Μιλάμε για δύο μικρά αγοράκια, που η μαμά τους τα έχει βάλει να κοιμηθούν για το μεσημέρι, αλλά αυτά -όπως άλλωστε κάθε αγοράκι που σέβεται τον εαυτό του- δεν έχουν καμία διάθεση για μεσημεριανό ύπνο, το ρίχνουν στο παιχνίδι και ξεσηκώνουν τον κόσμο στο πόδι με τον σαματά. Η μαμά τους ξυπνά από τον θόρυβο, μπαίνει μέσα στο δωμάτιο με την παντόφλα στο χέρι και μοιράζει μερικές ξυλιές. Τα παιδάκια τρομάζουν, ησυχάζουν για λίγο, αλλά μόλις ξεπερνούν το σοκ της επέμβασης ξαναπιάνουν το θορυβώδες παιχνίδι τους σαν να μην είχε συμβεί τίποτε. Αυτό ζήσαμε τις τελευταίες ημέρες με τη διαμάχη των δύο πολιτικών αρχηγών. Τα χαστούκια που έπεσαν στις Κάννες φάνηκε να τους επανέφεραν για λίγο στη λογική, μόλις όμως ένιωσαν και πάλι την ασφάλεια του μικρόκοσμού τους, δώσ’ του πάλι απ’ την αρχή τα ίδια!
Ενας φίλος ψυχαναλυτής μου εξηγούσε τις προάλλες τη διαφορά ανάμεσα στο πατρικό υπερεγώ και το μητρικό υπερεγώ. Θα σας τη μεταφέρω όπως την κατάλαβα εγώ ο αδαής με την ψυχανάλυση και παρακαλώ τους επαΐοντες περί τα τοιαύτα να με συγχωρέσουν για τυχόν αστοχίες της εκλαΐκευσης. Το πατρικό υπερεγώ είναι εκείνο που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί μία αρχή ανώτερη από τον ίδιο τον πατέρα, ο οποίος απλώς την εκπροσωπεί, και τις επιταγές της οποίας ο πατέρας επιβάλλει στα μέλη της οικογενείας, μα πρώτα από όλους στον εαυτό του τον ίδιο. Το μητρικό υπερεγώ είναι εκείνο που θέτει υπεράνω όλων των άλλων αρχών το συμφέρον της οικογενείας. Οι Ελληνες ως λαός υπακούωμε στο μητρικό υπερεγώ: στο συμφέρον της φαμίλιας, της ομάδας, της συντεχνίας, του κόμματος. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον δεν έχουμε καταφέρει να έχουμε κράτος και θεσμούς. Δεν είναι τυχαίο, νομίζω, ότι, στην περίπτωση των δύο πολιτικών αρχηγών από τους οποίους εξαρτάται η τύχη μας, η μητέρα του καθενός εξ αυτών έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους…
Η φωνή της λογικής
Το γεγονός ότι, στην Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, οι γυναίκες ήσαν εκείνες που βρήκαν το θάρρος να αντισταθούν στην τρέλα του Γεωργίου Β΄ δεν πρέπει να μείνει ασχολίαστο. Οι γυναίκες συνήθως πατάνε πολύ πιο γερά στη γη, εν σχέσει με εμάς τους αιθεροβάμονες άνδρες. Το βλέπουμε, άλλωστε, στους δρόμους. Οι περισσότεροι άνδρες κοροϊδεύουν τις γυναίκες για τον τρόπο που οδηγούν. Αλλά ποιο είναι το σύνηθες τίμημα της υποτιθέμενης αδέξιας οδήγησης των γυναικών; Αντε το πολύ πολύ ένα σπασμένο φανάρι, ένα βαθούλωμα στο φτερό ή ένας προφυλακτήρας. Ομως, τα ζώα, που θεωρούν το αυτοκίνητο προέκταση των γεννητικών οργάνων τους, τα ζώα που βγαίνουν στο αντίθετο ρεύμα και παίρνουν στον λαιμό τους την οικογένειά τους και ακόμη δυο-τρεις αθώους είναι, κατά κανόνα, αρσενικού γένους.
