Η Νορβηγία θεωρείται πρότυπο δημοκρατικής εξέλιξης. Η αρμονική σύνθεση της ατομικής ελευθερίας, της ελεύθερης αγοράς και των αυστηρών κανόνων αναδιανομής του εισοδήματος, μας έχουν προσφέρει την πιο αποδεκτή μορφή του κράτους-πρόνοιας παγκοσμίως. Και όμως ένας ακροδεξιός ρατσιστής (ο Αντερς Μπέχρινγκ Μπρέιβικ), φορώντας ιδεολογικές παρωπίδες, δολοφόνησε σχεδόν ογδόντα νέους συμπατριώτες του για να «ξυπνήσει» την «αδιάφορη» νορβηγική κοινωνία ενάντια στους κινδύνους του ραγδαίου εξισλαμισμού της Ευρώπης. Αυτή η βάρβαρη ανθρωποθυσία αξίζει να προβληματίσει ιδιαίτερα και τη χώρα μας, η οποία αντιμετωπίζει σήμερα μια άγρια επίθεση κατά των δημοκρατικών της θεσμών. Η λογική «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» είχε οδηγήσει παρανοϊκούς οραματιστές (εύκολα παραδείγματα μάς δίνουν ο Χίτλερ και ο Στάλιν) σε θηριωδίες ανυπολόγιστου μεγέθους. Το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμαστε στην Ελλάδα είναι να καλλιεργηθούν και πάλι χιλιαστικές νοοτροπίες από εκκολαπτόμενους «εθνοσωτήρες».
Η Ελλάδα δεν είναι Νορβηγία. Τα προβλήματά μας είναι ορατά: κατακερματισμένη κοινωνία, δυσθεώρητο δημόσιο χρέος, υδροκεφαλισμός του δημόσιου τομέα, πελατειακές σχέσεις ανάμεσα σε πολίτες και πολιτικούς, ακατάσχετος λαϊκισμός, ογκώδης φοροδιαφυγή και συνεχιζόμενη κρατική και κοινωνική διαφθορά. Το κόστος των περικοπών συντάξεων και μισθών, η κλιμακούμενη ύφεση, η αυξανόμενη ανεργία και η ατιμωρησία πολιτικών προσώπων που κατηγορούνται για απιστία και κατάχρηση δημόσιου χρήματος, τροφοδοτούν το λεγόμενο κίνημα των αγανακτισμένων. Τα πανεπιστήμιά μας αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη κρίση ποιότητας της μεταπολιτευτικής περιόδου. Οι πρυτάνεις διακηρύσσουν ότι δεν θα εφαρμόσουν μελλοντικούς νόμους του κράτους. Οι ιδιοκτήτες ταξί έχουν πάρει τον νόμο στα χέρια τους. Αρκετά από τα μέσα ενημέρωσης αναπαράγουν την άκρατη απαισιοδοξία. Διαδικτυακά μπλογκ καυτηριάζουν ασύδοτα άτομα και θεσμούς. Κασσανδρικές προφητείες δίνουν και παίρνουν: προβλέπουν «κατοχή των τροϊκανών, αναπόφευκτη χρεοκοπία, επιστροφή στη δραχμή, και απαλλαγή από τα δεσμά της Ενωμένης Ευρώπης». Λέξεις όπως «οργή, πόλεμος, αίμα, και ανυπακοή» έχουν γίνει συνθήματα που περιμένουν κάποιους δικούς μας Μπρέιβικ.
Πρέπει να αντιληφθούμε ότι οι δημοκρατίες είναι ανθεκτικά, αλλά όχι και άτρωτα καθεστώτα. Βασίζονται για τη νομιμοποίησή τους στην αποδοχή της μεσαίας ή αστικής τάξης εύπορων (συνήθως) κοινωνιών. Για τον Αριστοτέλη, η φθαρμένη έκφανση της δημοκρατίας ήταν η «οχλοκρατία». Αλλά οι σύγχρονοι Ελληνες το έχουμε παρακάνει, προβάλλοντας μια «τέλεια και καθαρή δημοκρατία», που σε τελευταία ανάλυση δεν υπάρχει. Βομβαρδιζόμαστε από ταμπέλες-συνθήματα όπως πλουτοκρατία, οικογενειοκρατία, κομματοκρατία, κλεπτοκρατία, φαυλοκρατία, μιντιοκρατία, τοκογλυφοκρατία, και πάει λέγοντας. Αρα τι είχαμε τι χάσαμε σε απλοελληνικά; Οι «αγανακτισμένοι πολίτες» που μουντζώνουν ρυθμικά το Κοινοβούλιο δεν αντιλαμβάνονται ότι και αυτοί είναι αναπόσπαστα εξαρτήματα του ελληνικού προβλήματος. Δεν βλέπουν ότι η δημοκρατία, παρά τα τρωτά της, είναι η λιγότερο προβληματική μορφή διακυβέρνησης που η ανθρωπότητα έχει εφεύρει. Δεν αντιλαμβάνονται ότι η μεμπτή συμπεριφορά συγκεκριμένων πολιτικών ή κομμάτων δεν πρέπει να οδηγήσει σε αναζήτηση ιδεατών παραδείσων, ιδίως όταν αυτοί πραγματοποιούνται με βίαια/επαναστατικά μέσα. Δεν διδάχθηκαν τίποτα από την πρόσφατη Ιστορία μας, όπου συνθήματα του τύπου «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» κατέληξαν στην επιβολή μιας σκοταδιστικής δικτατορίας.
