«Ολα γίνονται, μόνο του σπανού τα γένια δεν γίνονται», έλεγε ο πατέρας μου (μια άλλη προσφιλής του φράση με παρόμοια σημασία ήταν «μη φέρνεις την καταστροφή», που σήμαινε μην τα βλέπεις όλα μαύρα). Τα γένια του σπανού ήταν το σημείο όπου τύχη, επιστήμη και καλή θέληση σήκωναν τα χέρια ψηλά.
«Γίνεται». Η λέξη αυτή, γραμμένο με πράσινα κεφαλαία γράμματα, δεσπόζει πλάι στην κεφαλή του Ευ. Βενιζέλου, στην πρώτη προεκλογική αφίσα του νέου προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Οχι «όλα γίνονται», όλα είναι δυνατά, αλλά γίνεται αυτό που άλλοι, πιο δυνατοί από εμάς, έχουν αποφασίσει, αυτό για το οποίο τα κόμματα εξουσίας έχουν ήδη δεσμευθεί ότι δεν θα αλλάξει.
Πρωτάκουσα αυτή τη λέξη, με το περιεχόμενο που υποθέτω ότι θέλει να εκφράσει η αφίσα, από τον Πήτερ Οικονομίδη, έναν διαφημιστή και επικοινωνιολόγο με εντυπωσιακή διεθνή καριέρα, φέτος τον Μάρτιο στους «Πρωταγωνιστές» του Σταύρου Θεοδωράκη, και αναρωτιέμαι αν αυτός είναι ο πνευματικός πατέρας του συνθήματος. Το «δεν γίνεται», όπως εξηγεί ο κ. Οικονομίδης, είναι η δεύτερη πιο συνηθισμένη φράση στην Ελλάδα μετά το πασίγνωστο «μ…». Ωστόσο, για το rebranding της χώρας, επιβάλλεται να αφαιρέσουμε το «δεν» και να κρατήσουμε το «γίνεται» και πάνω σ’ αυτό να χτίσουμε, δηλαδή είναι ένα σύνθημα εσωτερικής χρήσεως… και τώρα προεκλογικής. Μια που ούτε οι οικονομολόγοι ούτε οι τεχνοκράτες ούτε οι πολιτικοί φαίνονται ικανοί να μας σώσουν, ας εμπιστευθούμε τους ειδικούς της επικοινωνίας, για την ακρίβεια τους brand strategists.
Δεν γίνεται να επιβληθεί στην Ελλάδα δικτατορία, πίστευαν κορυφαίοι πολιτικοί στις παραμονές της 21ης Απριλίου του 1967 και όμως τους έπιασαν με τις πιζάμες. Δεν γίνεται ο ανθός της ελληνικής κοινωνίας, οι νέοι να παίρνουν ξανά τον δρόμο της ξενιτιάς, πιστεύαμε στο ξημέρωμα της νέας χιλιετίας, όμως τον παίρνουν. Δεν γίνεται να ζήσει άνθρωπος με μισθό 400 ευρώ τον μήνα, λέγαμε, όμως ήδη γίνεται. Δεν γίνεται, νομίζαμε, σχεδόν επτά δεκαετίες μετά την ήττα του φασισμού, να αναβιώσουν τα κατοχικά συσσίτια, αλλά κάναμε λάθος. Δεν γίνεται να συνηθίσουμε τις λέξεις «λουκέτο», «κατάθλιψη», «αυτοκτονία», όμως σχεδόν τις έχουμε συνηθίσει. Δεν γίνεται στην Ελλάδα του 2012 να δημιουργούνται στρατόπεδα συγκέντρωσης και να πιστεύουμε ότι ο ίσκιος τους δεν θα βαραίνει κι εμάς τους «έξω», με διαφορετικό βέβαια τρόπο από ό,τι τους «μέσα». Δεν γίνεται ο παλιός πολιτικός κόσμος να ρετουσάρεται και να ποζάρει σαν ενσάρκωση της «αυτοδύναμης Ελλάδας» πλάι σε έναν συρρικνωμένο ημικυκλικό πράσινο ήλιο που μοιάζει αγκαθωτός.
Το παιχνίδι με το δίπολο «γίνεται – δεν γίνεται» μπορεί να έχει πολλές σημασίες. Αυτό που σίγουρα δεν γίνεται ή μάλλον δεν πρέπει να γίνει είναι το να γονατίσουμε, το να παραδοθούμε στη μοιρολατρία, το να θεωρήσουμε στάση φυσική την αναμονή του χειρότερου, που όλοι συμφωνούμε ότι δεν το είδαμε ακόμα.
Ο πατέρας μου δεν ήξερε από διαχείριση του branding, όμως νομίζω ότι είχε δίκιο: μόνο του σπανού τα γένια δεν γίνονται και ό,τι στραβά, παράλογα και άδικα γίνεται δεν βαστά για πάντα, με άλλα λόγια «ξεγίνεται».