Ο πανικός, αυτός ο πολύ κακός σύμβουλος, είναι ενδημικό φαινόμενο στη νεοελληνική κοινωνία. Τώρα είναι η εποχή του βεβαίως, αλλά, κατά τα λοιπά, εμφανίζεται τόσο συχνά όσο και η αντίθεσή του, ο άκρατος ενθουσιασμός. Διότι στην κοινωνία μας λείπουν οι αυτόματοι σταθεροποιητές, λείπουν δηλαδή οι θεσμοί και οι διαδικασίες που θα συγκρατούσαν το εύρος των ταλαντώσεών μας και θα περιόριζαν το ύψος των μεταπτώσεών μας. Ούτε το πολιτικό σύστημα έχει σταθεροποιητές. Συχνά, ούτε η κυβέρνηση.
Απόδειξη ότι ξαφνικά εξήγγειλε πως θα προωθήσει νομοθετική ρύθμιση για την απαγόρευση πώλησης και μεταβίβασης δημόσιας γης. Οτι, επιπλέον, η απαγόρευση αυτή θα κατοχυρωθεί και συνταγματικά όταν γίνει η αναθεώρηση του Συντάγματος. Δεν γνωρίζω αν αυτό είναι εφικτό, γνωρίζω όμως ότι η καγκελάριος Μέρκελ φαίνεται ότι έχει εισαγάγει μια μόδα που «περπατάει», σύμφωνα με την οποία μία συνταγματική ρύθμιση θα ήταν η θεραπεία διά πάσαν νόσον και η λύση για κάθε πρόβλημα. Ωραία θα ήταν, αλλά δεν είναι. Αντιθέτως, συχνά περιπλέκουμε το πρόβλημα όταν αποφεύγουμε την ουσία, ασχολούμενοι με τη διαδικασία (μέθοδος Αλέξη Τσίπρα).
Αναρωτιέμαι: Γιατί άραγε το ΙΚΑ, που είναι 100% δημόσιο, θα πρέπει να μην μπορεί να πωλήσει ένα κτίριο ή κάποιο άλλο ακίνητό του σε ιδιώτη; Γιατί, άραγε, θα πρέπει να υποχρεωθεί να διατηρήσει επ’ άπειρο όσα και όποια ακίνητα διαθέτει, χωρίς να μπορεί ούτε καν να τα ανταλλάξει; Κατά τι θα υποστεί βλάβη το εθνικό συμφέρον, θα θιγεί η υπερηφάνεια και το αίσθημα αξιοπρέπειας της χώρας;
Κατά τίποτα. Απλά, ως γνωστόν, ενός κακού συχνά μύρια έπονται. Παράγοντες της αγοράς που διαβεβαίωναν ότι με την εκμετάλλευση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας εύκολα θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν περί τα 30 δισ. ευρώ στα κρατικά ταμεία, τώρα αποφαίνονται ότι «αυτά τα πράγματα δεν γίνονται»! Και η Ν. Δ., που τον Ιούλιο 2010 υποστήριζε ότι εντός 2ετίας εύκολα συγκεντρώνονται 50 δισ. ευρώ από την εμπορική αξιοποίηση μικρού μέρους της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου και την τολμηρή προώθηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, όταν ανακοινώθηκε ο στόχος των 50 δισ. εντός μιας 5ετίας έκανε (άλλη μία) τούμπα και καταγγέλλει την κυβέρνηση ότι βγάζει στο σφυρί τη δημόσια περιουσία.
Κατακραυγή. Μια παράδοξη έκρηξη ευαισθησίας για τη δημόσια ακίνητη περιουσία, σε μια χώρα που οι κάτοικοί της έχουν καταπατήσει, έχουν ιδιωτικοποιήσει τζάμπα, το 40% αυτής της περιουσίας. Ποιο είναι το θέμα;
Η πολιτική δημοσιονομικής προσαρμογής και μεταρρύθμισης υλοποιείται με σχετική επιτυχία. Επειδή, λοιπόν, τείνουμε να γλιτώσουμε τη χρεοκοπία και (έστω αργά και με παλινωδίες…) εισάγονται μεταρρυθμίσεις που αποδομούν το πελατειακό κράτος, δημιουργείται τώρα η ευχέρεια να προχωρήσουμε σε μεσοπρόθεσμες πολιτικές που πριν από δέκα μήνες ήταν, απλώς, ένα μακρινό όνειρο. Το πρώτο, άμεσο και αναγκαίο για να μη χρεοκοπήσουμε ήταν να χτυπήσουμε το πρόβλημα στον πυρήνα του, να συρρικνωθούν ο κρατικός τομέας και οι κρατικές δαπάνες. Γιατί ο πυρήνας του προβλήματός μας είναι η διευρυμένη αναπαραγωγή ελλειμμάτων. Τώρα, μετά όσα βήματα κάναμε, επειγόντως αναγκαίος στόχος είναι η αποπληρωμή του χρέους.
Η επιμήκυνση των 110 δισ. διευκολύνει αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Πρέπει να δημιουργήσουμε πρωτογενή πλεονάσματα ώστε να περιορίζουμε το χρέος. Στην ίδια κατεύθυνση τείνει η συγκέντρωση 50 δισ. από την αξιοποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας, ώστε να αγοράσουμε φθηνά (ίσως στο 70%) ένα μέρος του χρέους μας. Η ανάγκη είναι ολοφάνερη: Πληρώνουμε 5% περίπου για ένα χρέος 330 δισ. ευρώ και έχουμε 300 δισ. περίπου δημόσια ακίνητη περιουσία που είναι τελείως, μα τελείως ακίνητη. Δεν αποδίδει ούτε 0,002%.
Ο στόχος των 50 δισ. είχε τεθεί στη συζήτηση από τον περασμένο Δεκέμβριο. Χωρίς την αναγκαία προετοιμασία, ρίχθηκε ως κεραυνός την Παρασκευή 11 Φεβρουαρίου. Η λογική της ανακοίνωσης ήταν να πεισθούν οι αγορές ότι η Ελλάδα θα σπεύσει να αποπληρώσει κανονικά τα δάνειά της. Η λογική του όλου χειρισμού ήταν ανύπαρκτη. Στη συνέχεια, η κυβέρνηση έτρεξε πανικόβλητη να απολογηθεί για την ουσία της επιλογής της, την αξιοποίηση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας. Για να αποδειχθεί πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες και πόσο ασταθής μπορεί να γίνει η σταθερότητα της διακυβέρνησης, αφού κινδυνεύουν να διαταραχθούν απλά και μόνο από έναν λάθος χειρισμό, χωρίς ουσία.