Ηταν μια προσωρινή επιτυχία. Το ενδιαφέρον που εκδήλωσαν, τη Δευτέρα, οι διεθνείς αγορές να μας δανείσουν ήταν ζωηρό, μας προσφέρθηκαν πέντε φορές περισσότερα κεφάλαια από όσα ζητήσαμε. Λέγεται ότι έπαιξε ρόλο η διάρκεια του δανείου (αφού η λύση των οξύτατων προβλημάτων της χώρας δεν μπορεί να παρατείνεται σε ορίζοντα πέντε ετών…), επίσης το γεγονός ότι έξι ισχυρές τράπεζες μοιράστηκαν το βάρος της ευθύνης (οι επενδυτές πίστεψαν αυτές και όχι τους διάφορους Πόλσον). Αυτά και άλλα δεν είναι αβάσιμα. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κεντρικό ρόλο έπαιξε το πολύ υψηλό επιτόκιο 6,2% που θα πληρώσουμε.
Σε αυτό κρύβεται το πρόβλημα. Σε αντίθεση με λίγους υπερενθουσιώδεις, ουδείς λογικός άνθρωπος θα πανηγύριζε επειδή κατάφερε να δανειστεί πανάκριβα. Το 6,2% που θα πληρώνουμε είναι 3,5 μονάδες υψηλότερο από το μέσο επιτόκιο που πληρώνουν τα κράτη της Ευρωζώνης για 5ετή ομόλογα. Είναι μεγαλύτερο από αυτό που πρόσφατα πλήρωσε η Τουρκία. Είναι το υψηλότερο που πληρώνει ευρωπαϊκό κράτος, με εξαίρεση τη Λετονία. Τι δείχνει αυτό το υψηλό κόστος; Οτι οι αγορές αμφιβάλλουν για την ικανότητά μας να λύσουμε το οικονομικό πρόβλημά μας. Το σοβαρότερο, όμως, είναι οι συνέπειες αυτού του κόστους: Αν δεν μειωθεί, θα μας καταστρέψει.
Εως σήμερα, το κράτος έχει δανειστεί 13,6 από τα 53,2 δισ. ευρώ που θα χρειαστεί το 2010 για να συνεχίσει να λειτουργεί. Αν συνεχίσει να δανείζεται ακριβά:
Πρώτον, θα πνιγεί η ιδιωτική οικονομία, αφού οι τραπεζικές πιστώσεις εκτός από ελάχιστες θα γίνουν (και) πανάκριβες. Πολλές επιχειρήσεις, που σήμερα ζορίζονται, αύριο θα «σκάσουν» και η εφιαλτική πρόβλεψη Λοβέρδου για ανεργία 20% στα τέλη του 2010 ίσως αποδειχθεί ότι προσεγγίζει την πραγματικότητα.
Δεύτερον, μπορεί να περικόπτονται μισθοί και άλλες δαπάνες χωρίς να μειώνεται το έλλειμμα αλλά, αντιθέτως, να αυξάνεται τόσο σε απόλυτο μέγεθος, λόγω της υπερβολικής αύξησης των δαπανών για τόκους, όσο και σχετικά -μεγαλώνοντας ως ποσοστό του ΑΕΠ, αφού αυτό θα συρρικνώνεται λόγω ύφεσης.
Να ο φαύλος κύκλος της καταστροφής.
Μπορεί να σπάσει; Εγκυρες πηγές βεβαιώνουν ότι η τελευταία ευκαιρία υπάρχει τώρα, αν ληφθούν πρόσθετα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, ικανά να πείσουν τις Βρυξέλλες ότι οι στόχοι του νέου Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης είναι επιτεύξιμοι. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκτιμούν ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα μειωθεί φέτος περισσότερο από όσο προβλέπει το Πρόγραμμα (-1,5% σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις τους), ότι τα έσοδα θα υστερήσουν του στόχου, ενώ δεν βλέπουν πώς θα συγκρατηθούν οι δαπάνες όσο υποστηρίζει η Αθήνα. Για να πεισθούν, θα πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα έως τις 16 Φεβρουαρίου -ημέρα κατά την οποία θα συζητηθεί το Πρόγραμμα στο EcoFin. Ο χρόνος είναι ελάχιστος.
Τι είδους μέτρα; Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ανάμεσά τους είναι τα πιο «απλά» (η νομοθετική κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της Στατιστικής Υπηρεσίας), τα αυτονόητα (όπως είναι η αύξηση της φορολογίας καυσίμων), έως τα πιο σύνθετα (π.χ. η καταγραφή των επιδομάτων που θα κοπούν, ώστε η εξοικονόμηση 650 εκατ. ευρώ να καταστεί πειστική) και τα δύσκολα. Ανάμεσα στα τελευταία, πρωτεύουσα σημασία δίδεται στον περιορισμό της μισθολογικής δαπάνης του κράτους, ενδεχομένως με κατάργηση του ενός από τους 14 μισθούς. Αν ληφθούν τέτοια μέτρα, στις 16 Φεβρουαρίου το EcoFin θα επικυρώσει το ελληνικό Πρόγραμμα και οι Βρυξέλλες θα στηρίξουν, ενδεχομένως πειστικά, την Ελλάδα στη διαπραγμάτευσή της με τις αγορές. Το κόστος δανεισμού μας θα μειωθεί. Αν όχι, προεξοφλείται ότι το EcoFin θα κρίνει πως το Πρόγραμμα κινείται σε σωστή κατεύθυνση αλλά είναι ανεπαρκές. Η απόφαση του EcoFin θα συνοδευτεί με ευθεία προτροπή για λήψη πρόσθετων μέτρων. Ο κίνδυνος το κόστος δανεισμού μας να εκτοξευθεί, σε αυτήν την περίπτωση γίνεται εύκολα προβλέψιμος.
Η κυβερνητική ηγεσία φέρεται ενήμερη των εκτιμήσεων, επισημάνσεων και του κατεπείγοντος χαρακτήρα που έχουν οι προτάσεις των Βρυξελλών. Πιθανότατα, η συνάντηση στο Νταβός να αποτελέσει ευκαιρία για εκτενέστερη συζήτηση, σήμερα και αύριο, μεταξύ του πρωθυπουργού, του υπουργού Οικονομικών και των Ζ. Μπαρόζο και Ζ. Κλ. Τρισέ. Το βέβαιον είναι ότι δεν υπάρχει περιθώριο έως τον Απρίλιο για να μειώσουμε το κόστος του δανεισμού μας. Εχουμε περιθώριο ώς τις 16 Φεβρουαρίου. Αν καθυστερήσουμε, ίσως υποχρεωθούμε να λάβουμε επαχθέστερα μέτρα αργότερα. Αλλωστε, η ακολουθία καθυστερήσεις-σκληρότερα μέτρα έχει ήδη επαληθευθεί στην πράξη…