Συνέπεσε. Μια ταινία και μια ημερίδα με θέμα το ΕΣΥ να συγκλίνουν στο ίδιο συμπέρασμα. Από διαφορετική αφετηρία εκκινώντας, η ημερίδα «Η υγεία στην εποχή της κρίσης», που οργανώθηκε το περασμένο Σάββατο από τη Δημοκρατική Αριστερά, και η ταινία του Σωτήρη Γκορίτσα «Απ’ τα κόκαλα βγαλμένα», που θα αρχίσει να προβάλλεται στις 31 του μηνός, συμπορεύονται και διασταυρώνονται.
Από τη μία, ένας σκηνοθέτης (ο οποίος βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά που περιγράφει στο ομώνυμο βιβλίο του ο ορθοπεδικός Γιώργος Δενδρινός) και από την άλλη, επιστήμονες της Υγείας, γιατροί, οικονομολόγοι και πολιτικοί, συνυπογράφουν το ίδιο αφήγημα: τη σύγκρουση του εγώ με το ΕΣΥ, την οδύσσεια κάθε Ελληνα που βρίσκεται αντιμέτωπος με το Δημόσιο Σύστημα Υγείας.
Από τη μία, ένας κινηματογραφικός δημιουργός, ο Σ. Γκορίτσας, εικονογραφεί, με χιούμορ και χωρίς απλουστεύσεις, τον παραλογισμό στην καθημερινότητα ενός νεαρού ορθοπεδικού σε δημόσιο νοσοκομείο. Πώς «ένα δημόσιο σύστημα που φτιάχτηκε για να υπηρετεί τον άνθρωπο έχει εξελιχθεί σε δήμιό του». Από την άλλη, ένας παθολόγος στο Γενικό Κρατικό Αθηνών, ο Χρήστος Μιχαηλίδης, ένας καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Μάνος Ματσαγγάνης, και ένας βουλευτής και καθηγητής για την πολιτική της υγείας στο LSE, ο Ηλίας Μόσιαλος, ανάμεσα σε άλλους ομιλητές, ιστόρησαν με στοιχεία την ίδια παθογένεια: τη ρεαλιστική ουτοπία ενός δημόσιου συστήματος υγείας, που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80 σαν μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση με στόχο «την αποεμπορευματοποίηση του αγαθού υγεία», για να καταλήξει στο εντελώς αντίθετο αποτέλεσμα. Σήμερα, η υγεία στην Ελλάδα είναι περισσότερο εμπορευματοποιημένη παρά ποτέ. Η περίθαλψη κοστίζει πολύ στους ασθενείς ακόμη και όταν είναι θεωρητικά δωρεάν, ενώ η ιδιωτική ιατρική συνεχίζει να ευημερεί.
Οι ρίζες της κακοδαιμονίας βρίσκονται σε ένα «σχεδιαστικό σφάλμα». Αντί, όπως είπε ο Μ. Ματσαγγάνης, «η θεσμοθέτηση του ΕΣΥ να συμβαδίζει με την κατάργηση των ταμείων υγείας (όπως συνέβη στην Ιταλία και την Ισπανία), στην Ελλάδα, ΕΣΥ και ταμεία υγείας συνυπάρχουν». «Το ΕΣΥ γεννήθηκε βαριά άρρωστο», υπογράμμισε ο Χρ. Μιχαηλίδης. «Κάτι σαν βρέφος με συγγενή καρδιοπάθεια… Ενα κράμα Εθνικού Συστήματος Νοσοκομείων – Κέντρων Υγείας – Ταμείων Υγείας. Παγκόσμια πρωτοτυπία».
Τα παράδοξα σε αριθμούς: η Ελλάδα διαθέτει 30% περισσότερα νοσοκομειακά κρεβάτια ανά κάτοικο σε σχέση με τη Μεγάλη Βρετανία και, λόγω κακής κατανομής των νοσηλευτικών μονάδων, γεμίζει καθημερινά από ράντζα. Διαθέτει υπερδιπλάσιο αριθμό γιατρών, τρεισήμισι φορές περισσότερους αξονικούς και δυόμισι φορές περισσότερους μαγνητικούς τομογράφους. Η συνολική δαπάνη υγείας προ ΕΣΥ ήταν χαμηλή, κάτω από 6% του ΑΕΠ, σήμερα πλησιάζει το 10% (στη Βρετανία, την Ισπανία και την Ιταλία είναι γύρω στο 8,5% του ΑΕΠ).
Τα στοιχεία της ημερίδας γίνονται πράξη, βιώνονται στα επεισόδια της ζωής του νεαρού ορθοπεδικού και πρωταγωνιστή της ταινίας. Ο φρεσκοδιορισμένος γιατρός έρχεται σε «μετωπική σύγκρουση με το ελληνικό Δημόσιο»: δεξιός νεφρός για μεταμόσχευση σε τιμή ευκαιρίας, ιατρομεσίτες, φαρμακευτικές εταιρείες που προσφέρουν πολυτελείς διακοπές σε προσχηματικά συνέδρια με αντάλλαγμα ανάλογες συνταγογραφήσεις, μικρομάγαζα στημένα παντού, φακελάκια για να λειτουργήσει το σύστημα, ένα αλληλοτροφοδοτούμενο γαϊτανάκι από διευθυντές, διοικητικούς υπαλλήλους, συνδικαλιστές, νοσηλευτές ακόμα και ασθενείς.
Η κατασπατάληση δημόσιου χρήματος και η διαφθορά είναι η κυρίαρχη όψη. Η άλλη, ασθενής αλλά υπαρκτή: γιατροί «με αξιακά συστήματα αδιαπέραστα» στον πάσης φύσεως εκμαυλισμό, λαμπροί επιστήμονες και άνθρωποι.
Ταινία και ημερίδα συνοψίζουν: μοναδική ελπίδα για οποιαδήποτε απόπειρα μεταρρύθμισης στην Υγεία είναι η συσσώρευση «κοινωνικού κεφαλαίου». Γιατροί, νοσηλευτές, διοικητικά στελέχη και υπάλληλοι που επιδιώκουν απλώς ένα αξιοπρεπές εισόδημα και θεωρούν επιπλέον κέρδος την αυτοεκτίμησή τους, τον σεβασμό ορισμένων συναδέλφων τους και την αγάπη των ασθενών τους. Υπάρχουν. Επιβιώνουν παρά τον καλπάζοντα εκφυλισμό, δεν αρκούν όμως για να τον θεραπεύσουν.