Πριν από λίγο καιρό ομάδα οικονομικών εμπειρογνωμόνων από διεθνείς οργανισμούς και υπουργεία με κάλεσαν να μιλήσουμε για τα οικονομικά της Ελλάδος. Οπως ήταν επόμενο στη συζήτηση ήρθε το θέμα των προτεραιοτήτων. Δεδομένου ότι οι πόροι ενός κράτους δεν φτάνουν ποτέ για όλα, δουλειά κάθε κυβέρνησης είναι να ιεραρχεί τις δαπάνες. Οταν ζητήθηκε η γνώμη μου, τελείως αυθόρμητα είπα ότι στην κορυφή της ιεράρχησης είναι η άμυνα και η ασφάλεια. Το θεώρησα αυτονόητο, αλλά έκανα λάθος. Μερικοί από τους συνομιλητές μου με αντιμετώπισαν σαν δεινόσαυρο, οι ευγενέστεροι σιώπησαν. Χάσμα γενεών. Τριάντα ανέμελα χρόνια έχουν αλλάξει πολλά στην ψυχή του νεοέλληνα, όπως και στο σουλούπι του.
Μακάρι τα παιδιά να έχουν δίκιο κι εγώ άδικο. Το εύχομαι, αλλά παραμένει το θέμα της ιεράρχησης. Για μερίδιο από την πίτα παλεύουν πολλοί και είναι δύσκολο να διακρίνει κάποιος αν οι σκοπιμότητες μιας δαπάνης προωθούν το καλό του τόπου ή την επανεκλογή ατόμων και κομμάτων ή ακόμη και ιδιοτελή οικονομικά συμφέροντα. Οι πιέσεις που υφίσταται ο κάθε υπουργός των Οικονομικών είναι φοβερές, κυρίως όταν μυρίζει εκλογές.
Υπάρχει όμως μια κατηγορία δαπανών που αυτοδικαίως καταλαμβάνουν την πρώτη θέση. Είναι η εξυπηρέτηση του χρέους του Δημοσίου, εξωτερικού και εσωτερικού. Οσοι ασχολούνται με τα οικονομικά γνωρίζουν ότι το χρέος μας είναι υπερβολικό σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας και ότι η δυναμική του είναι να αυξάνεται. Επίσης γνωρίζουν ότι η ευημερία της πρόσφατης τριακονταετίας στηρίχτηκε στα δανεικά. Το χρέος πρέπει να εξυπηρετείται με σχολαστική ακρίβεια, γιατί η χώρα έχει ανάγκη να προσφεύγει συνεχώς στις αγορές για να ανανεώνει και αυξάνει τον δανεισμό της.
Η κυβέρνηση ζητεί τώρα να μας συγχωρεθεί για τα επόμενα τρία χρόνια, δημοσιονομικό έλλειμμα υψηλότερο από το όριο του Μάαστριχτ. Αν μας κάνει το χατίρι η Ευρωπαϊκή Ενωση, το χρέος θα μεγαλώνει στο προβλεπτό μέλλον και θα μένουν όλο και λιγότερα για τις υπόλοιπες ανάγκες της χώρας – κρατικός μηχανισμός, παιδεία, υγεία κ.λπ. Το σενάριο οδηγεί σε αδιέξοδο εκτός αν η οικονομία μεγαλώνει με ταχύτερο ρυθμό από το χρέος, όμως αυτό δεν συμβαίνει.
Το αντίθετο, η οικονομία προβλέπεται να παραμείνει στάσιμη για αρκετό καιρό, εκτός αν γίνουν διαρθρωτικές αλλαγές. Την καραμέλα των διαρθρωτικών την ακούμε χρόνια από υψηλά στόματα, αλλά όταν έρχεται η ώρα να μας εξηγήσουν ποιες πρέπει να είναι οι αλλαγές αυτές, μόκο. Η απροθυμία των υπευθύνων να εξηγήσουν τι εννοούν είναι κατανοητή. Τα «μέτρα» μεταφράζονται σε συγκεκριμένες ενέργειες που θίγουν κατοχυρωμένα συμφέροντα, κατοχυρωμένα είτε με νόμους είτε με την επί δεκαετίες αδυναμία του κράτους να εφαρμόσει νόμους. Με την απώλεια του κύρους του κράτους. Οσο αργεί το κράτος να ενεργήσει σαν κράτος, τόσο ισχυρότερη θα είναι η σύγκρουση με τα συμφέροντα που θα θιγούν από τα «διαρθρωτικά» μέτρα, εάν και όταν αυτά επιβληθούν σε κάποια ώρα ανάγκης, με καταλύτη π.χ. τους ξένους δανειστές μας.
Για να μην κατηγορηθώ κι εγώ για αοριστίες, ιδού τρεις κατευθύνσεις που έπρεπε να πάρουν τα διαρθρωτικά μέτρα για να ανακάμψει η οικονομία μας:
– Αναμόρφωση της εργατικής νομοθεσίας. Η χαμηλή παραγωγικότητά μας, το χάσιμο αγορών, η πτώση ανταγωνιστικότητας, οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις συνεχείς απεργίες και κινητοποιήσεις και τη διάβρωση του διευθυντικού δικαιώματος. Δεν μιλάμε εδώ για επαναστατικά μέτρα, αλλά για ευθυγράμμιση της νομοθεσίας μας με αυτών των περισσοτέρων κρατών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, π.χ. την απεργία να αποφασίζει η πλειοψηφία ενός συνδικάτου και όχι μια κομματική παρέα.
– Αναθεώρηση και κατάργηση «κεκτημένων», όπως η μονιμότητα σε ΔΕΚΟ που λειτουργούν με κανόνες ιδιωτικής οικονομίας, όπως οι τεράστιες ανισότητες σε συντάξεις Ταμείων που επιδοτούνται από τον προϋπολογισμό, γενικά κατάργηση προνομίων ορισμένων ομάδων εργαζομένων και επαγγελματιών. Τα προνόμια αυτά αποκτήθηκαν μετά από πίεση, αποτελούν ομαδικά ρουσφέτια, κοστίζουν πανάκριβα στο σύνολο και προσβάλλουν το δημόσιο αίσθημα.
– Δυναμική αντιμετώπιση της αναρχίας με άμεσες και αυστηρές κυρώσεις. Τα φαινόμενα του περασμένου Δεκέμβρη, τα «άσυλα» και πολλά άλλα καταστρέφουν μεταξύ άλλων την οικονομία μας, διώχνουν και τους εναπομείναντες ξένους επενδυτές και οδηγούν τους παραγωγικούς Ελληνες στο εξωτερικό.
Υπάρχουν και δεκάδες άλλα πράγματα που θα έπρεπε να γίνουν, αλλά αν κάποια κυβέρνηση ιεραρχήσει σωστά και αντέξει να κάνει τα παραπάνω, θα έχει κερδίσει το παιχνίδι της οικονομίας, και όχι μόνο. Το οικονομικό πρόβλημα είναι καθαρά πολιτικό.
* Ο κ. Παναγής Βουρλούμης είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΤΕ.