Κάθε μέρα, αθόρυβα στην ηλεκτρονική διεύθυνση et.diavgeia. gov.gr ανεβαίνουν χιλιάδες αρχεία διοικητικών και υπουργικών αποφάσεων για τα πάντα. Από τη μετάταξη μιας υπαλλήλου, μέχρι εντολές για εξόφληση λογαριασμών κινητής τηλεφωνίας διαφόρων Οργανισμών και μέχρι εγκρίσεις δαπανών για τις μετακινήσεις υπαλλήλων. Σε μια ειδική φόρμα υπάρχει η περίληψη των στοιχείων -είδος απόφασης, ποιος υπογράφει, τελική δαπάνη- και στο τέλος υπάρχει το ηλεκτρονικό αντίγραφο.
«Ε, και;», μπορεί να αναρωτηθεί κυνικά κάποιος. «Τι θα αλλάξει μαθαίνοντας ότι εγκρίθηκε η δαπάνη του αντιπροέδρου της κυβέρνησης κ. Θεόδωρου Πάγκαλου ύψους 2.530 ευρώ για κινητά τηλέφωνα και 1.400 ευρώ για σταθερά τον μήνα Σεπτέμβριο;», όπως αλίευσε από το diavgeia.gov.gr χθες μια εφημερίδα.
Κατ’ αρχάς το μαθαίνουμε. Ξέρουμε ότι τον Σεπτέμβριο του 2009 κάποια υπουργικά γραφεία χρέωσαν εμάς τους φορολογούμενους με λογαριασμούς 120.000 ευρώ μηνιαίως. Δεν θα το πληροφορούμασταν ποτέ αν δεν άλλαζε η κυβέρνηση, η οποία για τους δικούς της λόγους άφησε να διαρρεύσουν αυτά τα στοιχεία στη δημοσιότητα.
Δεύτερον, είναι σίγουρο ότι αν πριν από 14 μήνες υπήρχε το σύστημα «Διαύγεια», όλοι οι υπουργοί θα σκέφτονταν δύο φορές πριν μοιράσουν κινητά στους κομματάρχες τους για ίδιον εκλογικό όφελος.
Τρίτον, τα στοιχεία βγαίνουν στη δημοσιότητα και οι υπουργοί αναγκάζονται να δικαιολογήσουν τις δαπάνες τους. Ο κ. Πάγκαλος εξέδωσε ανακοίνωση που λέει ότι αυτές οι δαπάνες αφορούν συνολικά το γραφείο του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, δηλαδή 32 κινητά, 32 γραμμές σταθερής τηλεφωνίας και δύο γραμμές Διαδικτύου.
Τέταρτον, ακόμη και υπάλληλοι θα μπορούσαν να αντισταθούν σε άνωθεν πιέσεις (πολιτικών ή διοικητικών προϊσταμένων) με το επιχείρημα «όλος ο κόσμος βλέπει».
Φυσικά, η «Διαύγεια» δεν θα εξαλείψει τη διαφθορά. Περισσότερο αυξάνει το ρίσκο για εκείνους που θα την αποτολμήσουν. Οταν κάτι βρίσκεται σε κοινή θέα, κάποιος θα προσέξει τις τυχόν παρατυπίες. Γι’ αυτό το μέτρο θα έχει και εχθρούς. Ο πρώτος εχθρός, που εμφανίζεται πάντα, είναι ο λαϊκισμός. Το ζήσαμε και μόλις απελευθερώθηκαν από τη συνδρομή τα «Φύλλα της Εφημερίδας της Κυβέρνησης». Νόμιμες αποφάσεις έγιναν τροφή για διαδικτυακούς και τηλεοπτικούς εντυπωσιασμούς. Αυτή η πρακτική θα ξυπνήσει τον δεύτερο εχθρό της «Διαύγειας», που δεν είναι άλλος από τους ίδιους τους υπουργούς. Αυτοί, έχοντας ως επιχείρημα τον λαϊκισμό, θα ισχυριστούν ότι ο νέος θεσμός γίνεται εμπόδιο στην παραγωγή έργου, διότι αναγκάζονται να απολογούνται διαρκώς για πράγματα νομότυπα. Μπορούμε να φανταστούμε από τώρα κάποιους να κρυφομιλούν σε φίλους δημοσιογράφους: «Μα, αυτό μας έλειπε τώρα; Ενώ έχουμε τόσα μέτωπα ανοιχτά πρέπει να δικαιολογούμε και τη μετακίνηση ενός υπαλλήλου;». Αυτές είναι οι παιδικές ασθένειες ενός συστήματος που αναπτύσσεται σε μια χώρα που δεν έχει παράδοση ούτε στη διαφάνεια του κράτους, αλλά ούτε και στη διασταύρωση ειδήσεων. Το τοπίο των ΜΜΕ, όπως και των παραφυάδων του, (δηλαδή των blog του άκρατου εντυπωσιασμού) είναι δεδομένο. Παρ’ όλα αυτά, η «Διαύγεια» είναι ένα τεράστιο βήμα μπροστά. Αν υπήρχε στο παρελθόν, κάποια σκάνδαλα θα γλιτώναμε.