Αν προς στιγμήν αγνοήσουμε τις δημοσκοπήσεις, είναι πλέον βέβαιη η κοινοτοπία ότι θα πλειοψηφήσει ένα από τα δύο μεγάλα κόμματα με ελαφρώς αβέβαιη την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, έστω και μερικών εδρών μετρημένων στα δάχτυλα του ενός χεριού. Ας αγνοήσουμε επίσης το επαναλαμβανόμενο, επί τριάντα πέντε χρόνια, γεγονός ότι αυτή η «τυπική» κοινοβουλευτική αυτοδυναμία, χάριν της οποίας θυσιάζεται η εντιμότητα και η ισονομία του εκλογικού νόμου, συχνά αποδεικνύεται εντελώς ανεπαρκής για να εξασφαλίσει την ισχύ και τη σταθερότητα των μονοκομματικών κυβερνήσεων, όταν τα δύο ανταγωνιζόμενα κόμματα εξουσίας είναι ουσιαστικά συνασπισμοί κομμάτων. Με πολλές και αντιφατικές ιδεολογικές και πολιτικές συσπειρώσεις, αλλά και συσπειρώσεις συμφερόντων με τις αντίστοιχες και εξίσου αντιφατικές πιέσεις, ενίοτε και εκβιασμούς για τη διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής.
Από την άποψη αυτή, διδακτικό είναι το προηγούμενο των τελευταίων κυβερνήσεων Σημίτη και πιο ζωντανό το παράδειγμα της πενταετούς και πλέον κυβερνητικής θητείας της Νέας Δημοκρατίας, αναβαπτισμένης μάλιστα στη λαϊκή εντολή. Και στις δύο περιπτώσεις, με μικρή ή μεγαλύτερη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Και στις δύο περιπτώσεις, με μικρά διαλείμματα, οι κυβερνήσεις ήταν εσωτερικά αμφισβητούμενες από τα ίδια τους τα κόμματα ή από αυτόν τον σκοτεινό περίγυρο που διαμορφώνει το μωσαϊκό των «λαϊκών συμφερόντων» με τη γνωστή συντεχνιακή έκφραση και οργάνωση. Δεν μπορούσαν να είναι ούτε σταθερές ούτε ισχυρές ούτε προπαντός συνεπείς στις διακηρύξεις τους. Αντιθέτως, αποδείχθηκαν εξαιρετικά ευάλωτες στις πιέσεις και τους εκβιασμούς, ανίκανες να διαμορφώσουν πολιτική έστω και μεσοπρόθεσμων επιδιώξεων. Το φαινόμενο ομολογείται επισήμως με την επίκληση του «πολιτικού κόστους» ως του πλέον δραστικού παράγοντα στη διαμόρφωση πολιτικής ευρύτερων επιδιώξεων.
Αν θεωρήσουμε τις διαπιστώσεις αυτές δεδομένες, πιστεύω ότι είναι προτιμότερο από τις εκλογές της επόμενης Κυριακής να προκύψει ένα ισχυρό πρώτο κόμμα χωρίς αυτοδυναμία, παρά ένα κόμμα με ανίσχυρη αυτοδυναμία. Οχι γιατί υπάρχουν πιθανότητες κυβερνητικής συνεργασίας περισσοτέρων κομμάτων, αν και οι βαθύτερες πολιτικές ανακατατάξεις οδηγούν ενδεχομένως στην κατεύθυνση αυτή. Για την ώρα δεν φαίνεται ότι υπάρχει πολιτική προεργασία και κυρίως «πολιτική παιδεία», που θα καθιστούσε εφικτές παρόμοιες λύσεις. Είμαστε υποχρεωμένοι να επιδιώξουμε έστω και μεσοπρόθεσμη λύση του πολιτικού προβλήματος, έστω και με τους τυπικούς όρους της άνετης κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίας. Εστω με δεύτερες εκλογές στο χρονικό διάστημα που προβλέπει το Σύνταγμα όταν διαπιστώνεται αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης. Το «δώρο» που προβλέπει ο νέος εκλογικός νόμος (καλπονοθευτικός στην ουσία του και αυτός) είναι αρκετό για να εξασφαλίσει στο πρώτο κόμμα άνετη κοινοβουλευτική αυτοδυναμία.
Ο Κ. Καραμανλής αναγκάσθηκε να οδηγήσει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές γιατί και ο ίδιος διαπίστωσε ότι δεν μπορούσε να κυβερνήσει. Και εμφανώς δεν μπορούσε, παρά τις πολλές και ηθικά απαράδεκτες υποχωρήσεις σε πιέσεις και εκβιασμούς. Θα ήταν δυστύχημα αν και ο πιθανός διάδοχός του κληρονομούσε την ίδια αδυναμία.