Η μαγνητοσκοπημένη φωνή της κοπέλας που απαντάει συνήθως στο τηλεφωνικό κέντρο ραδιοταξί της Αθήνας ενημερώνει τους πελάτες ότι η εταιρεία προσφέρει πλέον και εξυπηρέτηση μέσω γραπτών μηνυμάτων από κινητό. Αρκεί να σταλεί η διεύθυνση επιβίβασης, ο αριθμός ατόμων και ο προορισμός… Αν και προσφέρεται αργοπορημένα συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, η νέα υπηρεσία σίγουρα διευκολύνει μια διαδικασία που πολλές φορές μπορεί να αποβεί αρκετά χρονοβόρα. Βέβαια, το ποιος (και το πότε) θα αποφασίσει να στείλει αυτό το sms είναι ένα άλλο θέμα, πλην ενδιαφέρον.
Αλλαγές και όρια
Οι καινοτομίες ποικίλλουν. Η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει μια μεγάλη γκάμα υπηρεσιών και προϊόντων, από την αυτόματη αγορά εισιτηρίου για το Μετρό έως τη νέα σούπερ εφαρμογή για το iPhone. Προσφέρει όμως και μια συνεχή ευκαιρία για επαναξιολόγηση του εαυτού μας, των αναγκών και των ορίων μας και φυσικά, της εικόνας που θέλουμε να προβάλουμε στον έξω κόσμο.
Μια απλή ανάγκη για προσωπική οργάνωση, π. χ., μπορεί να επιφέρει ένα σημαντικό λίφτινγκ στη γεωγραφία του εσωτερικού ενός σπιτιού. Το media library του προσωπικού υπολογιστή ή «έξυπνου» κινητού τηλεφώνου δεν έκλεψε τυχαία το όνομα της βιβλιοθήκης που στολίζει το καθιστικό ή καταλαμβάνει χώρο, ανάλογα με την οπτική γωνία που το βλέπει κανείς. Για κάποιους ο υπολογιστής παίζει συγχρόνως ρόλο βιβλιοθήκης, δισκοθήκης και ταινιοθήκης, φωτογραφικού άλμπουμ, ταχυδρομικής θυρίδας και τόπου κοινωνικής συναναστροφής. Μια τυπική βραδιά περιλαμβάνει συνταγές για το βραδινό που έχουν μαζευτεί μέσα από μηχανή αναζήτησης στο Ιντερνετ, ενώ από πίσω παίζει ένα αγαπημένο τραγούδι άλλης δεκαετίας, γραμμένο στον υπολογιστή κατευθείαν από τα παλιά cd. Συγχρόνως, «κατεβαίνει» η ταινία που ακολουθεί μετά το γεύμα.
Και όλα αυτά γι’ αυτούς που δέχονται εξ ολοκλήρου την καινοτομία, αφήνοντας πίσω τους την αλφαβητική (ή μη) οργάνωση των dvd ή την προσεκτική τοποθέτηση των cd ανά εποχή ή είδος μουσικής. Αυτά θα βρεθούν συνήθως στοιβαγμένα σε κάποια κούτα στην αποθήκη.
