσουμε δηλαδή τι κρύβεται πίσω από τις μαντίλες που όλο και περισσότερο βλέπουμε και σε δρόμους της Αθήνας, να γνωρίσουμε τι διαμορφώνει την ψυχοσύνθεση μερικών από τους ανθρώπους που κατοικούν, περισσότερα ή λιγότερα χρόνια στη χώρα μας, να δούμε την καθημερινότητα μιας ομάδας ανθρώπων που είναι κάτι σαν τους δικούς μας ιερείς, αλλά όχι ακριβώς. Ανθρώπους που την ίδια στιγμή περιέγραφαν την κοινωνική και μορφωτική διαστρωμάτωση ενός μέρους του πληθυσμού της χώρας τους και ταυτοχρόνως την αγωνία τους μπροστά στο νέο: στο ότι το επάγγελμά τους θα καταργηθεί σύντομα και το κάλεσμα στην προσευχή θα γίνεται, μέσω ραδιοφώνου, μόνο από τριάντα μουεζίνηδες που προσέλαβε η αιγυπτιακή κυβέρνηση. Κάποιοι, οι πολλοί, θα μείνουν χωρίς δουλειά. Κάποιοι άλλοι θα συνεχίσουν με άλλες ασχολίες στο τζαμί.
Ηταν σαν ένα πολύ σύντομο ταξίδι σε μιαν άλλη χώρα. Και μια ξενάγηση σε ήθη ανθρώπων που δεν ζουν μόνο στα όρια της χώρας τους. Ζουν παντού, σε όλες τις χώρες του κόσμου, και δίπλα μας. Στην πόλη μας, στη γειτονιά μας. Είναι οι άνθρωποι που ζητούν εναγωνίως, πολλά χρόνια τώρα, έναν τόπο για να κάνουν αξιοπρεπώς τα θρησκευτικά τους καθήκοντα στην Ελλάδα. Ζητούν την εκκλησία τους δηλαδή. Ενα κτίσμα που είναι από τα πρώτα στους τόπους εγκατάστασης μιας κοινότητας.
Οσα δεν κατάφεραν τόσον καιρό να δείξουν άρθρα, αναλύσεις και συγκρούσεις, το κατάφερε, απλά και άμεσα, μια παράσταση. Φέρνοντας έναν κόσμο μακρινό, δίπλα μας. Αποκαλύπτοντας την ψυχή τους και τον τρόπο σκέψης τους.
