Στο χθεσινό πρωτοσέλιδό της η «Κ» κατέγραφε την αναλλοίωτη όψη μιας παθογένειας: «Χαρτάκια» με αιτήματα εργαζομένων στον Οργανισμό Ελληνικών Σιδηροδρόμων (ΟΣΕ) που μετατάσσονται σε άλλες υπηρεσίες του Δημοσίου κατακλύζουν τα γραφεία στελεχών της κυβέρνησης, κομματικών παραγόντων, βουλευτών. Οι πιέσεις που ασκούν αφορούν την ευνοϊκή μετακίνησή τους σε «καλές υπηρεσίες».
Το πελατειακό κράτος παραμένει οδυνηρά ανυποχώρητο σε μια εποχή που το εργασιακό περιβάλλον κλονίζεται συθέμελα. Το σχόλιο πλέον γεννιέται μηχανικά όταν αφορά το Δημόσιο και χρειάζεται μια φράση για να διατυπωθεί: στον ιδιωτικό τομέα γίνεται σφαγή και στον δημόσιο οι υπάλληλοι πασχίζουν για μια «ευνοϊκή μετακίνηση». Ο κοινωνικός εμφύλιος, διαρκώς παρών.
Στα «χαρτάκια» και στις πάσης φύσεως οχλήσεις προς την εξουσία (το φαινόμενο δεν εντοπίζεται ασφαλώς μόνο στον ΟΣΕ) υπάρχουν δύο πλευρές: αυτοί που συντάσσουν τα αιτήματα και αυτοί που τα παραλαμβάνουν με πρόθεση να «εξυπηρετήσουν» τον πελάτη. Η μεταξύ τους επικοινωνία τροφοδοτείται και ισχυροποιείται δεκαετίες τώρα. Μόνο αν κοπεί ο γόρδιος δεσμός το πελατειακό μόρφωμα θα αρχίσει να ατροφεί.
Επί χρόνια το κράτος έκλεινε το μάτι στους δημοσίους υπαλλήλους παροτρύνοντάς τους ουσιαστικά να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο λειτουργίας ως τον πλέον αποτελεσματικό. Με την αμέριστη βοήθεια των συνδικάτων η σχέση υπαλλήλου – κράτους (εργοδότη) μεταβλήθηκε από εργασιακή σε διοικητικό πρόβλημα. Συνδέθηκε με πάσης φύσεως στρεβλώσεις: παρασιτισμό, αργομισθία, ευνοιοκρατία, διαφθορά.
Στη σημερινή ελληνική κοινωνία, αποσταθεροποιημένη από ανατροπές και απώλειες, οι «2.700 εργαζόμενοι που πιέζουν υπουργούς και βουλευτές» αρνούνται να αποχωριστούν την Ελλάδα της χρεοκοπίας. Οι υπουργοί και οι βουλευτές που εξακολουθούν να υπόσχονται και να «φροντίζουν» αντλούν την εξουσία τους από την ίδια καταστροφική διαπλοκή. Μπορεί το δείγμα να είναι μικρό και το παράδειγμα ενδεικτικό. Αλλά δεν παύει να είναι συμβολικό και να αντανακλά με καθαρότητα την παθογένεια.
Το πελατειακό κράτος δεν είναι παρα-κράτος. Εχει οργάνωση, ιεραρχία, τυπική διαδικασία, κώδικα συμπεριφοράς. Δεν διαχωρίζεται από το επίσημο κράτος. Αντιθέτως. Αναπληρώνει τα κενά και τις αδυναμίες του. Οταν δεν ασκείται κοινωνική πολιτική, η απουσία υποκαθίσταται από τα «χαρτάκια», το ρουσφέτι και την ευνοιοκρατία.
Το ερώτημα δεν στρέφεται μόνο προς τους δημοσίους υπαλλήλους, αλλά και προς το κράτος: μπορούν -και οι δύο- να λειτουργήσουν διαφορετικά, ύστερα από εντατική εκπαίδευση στον μηχανισμό των αλληλοεξυπηρετήσεων; Το καρκίνωμα που δημιουργήθηκε στη βάση του «δούναι και λαβείν» δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρέπει να υποχωρήσει. Οχι μόνο γιατί η κρίση πιέζει για λύσεις. Αλλά γιατί αν οι συνυπεύθυνοι το αγνοήσουν, σημαίνει ότι η αυστηρότητα των μέτρων είναι συνέπεια πανικού: στοχεύει σε γρήγορες, τυφλές καρατομήσεις. Στα ερείπια δεν χτίζονται πάντα ούτε καλύτερες ούτε δικαιότερες πολιτείες.