Ανήκε στο σπάνιο είδος των έντιμων, δημιουργικών, καλλιεργημένων αστών που τόσο πολύ έλειψαν από τη μεταπολεμική Ελλάδα: ο συγγραφέας και μέλος της διπλωματικής υπηρεσίας του υπουργείου Εξωτερικών Ρόδης Ρούφος που χάθηκε νωρίς, 48 ετών, πριν από σαράντα χρόνια. Και άφησε πίσω του ποίηση, θέατρο, πέντε μυθιστορήματα, μεταφράσεις αρχαιοελληνικών κειμένων και αναρίθμητες ώρες εθνικού μόχθου στην Εθνική Αντίσταση, στον αντιδικτατορικό αγώνα και στην υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων. Σήμερα ξανακυκλοφορεί «Η χάλκινη εποχή» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας, σελ. 326), το μυθιστόρημά του για τον κυπριακό αγώνα κατά της βρετανικής κυριαρχίας γραμμένο κατ’ ευθείαν στα αγγλικά. Και ταυτόχρονα πρωτότυπο εγχείρημα.
«Η χάλκινη εποχή» (1960), μια ελληνική λογοτεχνική απάντηση στις φιλοβρετανικές θέσεις του απολαυστικού ταξιδιωτικού χρονικού «Πικρολέμονα» (1957) του Λώρενς Ντάρελ. Ηταν η εποχή των οξύτατων αντιαποικιακών αγώνων και των έντονων ενδοβρετανικών συγκρούσεων για το μέλλον της αυτοκρατορικής κοινοπολιτείας. Ο Ρόδης Ρούφος μεταμφίεσε τον Ντάρελ σε Φέρελ και τα «Πικρολέμονα» σε «Αγουρίδες» και ιχνογράφησε την αξέχαστη φυσιογνωμία ενός συμπαθέστατου, φιλειρηνικού, μετριοπαθούς Εγγλέζου που στις κρίσιμες ωστόσο ώρες αποδεικνύεται αδιάφορος ή κυνικά διπρόσωπος εκπρόσωπος των συντηρητικά αυταρχικών. Ο όρος που έθεσε ο εκδοτικός οίκος Heinemann προκειμένου να κυκλοφορήσει το έργο στα αγγλικά ήταν να αλλάξει εντελώς η ονομασία Φέρελ και να απαλειφθούν οι σελίδες κριτικής στα «Πικρολέμονα». Η παρούσα έκδοση δημοσιεύει για πρώτη φορά το λογοκριμένο κείμενο μαζί με δύο δοκίμια των μελετητών David Roessel και Δημήτρη Δασκαλόπουλου.
Και «Η χάλκινη εποχή»; Τι αποκομίζουμε διαβάζοντας το μυθιστόρημα σήμερα; Πενήντα δύο χρόνια από την πρώτη του έκδοση παραμένει ένα ωραίο έργο με άρωμα εποχής. Ενα μυθιστόρημα ερωτικού αισθήματος και ελεύθερου φρονήματος σε ασυμφιλίωτη σύγκρουση προς τον αποικιοκρατικό αυταρχισμό. Η σαγήνη του ανθρωπισμού και του αισθητισμού. Ο απαγχονισμένος Αλέξης θα μπορούσε να είναι το αστικό ισοδύναμο του Μάνου των «Ακυβέρνητων Πολιτειών» του Τσίρκα, καθώς περισσότερο πείθει ως διανοούμενος παρά ως μπαρουτοκαπνισμένος, αιματοβαμμένος αγωνιστής. Η ευαισθησία, η οξυδέρκεια και η ψυχολογική εμβάθυνση. Το φλογερό πάθος, η συγκεκαλυμμένη συγκίνηση και το ανατριχιαστικό ρίγος. Η αξιοπρέπεια, η ανωτερότητα και η τιμή. Η Σύλβια, ο Τζούλιαν, ο Χάρυ, ο Ουέρδινγκ, η Νταίζη και ο Λεβέντης. Ιχνογραφώντας πειστικούς χαρακτήρες, εξιστορώντας δραματικές συνωμοσίες κι ακόμα θέτοντας υπό συζήτηση τα συνήθως λαμβανόμενα ως αυτονόητα όπως ο εθνικισμός, ο Ρόδης Ρούφος κατορθώνει να εξισορροπήσει το έργο του πάνω στην κόψη του ξυραφιού.
Σε αντίθεση πάντως προς τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες», το μυθιστόρημα περισσότερο αναδεικνύει ζητήματα εθνικής ταυτότητας και λιγότερο πολιτικές πλευρές. Διότι το εξαιρετικά περίπλοκο κυπριακό διπλωματικό παρασκήνιο εξυπονοείται στις πάρα πολύ γενικές του γραμμές. Και το άσβεστο πάθος των Κυπρίων για Ενωση αποδίδεται στο φυλετικό στοιχείο της ελληνικότητας που τεκμαίρεται από μια εξιδανικευμένη λαϊκή παράδοση αδιάσπαστης συνέχειας.
Οπως και σε παλαιότερα έργα του, και εδώ ο Ρόδης Ρούφος εμφανίζεται αντιμαρξιστής και αντίπαλος της ιδεολογίας του κομμουνισμού. Ε, και λοιπόν; Δεν θα πρέπει κάποτε να ξεπεράσουμε τη βαθιά μας ενόχληση για μια τέτοια στάση, όταν μάλιστα πρόκειται για την ιδεολογική τοποθέτηση συνεπών αστών. Οπως άλλωστε κατ’ επανάληψιν διδαχθήκαμε, από μόνα τους τα αριστερά διαπιστευτήρια δεν παρέχουν αναγκαστικά εγγύηση για κάτι καλό. Αντίθετα, με τις ιδέες, το ταλέντο και τις πράξεις του, ο Ρόδης Ρούφος υπήρξε ένας σοβαρός μυθιστοριογράφος κι επί πλέον ανυποχώρητος ευπατρίδης σε θέματα αρχών – αφιλοκερδής και γενναίος!