Παρακολουθούσα για επαγγελματικούς λόγους την ενημέρωση που γινόταν στο ερευνητικό κέντρο «Δημόκριτος», μετά την έκρηξη στο Τσερνόμπιλ, το 1986. Ο πυρηνικός επιστήμονας που βρισκόταν στο βήμα, ήταν εμφανές ότι κατέβαλε προσπάθεια ώστε να γίνεται κατανοητός στο δημοσιογραφικό ακροατήριο, χωρίς με τις απαντήσεις του να δίνει δικαίωμα παρερμηνειών στους μη ειδικούς και κατ’ επέκταση πρόκλησης εντυπωσιασμού (πανικού) στην κοινή γνώμη, παρότι πολλές ερωτήσεις μάλλον στόχευαν σε αυτό.
Ο σοβαρός επιστήμονας δεν ήταν με τα μέτρα και σταθμά του «συρμού»… αρκούντως επικοινωνιακός και αυτό εκνεύρισε μερίδα ανθρώπων της ενημέρωσης. Ετσι, δέχθηκε τη ραδιενεργή παρατήρηση κάποιου δημοσιογράφου, διανθισμένη με καίσιο, στρόντιο και μπεκερέλ. «Δεν μιλάτε συγκεκριμένα, δεν μάς λέτε πόσο και από τι κινδυνεύουν οι Ελληνες, μήπως μάς κρύβετε την αλήθεια;», για να ακολουθήσει μια κοφτή απάντηση: «Αγαπητέ, απαντώ με επιστημονικά κριτήρια μόνο για όσα γνωρίζω και ομολογώ ότι κάποιες ερωτήσεις σας δεν τις καταλαβαίνω». Μετά το τέλος της ενημέρωσης, στο «πηγαδάκι» καυτηριάσαμε τη στάση του ειδικού, εκδηλώνοντας (σε κοινή θέα) αλληλεγγύη στον συνάδελφο για την επίθεση ειρωνείας που υπέστη κι αφού συμφωνήσαμε «για το τι καταλάβαμε εμείς».
Το παραπάνω ασήμαντο περιστατικό, με το πέρασμα των χρόνων και τη διύλιση γεγονότων και ανθρώπων μού έρχεται στον νου σαν άσκηση αυτοσυγκράτησης όταν μπαίνω στον πειρασμό να συμμετάσχω σε μια συζήτηση με αντικείμενο που είτε μου είναι άγνωστο, είτε έχω επιδερμική γνώση πάνω σε αυτό. Ο πειρασμός γίνεται μεγαλύτερος όταν όλοι καταθέτουν διαπιστευτήρια άποψης, χωρίς όμως να γίνεται αντιληπτό τι ακριβώς πρεσβεύουν και σε ποιον θεό πιστεύουν οι ίδιοι. Κλασικό πολιτικάντικο τέχνασμα ευρείας χρήσης. Γενικεύοντας, καταγγέλλοντας και σχολιάζοντας κατά ριπάς, παρακάμπεται η παγίδα ομολογίας ατομικών λαθών και η γενναία παραδοχή: «Δεν ξέρω». Μια φράση ολοένα φθίνουσα στους διαλόγους.
Εξομολογούμαι ότι μεταξύ άλλων συναισθημάτων, με διακατέχει ζηλοφθονία απέναντι σε πολλούς που όταν ανοίγουν το στόμα τους φαντάζουν σαν καρικατούρα του αναγεννησιακού «homo universalίs». Αραδιάζουν σπαράγματα πληροφοριών, ως φωτoτυπημένο αποδεικτικό υλικό γνώσεων επί παντός. Βαθυμνήμονες; θρασείς; γραφικοί; φιγουρατζήδες; αληθινά προικισμένοι;
Ζήτησα τη γνώμη εμπειρογνωμόνων. «Θίγεις, άθελά σου, τον πυρήνα του ελληνικού προβλήματος. Δηλαδή, το ότι οι πολλοί, με αέρα πανεπόπτη κριτή ασχολιούνταν με το αν κάνουν σωστά τη δουλειά τους οι άλλοι, κριτικάροντας το πλην αυτών σύμπαν, παραβλέποντας δικές τους υποχρεώσεις και μετακυλίοντας αλλού τις ευθύνες τους». Το όποιο κάρο όμως με λογάδες βγάζει την ανηφόρα;