«Η διαφθορά είναι σαν το ταγκό» είπε κάποιος. «Για να υπάρξει, χρειάζονται δύο.» Κάπου το άκουσαν οι πολιτικοί μας και βρήκαν τη φαεινή λύση στο πρόβλημα που ταλανίζει χρόνια τον δημόσιο τομέα. Καλούν τον ιδιωτικό τομέα να αποκτήσει ένα νέο κοινωνικό ρόλο. Να σταματήσει να διαφθείρει τους αθώους και απονήρευτους δημοσίους υπαλλήλους.
Η συλλογιστική αυτή κατ’ αρχήν θυμίζει το ανέκδοτο του βιασθέντος ανδρός ο οποίος όταν ρωτήθηκε «και γιατί δεν έτρεχες να ξεφύγεις ρε παιδάκι μου;» απάντησε: «πού να τρέχεις στα χωράφια με γόβα στιλέτο…»
Κατά δεύτερον είναι απλοϊκή η ανάγνωση της κοινωνικής πραγματικότητας που θέλει τη διαφθορά να εξισώνεται με το ταγκό. Προκύπτει από μια διάθεση συμψηφισμού που διατρέχει την πολιτική τον τελευταίο καιρό. Μόνο που στη σχέση διαφθορέα και διεφθαρμένου υπάρχει σχέση εξουσίας, όπου ο διεφθαρμένος είναι εξουσιαστής. Ακόμη περισσότερο: το Δημόσιο προσφέρει μονοπωλιακές υπηρεσίες. και είναι σαν τον χάρο. Δεν μπορεί να τον αγνοήσει κανείς.
Για να το κάνουμε πιο απλά. Ας υποθέσουμε ότι ένας επιχειρηματίας χρειάζεται μία άδεια για κάποια επένδυση και η άδεια αυτή κολλάει σε ένα διεφθαρμένο σύστημα το οποίο απαιτεί x μαύρα λεφτά για να προχωρήσει. Ο επιχειρηματίας (επειδή α. δεν έχει να αντιμετωπίσει μια ανταγωνιστική αγορά αδειών, δεν μπορεί να πει, δηλαδή, «εσείς είστε διεφθαρμένοι, άρα πάω στο δίπλα μαγαζί που είναι τίμιοι και κάνω τη δουλειά μου» β. δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς την άδεια) έχει δύο επιλογές: ή να υποκύψει στην εξουσία ή να μην προχωρήσει. Η τρίτη λύση, της καταγγελίας δηλαδή, είναι υπαρκτή, αλλά έχει σοβαρό κόστος και οικονομικό και ψυχολογικό. Βλέποντας, λοιπόν, το μέγεθος των ιδιωτικών επενδύσεων στη χώρα, είναι προφανές ότι πολλοί προτιμούν τη δεύτερη λύση.
Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες να συμψηφιστούν οι ευθύνες, είναι προφανές ότι το ψάρι βρωμάει από το (εξουσιαστικό) κεφάλι και για έναν ακόμη λόγο. Οι δημόσιοι λειτουργοί ορκίζονται να τηρούν τους νόμους και μάλιστα πληρώνονται γι’ αυτό. Ο ιδιώτης επιχειρηματίας παρά το γεγονός ότι πρέπει να έχει κοινωνική συνείδηση (όπως κάθε πολίτης άλλωστε) πρώτη του δουλειά είναι να κάνει επενδύσεις και να βγάζει κέρδη. Οχι να αστυνομεύει το Δημόσιο…