Δεν είναι, όμως, όλοι τόσο ανοιχτοί στην αλλαγή. Υπάρχει φυσικά η έλλειψη παιδείας, ο παράγοντας του φόβου για οτιδήποτε καινούργιο ή και η έλλειψη συγχρονισμού στην αποδοχή της εξέλιξης. Πολλοί για παράδειγμα αρνούνται ακόμη και τώρα να χρησιμοποιήσουν το ηλεκτρονικό αεροπορικό εισιτήριο, κάνοντας ουρές στα τσεκ-ιν από το «Ελευθέριος Βενιζέλος». Οσο για την έλλειψη συγχρονισμού… Στην περίπτωση που όντως κάποιος έχει κάνει το τσεκ-ιν από το σπίτι του κι έχει τυπώσει την κάρτα επιβίβασής του στον προσωπικό του εκτυπωτή, θα γλιτώσει σίγουρα χρόνο στο αεροδρόμιο, αλλά όχι και κατά την επιβίβασή του στο αεροπλάνο ή στο λεωφορείο: οι υπάλληλοι εδάφους του αεροδρομίου σπάνια σκανάρουν αυτές τις «μη συμβατικές» κάρτες επιβίβασης, ξοδεύοντας περισσότερο χρόνο διπλώνοντας, σκίζοντας και καταγράφοντας με το χέρι τις πληροφορίες επιβίβασης τού ειδάλλως άριστα οργανωμένου ταξιδιώτη. Κι εκεί είναι που αναρωτιούνται κάποιοι αν αξίζει να ασπαστούν την καινούργια τεχνολογία…
Οι «νοσταλγικοί»
Πέραν των καθαρά πρακτικών θεμάτων, υπάρχει και ο παράγοντας της νοσταλγίας, μιας πιο ρομαντικής προσέγγισης της καθημερινότητας και της διατήρησης μιας συγκεκριμένης προσωπικότητας. Για κάποιους, αντικείμενα όπως οι κορνίζες με τις οικογενειακές φωτογραφίες και τα άλμπουμ από κάποιο ταξίδι λειτουργούν σαν δείκτες για το χαρακτήρα, την προσωπικότητα και το γούστο τους. Αποτελούν ένα ζωντανό προφίλ, που άλλοι αρκούνται στο να συντάξουν μέσα σε λίγα λεπτά στη σελίδα τους στο Facebook.
Οι «νοσταλγικοί» τύποι προτιμούν να διαβάζουν στην παραλία ή στο μετρό ένα βιβλίο που θα «μιλήσει» γι’ αυτούς μόνο και μόνο μέσω του εμφανούς τίτλου του. Σε πρόσφατο άρθρο του στο Vanity Fair, ο αυτοαποκαλούμενος «culture snob» Τζέιμς Ουόλκοτ – «πολιτισμένος σνομπ», σε ελεύθερη μετάφραση- γράφει: «Τα βιβλία δεν στολίζουν απλά ένα δωμάτιο, αλλά και την εμφάνισή μας. Βοηθούν στο να διαμορφώσουμε την ταυτότητά μας. Με την ταχύτητα όμως με την οποία εξελίσσεται η τεχνολογία, ρισκάρουμε να κυκλοφορούμε «πολιτιστικά γυμνοί» σε ένα αστικό δάσος, εντελώς εξαρτημένοι από τις διάφορες συσκευές μας. Καθώς απομακρυνόμαστε από τα οικεία αντικείμενά μας -και ψηφιοποιώντας τα πάντα- πλησιάζουμε ένα μέλλον τύπου Σταρ Τρεκ, όπου τα πάντα είναι προσβάσιμα σε μια τέταρτη διάσταση, σε απόσταση μερικών «κλικ»…». Ο ίδιος πλέκει ένα περίεργο μοιρολόι για τον επικείμενο χαμό εμβληματικών χώρων σαν το Barnes & Noble ή το Blockbusters, της τέχνης των εξωφύλλων και της βιβλιοδεσίας και όλων αυτών των αντικειμένων που αρνούνται να παραμερίσουν οι «νοσταλγικοί»…
Από διαφορετική σκοπιά, η Χόλι Μπέρμπαχ συλλογίζεται σε κείμενό της στο T: The New York Times Style Magazine: «Περνώντας δύο δεκαετίες ορίζοντας τον εαυτό μας μέσα από τα αποκτήματά μας, έχουμε ανάγκη τώρα να καταλάβουμε ποιοι είμαστε χωρίς αυτά». Κι ενώ ο Ουόλκοτ διαφωνεί, υποστηρίζοντας ότι θα εμφανιστούν νέα αποκτήματα, απλά όχι όπως τα ξέραμε, τουλάχιστον οι περισσότεροι μοιάζουν να βρίσκονται σε μια διαδικασία επαναπροσδιορισμού του εαυτού τους σε σχέση με την εξέλιξη στην τεχνολογία, είτε μέσω της αποδοχής είτε της απόρριψης.