Το ίδιο ισχύει και στις επενδύσεις. Διάβαζα, λ.χ., στο «Boomerang» του Μάικλ Λιούις, για τη μελέτη με τον τίτλο «Τα αγόρια θα είναι πάντα αγόρια: Φύλο, αυτοπεποίθηση και χρηματιστηριακές επενδύσεις» των Μπραντ Μπάρμπερ και Τέρανς Οντιαν, που δημοσιεύθηκε το 2001 στο Quarterly Journal of Economics του ΜΙΤ, στην οποία οι συγγραφείς μελέτησαν τις επενδυτικές δραστηριότητες 35.000 νοικοκυριών. «Αυτό που βρήκαν, εν ολίγοις», γράφει ο Λιούις, «είναι ότι οι άνδρες όχι μόνον παίζουν πιο συχνά από τις γυναίκες, αλλά σχηματίζουν και αβάσιμη πεποίθηση στην κρίση τους. Οι άγαμοι άνδρες έπαιζαν λιγότερο λογικά από τους νυμφευμένους, οι δε τελευταίοι λιγότερο λογικά από τις ανύπαντρες γυναίκες: όσο λιγότερη ήταν η παρουσία των γυναικών τόσο λιγότερο έλλογη ήταν η προσέγγιση στις επενδύσεις». Νομίζω ότι είδαμε τη σχέση λογικής και φύλου και προσφάτως στην Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, όπου είδαμε επίσης ποιοι είναι οι πραγματικές «κότες»…
Το χάος
Προσπαθώντας να καταλάβω τα κίνητρα της απόφασης του Γιώργου για το δημοψήφισμα, έγραφα τις προάλλες: «Ποιος τολμά να επιχειρήσει την καταβύθιση στον νου του Γιώργου, όταν είναι γνωστό ότι ουδείς επέστρεψε από την άβυσσο για να μας πει πώς είναι;» Δοθέντος ότι η άβυσσος έχει και την έννοια του χάους, νομίζω ότι μπορώ να προτείνω μια απάντηση στο ερώτημα πώς του ήρθε του Γιώργου η ιδέα για το δημοψήφισμα. Σε ένα άπειρο σύμπαν τα πάντα είναι δυνατά και οτιδήποτε μπορεί να συμβεί, θα συμβεί. Οι μαθηματικοί χρησιμοποιούν το παράδειγμα του πιθήκου που κάθεται μπροστά στο πληκτρολόγιο του υπολογιστή βαρώντας τα πλήκτρα και από καθαρή τύχη καταφέρνει να γράψει ολόκληρο τον «Αμλετ» του Σαίξπηρ, χωρίς το παραμικρό λάθος. Σε ένα άπειρο Σύμπαν αυτό έχει συμβεί και θα ξανασυμβεί άπειρες φορές. Με την απόφαση, λοιπόν, που ανακοινώθηκε την περασμένη Δευτέρα γνωρίζουμε ότι υπάρχουμε σε ένα τέτοιο άπειρο σύμπαν· και ο κόσμος μας είναι αυτός στον οποίον, ναι, ο πίθηκος μπορεί να γράψει τον «Αμλετ»…
Ινδάλματα νεοκαραμανλισμού
Εντύπωση μου έκανε η ομιλία του βουλευτή της Ν.Δ. Κ. Καραγκούνη, την πρώτη ημέρα της συζήτησης για την ψήφο εμπιστοσύνης. Οχι για την ομιλία καθεαυτή (μια βαριεστημένη ανάγνωση ενός συμπιλήματος κοινοτοπιών ήταν…), αλλά για τις επανειλημμένες και επαινετικές αναφορές που περιελάμβανε στον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ.
Ε, λοιπόν, δεν μου μένει αμφιβολία ότι, με τέτοια λατρεία για τον πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού, είναι προφανές ότι αυτό το παιδί πρέπει να είναι της καραμανλικής πτέρυγας – εννοώ, ασφαλώς, της νεοκαραμανλικής, διότι οι κλασικοί καραμανλικοί βγάζουν σπυράκια επί τω ακούσματι του ονόματος του τέρατος…
Μea culpa
Με τόσα που του έχω σούρει, θεωρώ υποχρέωσή μου να παραδεχθώ ότι σε κάτι συγκεκριμένο έσφαλα. Βλέποντας ότι η εξαγορά της πλειοψηφίας των μετοχών του Παναθηναϊκού από τον Σουλτάν αλ Σαούντ προχωρεί, αναγνωρίζω ότι κακώς έψεξα τον Γιώργο, επειδή αμέσως μετά το δραματικό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 26ης Οκτωβρίου πήγε στην Κρήτη για να σκύψει επάνω από τα προβλήματα του αραβικού κόσμου, υπό τη σεπτή ιδιότητα του προέδρου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Λησμόνησα ότι ο Γιώργος βρίσκεται πάντα πολύ πιο μπροστά από όλους εμάς. Το βλέμμα του σχίζει τους ορίζοντες, φθάνει στο μέλλον και βλέπει αυτό που εμείς οι κοινοί θνητοί δεν τολμάμε ούτε να ονειρευτούμε! Τυχαία, άλλωστε, τον έβγαλαν οι Αμερικανοί «global thinker Νο 52»; Εχει ήδη δει ο άνθρωπος το μέλλον της Ελλάδος ως προέκτασης του αραβικού κόσμου!…
Το αίσθημα του φθόνου
Στη συνεδρίαση της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, ένας ακραιφνής παπανδρεϊκός βουλευτής (εκ των σκανδαλωδώς ευνοηθέντων, όπως απέδειξε με την ανυπαρξία του στα αξιώματα που του δόθηκαν) θύμωσε με την παρέμβαση ευειδούς βουλευτίνας και της φώναξε: «Ασε μας ήσυχους, καλτσοδέτα» ή κάτι παρόμοιο, όπου η αναφορά στην «καλτσοδέτα» νοείται εν προκειμένω ως μετωνυμία του φύλου της. Θα καταλάβαινα αν η μομφή αφορούσε τις θέσεις της ή τους τρόπους και τα μέσα που χρησιμοποιεί για να τις εκφράζει. Αλλά το φύλο της τι θέση έχει σε μια πολιτική διαφωνία; Υποθέτω όμως ότι εδώ υπεισέρχεται το κόμπλεξ των κακομούτσουνων ανδρών έναντι γυναικών, που δεν θα τους έκαναν ποτέ τη χάρη να τους ρίξουν μια δεύτερη ματιά. Αν ευσταθεί αυτή η ερμηνεία, τότε ο κύριος αυτός είναι τουλάχιστον γνήσιος σοσιαλιστής, καθόσον το αίσθημα του φθόνου είναι η βάση του σοσιαλισμού…