Ωρες ώρες έχει κανείς την αίσθηση ότι σε τούτες τις βιαστικές και επί του παρόντος ελάχιστα πολιτικές εκλογές ο οικείος μας εξώστης τείνει να μεταβληθεί σε εξομολογητήριο. Ιδιαίτερα όταν οι αρχηγικές ομιλίες γίνονται στην ασφάλεια των κλειστών χώρων, που ευνοούν τους χαμηλότερους τόνους, οι ρήτορες, με κάμποση προσποιητή συγκίνηση, μετατρέπουν σε εντυπωσιοθηρικό θέαμα τη ρητορική της αυτοκριτικής εκμυστήρευσης. Θαρρείς και οι ηγέτες των αντιμαχόμενων κομμάτων έλαβαν το μήνυμα «Μετανοείτε!» και προσπαθούν τώρα, αυτοτυπτόμενοι, να πείσουν ότι είδαν το φως το αληθινόν, αναπροσανατολίστηκαν, έβαλαν νου και γνώση τέλος πάντων. Αίφνης το λεξιλόγιο των αρχηγών κατακλύστηκε από φράσεις του είδους «κάναμε λάθη; κάναμε!», «πληγώσαμε τον κόσμο μας; τον πληγώσαμε!», «θυμώσαμε τους οπαδούς μας», «τους πικράναμε» κι όσα άλλα εξομολογητικά στερεότυπα επιστρατεύονται για να δώσουν εκφερόμενα μια κάποια ισχύ στην υπονοούμενη ή και ρητή διαβεβαίωση «μάθαμε από τα λάθη μας και δεν θα τα ξανακάνουμε».
Από τα λάθη του μαθαίνει κανείς όταν τα προσδιορίζει αυστηρά και τα κατονομάζει, όταν αναζητεί τις αιτίες τους ώστε να μπορέσει να κόψει την κακή ρίζα και να μην αρκεστεί σε συμπτωματική θεραπεία. Αντίθετα, όταν αοριστολογεί συστηματικά και η παρρησία του εξαντλείται στο προφανές, ούτε για την ειλικρίνειά του μπορεί να καυχάται ούτε προσφέρει εχέγγυα ικανά να πείσουν πως όντως άλλαξε ο ίδιος και θα αποπειραθεί να αλλάξει και την κομματική νοοτροπία, για την οποία το κράτος παραμένει λάφυρο, το ηθικό είναι απλώς το άλλο όνομα του νομότυπου κτλ.
Κι αυτό ακριβώς συμβαίνει στην περίπτωση των δύο υποψήφιων πρωθυπουργών, που, σχεδόν με το ίδιο λεξιλόγιο, αναγνωρίζουν μεγαθύμως ότι τα κόμματά τους λάθεψαν, στην πενταετή κυβερνητική θητεία του το ένα, στην εικοαετή το άλλο, ενώ συμπίπτουν επίσης και στην για πολλοστή φορά εξαγγελλόμενη εκστρατεία τους κατά της διαπλοκής.
Ανταγωνίζονται, λοιπόν, με αξιοσημείωτη θεατρικότητα στην αυτοκριτική λαθολογία, αλλά με την άκρη της γλώσσα τους και όχι από το βάθος της ψυχής τους, και κυρίως με την έγνοια να θέσουν τον εαυτό τους στο απυρόβλητο, κρύβοντάς τον κάτω από το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο της γενικολογίας: το «κάναμε λάθη» σημαίνει «οι άλλοι λάθεψαν», οι υφιστάμενοι και εντολοδόχοι· εμείς υπήρξαμε λαμπροί…
Οπως το εκλογικό σώμα δεν μπορεί να λειτουργήσει σαν δικαστήριο και να απαλλάξει διά της ψήφου όσους κατηγορούνται για εμπλοκή σε σκάνδαλα, έτσι δεν μπορεί ο κάθε ψηφοφόρος χωριστά να λειτουργήσει σαν ιερέας και να παράσχει άφεση αμαρτιών. Ούτε ένορκοι ούτε εξομολόγοι είναι οι πολίτες. Και το ψηφοδέλτιο δεν είναι συγχωροχάρτι. Επιταγή ευθύνης είναι. Κι ίσως γι’ αυτό δεν έχει σπουδαίο αντίκρισμα στα κομματικά ταμεία.