«Η μόνη περιουσία του καθενός είναι οι ιστορίες που έχει να διηγηθεί». Η φράση αυτή του σκηνοθέτη Γιάννη Καλαβριανού (της Εταιρείας Θεάτρου Sforaris) θα μπορούσε να είναι το μότο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών. Αφού ολοκλήρωσε την περασμένη εβδομάδα τον κύκλο του (συνεχίζεται η Επίδαυρος), προσπάθησα να σκεφτώ γιατί ακόμη και η εμφανώς -σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια- φτωχότερη εκδοχή του συνεχίζει να αποτελεί πηγή πλούτου και έμπνευσης, καταφυγή. Γιατί, παρά την γκρίνια («πάλι η Σαουμπύνε») ή τη δυσφορία για ορισμένες παραγωγές (φιλοξενούμενες ή ελληνικές), υπάρχει πάντα η μεγάλη χαρά της ανακάλυψης, η συνομιλία, η συνύπαρξη, η διαφορετικότητα, σε εποχές δυσβάσταχτης πενίας και ανισότητας. Γιατί στον πολύ δύσκολο χειμώνα, όπως προοιωνίζεται, θα μπορούμε να ανατρέχουμε σε εικόνες και ακούσματα που δημιουργούν πολύτιμα εσωτερικά αποθέματα.
Το Φεστιβάλ Αθηνών τα έξι τελευταία χρόνια αποτελεί μια ευρύχωρη εστία. Ενα «μωσαϊκό από άγραφες ιστορίες της ζωής που πιέζεται, λοξοδρομεί και αποτυγχάνει, αλλά επιμένει και αναζητά να ευτυχήσει, παράλληλα και κάτω από την επίσημη καταγεγραμμένη Ιστορία». Μπορεί ο Γ. Καλαβριανός να το έγραψε αυτό με αφορμή την, ξεχωριστή, παράσταση «Γιοι και κόρες» (βασισμένη σε 80 μαρτυρίες – συνεντεύξεις από ανθρώπους απ’ όλη την Ελλάδα), όμως αποδίδει με ακρίβεια το πνεύμα των εκδηλώσεων του φετινού καλοκαιριού.
Σταχυολογώ από προσωπικές καταγραφές:
«Δεσποινίς Τζούλια» με τη Σαουμπύνε, σε σκηνοθεσία Κέιτι Μίτσελ. Η μαγεία της παραδοσιακής αφηγηματικής ύλης, ως κινηματογραφική και θεατρική εικόνα. Η πλευρά της υπηρέτριας Κριστίν, με μεγεθυμένες στην οθόνη τις ασήμαντες λεπτομέρειες, που συνθέτουν τον πραγματικό, καθημερινό βίο του καθενός.
Από κοντά και οι Βελγοτυνήσιοι χορευτές, αδελφοί Αλί και Χεντί Ταμπέτ, με το «Rayahzone», και μουσικούς Σούφι να παίζουν κρουστά και να τραγουδούν επί σκηνής. Οι Σούφι αναζητούν την πεμπτουσία των εννοιών μέσα από την επανάληψη μικρών φράσεων ή ψαλμωδιών. Η φράση, μια ακολουθία ήχων. Το δικό τους, μυστικιστικό, αφήγημα.
Η συναυλία της ορχήστρας MusicAeterna, με έργα Ραχμάνινοφ και Σοστακόβιτς και μαέστρο τον Θεόδωρο Κουρεντζή, έδωσε το μέτρο ενός χαρισματικού μαέστρου, που στήνει μέσα από τα κλασικά έργα τις δικές του σύγχρονες «αφηγήσεις». Τέτοιο πανζουρλισμό από χειροκροτήματα και χαρά -μεταδοτική και τόσο καθαρτική- στα πρόσωπα των θεατών έχω καιρό να ζήσω.
Η «Πρώτη ύλη» του Δημήτρη Παπαϊωάννου: Ο δημιουργός και το δημιούργημα, η σχέση του Εγώ με τον Αλλο. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου και το γυμνό, σαν αρχαιοελληνικό άγαλμα, σώμα του Βραζιλιάνου Ταντέου Λίζενφελντ. Σχεδόν εν σιωπή, οι δύο άντρες περιορίζουν τον χώρο και διαστέλλουν τον χρόνο. Οι κινήσεις μετρημένες, όχι επαναλαμβανόμενες, αυστηρές. Απαραίτητες. Το δικό τους αφήγημα αφορά τόσο πολλά ζεύγη αντιθετικά και αρχετυπικά, που οφείλει να είναι -και είναι- ευρηματικά δωρικό.
Κάθε θεατής επιλέγει τις δικές του στιγμές και ιστορίες. Κάτι παίρνει, κάτι αφήνει. Κάτι ξεδιαλύνεται, κάτι συσκοτίζεται. Η σχέση με το Φεστιβάλ διαχέεται στην κοινωνία, ζυμώνεται και επιστρέφει τον επόμενο χρόνο. Το Φεστιβάλ Αθηνών γεννάει αναμονές. Η ανάγκη δηλώνεται και η κριτική ασκείται μόνο στην παρουσία. Στη συνέχεια, στον, κάθε, επόμενο χρόνο.