Οι πρόσφατες αποφάσεις στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης προσφέρουν μια νέα προοπτική και μια δεκαετή περίοδο ασφάλειας για τον μέσο Ελληνα. Αλλά τώρα έφθασε η ώρα για την εκλεγμένη κυβέρνηση να εφαρμόσει τις διεθνείς δεσμεύσεις της: την πάταξη της φοροδιαφυγής, τις ορθολογικά σχεδιασμένες ιδιωτικοποιήσεις των ΔΕΚΟ, και κυρίως μια φορολογική μεταρρύθμιση που μαζί με τα διαρθρωτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα δώσει νέα ζωή στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Μέχρι τις επόμενες εκλογές υπάρχει περιθώριο δύο ετών για αγανακτισμένους και άλλους πολίτες που κακίζουν το υπάρχον πολιτικό σύστημα να προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις. Τίποτε δεν εμποδίζει Ελληνες επιχειρηματίες, συνδικαλιστές, επιστήμονες, απόστρατους αξιωματικούς, ακόμη και εν ενεργεία κληρικούς να συμπήξουν νέους κομματικούς οργανισμούς. Η κριτική είναι πάντοτε χρήσιμη, αρκεί να μη συνοδεύεται από βίαιους προπηλακισμούς Ελλήνων πολιτικών. Πρέπει επιτέλους να συνειδητοποιήσουμε ότι οι όποιες λύσεις για τα προβλήματα του τόπου μας θα γίνουν με το υπάρχον υλικό που λέγεται ελληνικός λαός. Σε τελευταία ανάλυση δεν είμαστε τα Σόδομα και Γόμορρα στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Στους κοινωνικούς κύκλους της χώρας μας τίθεται συχνά το ερώτημα εάν το «ελληνικό DNA» μάς καταδικάζει στην προχειρότητα, την ανοργανωσιά, την αναβλητικότητα και τον ωχαδερφισμό. Μήπως είμαστε καταδικασμένοι από τη φύση μας να γεμίζουμε την καρδάρα με γάλα, και την τελευταία στιγμή να της δίνουμε μια γερή κλωτσιά στο όνομα των επιμέρους φιλονικιών μας; Την καλύτερη απάντηση στο ερώτημα αυτό μου έδωσε φίλος μου, κορυφαίος Ελληνας ογκολόγος, που στη δεκαετία του 1970 εξειδικευόταν στις ΗΠΑ: «Επέστρεφα στην Αθήνα», είπε, «με πτήση της Ολυμπιακής από τη Νέα Υόρκη. Στην πλειονότητά τους οι επιβάτες ήταν Ελληνες. Μπαίνοντας στο αεροπλάνο ακολουθούσαν με υπομονή τις υποδείξεις του προσωπικού. Ολα έγιναν γρήγορα και αποτελεσματικά. Αλλά όταν προσγειωθήκαμε στο Ελληνικό έγινε η μεγάλη μεταμόρφωση. Κυριολεκτικά ακολούθησε πανικός, συνωστισμός, και εκνευρισμός: με τρεις λέξεις έγινε η συμπεριφορά της αγέλης. Οι ίδιοι άνθρωποι με το ίδιο DNA στην Αθήνα και στη Νέα Υόρκη! Η διαφορά συμπεριφοράς προφανώς οφειλόταν στις προσδοκίες των επιβατών ως προς τους κανόνες του παιχνιδιού. Εκεί… οι κανόνες εφαρμόζονταν και λειτουργούσαν με αυστηρότητα. Εδώ… όποιος πρόλαβε, τον Κύριον είδε».
* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.