Εν αναμονή της παράστασης των Περσών από το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία του Βούλγαρου Ντμίτρι Γκότσεφ στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, αναρωτιέμαι γιατί κάθε καλοκαίρι τίθεται το ζήτημα του τρόπου παρουσίασης των αρχαίων τραγωδιών. Μια διαμάχη στήνεται γύρω από το δίλημμα αν πρέπει οι θεατρικές αναγνώσεις των έργων του Αισχύλου, του Σοφοκλή, του Ευριπίδη να ακολουθούν τον «κλασικό» τρόπο ή να έχουν μοντερνισμούς. Γνωρίζουμε με ακρίβεια πώς έπαιζαν τότε οι ηθοποιοί τους ρόλους της Αλκηστης, της Φαίδρας, της Αττοσας, της Αγαύης και του Οιδίποδα, ώστε σήμερα να πρέπει -ως εθνική πολιτική και ίσως υποχρέωση- να δείχνουμε αυτή την κληρονομιά στις νεότερες γενιές και τους ξένους; Καθώς διεθνώς κανείς άλλος δεν ασχολείται, μήπως όλα αυτά αποτελούν μία διαμάχη μόνο για εσωτερική κατανάλωση, που έχει στόχο να αναπαράξει τα εθνικοπατριωτικά στερεότυπα; (Και δυστυχώς τον στόχο αυτό υπηρετούν και σημαντικοί Ελληνες πρωταγωνιστές που θεωρούν ότι πρέπει να απολογηθούν από πριν για τις… μοντερνιές).
Προς Θεού! Θεμιτό να είμαστε υπερήφανοι για τα σπουδαία έργα που παρέδωσαν στην ανθρωπότητα οι πρόγονοί μας. Ομως, είναι αδιανόητη η υπερηφάνεια αυτή όταν καλά καλά δεν γνωρίζουμε για το τι είμαστε υπερήφανοι. Μεγάλη μερίδα των Ελλήνων είναι παντελώς άσχετοι με το περιεχόμενο των αρχαίων τραγωδιών, παρότι το υπουργείο Παιδείας εδώ και δεκαετίες έχει τη διδασκαλία τους στο αναλυτικό πρόγραμμα.
Σήμερα, οι μαθητές στο σχολείο διδάσκονται για τις αρχαίες τραγωδίες, αλλά ελάχιστοι μαθαίνουν την αξία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και των έργων αυτών. Η διδασκαλία των αρχαίων έχει καταντήσει για τους πολλούς βαρετό μάθημα, και μόνο λίγοι κατανοούν αληθινά την εσωτερική δομή και συνοχή της γλώσσας, τη μαθηματική οργάνωσή της, την πρακτική αξία που έχει η γνώση της στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης. Κατά τ’ άλλα, τα παιδιά διδάσκονται για μία κόρη που θέλει να εκδικηθεί τη μητέρα της, η οποία σκότωσε τον άντρα της και τώρα συζεί με τον εραστή της. Κάτι σαν τα «Μυστικά της Εδέμ»!
Ετσι όπως γίνεται στα σχολεία η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών, έχει καταλήξει να είναι μία διαδικασία άκεφη, που απλώς υπηρετεί τα συντεχνιακά συμφέροντα ώστε να ικανοποιηθεί ο κλάδος των φιλολόγων, που είναι ο πλέον πολυπληθής στην ελληνική εκπαίδευση.
Από την άλλη, οι αντιδράσεις που προκαλούνται από τις μεταμοντέρνες εκδοχές των θεατρικών έργων δείχνουν ότι οι Ελληνες οχυρώνονται πίσω από τον τίτλο του «θεματοφύλακα» της αρχαίας γραμματείας για να καλύψουν τη σημερινή απώλεια της «αποκλειστικότητας» και να δεχθούν τη θέση τους στο σύγχρονο διεθνές γίγνεσθαι. Προ δύο και πλέον χιλιετιών ήταν η Αθήνα το κέντρο του κόσμου, και ο Περικλής ο «πλανητάρχης». Το ερώτημα είναι εάν ο Μπερνάρ Τσουμί είναι ο σημερινός Φειδίας και ποιος είναι ο νεοέλληνας Αισχύλος.
