Παλαιότερα, στα καφενεία της περιφέρειας, οι κομματικοί καβγάδες ήταν στην ημερήσια διάταξη. Εκεί, ανάμεσα σε καφέδες, τάβλι, πρέφα, τσίπουρο και μεζέ, γαλάζιοι, πράσινοι, αλλά και κόκκινοι, με λυμένο το ζωνάρι, πήγαιναν να… κατατροπώσουν τον αντίπαλο. Η μάχη άναβε και, ενίοτε, οι σοβαρές παρεξηγήσεις δεν αποφεύγονταν. Συχνότερα, όμως, οι εντάσεις έσβηναν μέσα από ένα ποτήρι κρασί, μέχρι την επόμενη ημέρα που θα επαναλαμβανόταν, λίγο ώς πολύ, το ίδιο μοτίβο.
Το τελευταίο διάστημα, διαπιστώνω πως twitter και facebook έχουν πολύ λιγότερη πλάκα. Κι αυτό όχι μόνο γιατί λείπουν οι μεζέδες πάνω στο τραπέζι ή ο ήχος, κάπου στο βάθος του καφενείου, από τα πούλια στο τάβλι. Το twitter και το facebook, τουλάχιστον στην ελληνική τους εκδοχή, έχουν πολύ λιγότερη πλάκα και, ενδεχομένως, χρησιμότητα εξαιτίας των ίδιων των χρηστών τους. Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, αλλά και έμμισθοι ή μη των κομμάτων, αντιμετωπίζουν τα social media αφενός ως ένα, ακόμη, πεδίο πολιτικής και κομματικής προπαγάνδας, αφετέρου ως μέσο να προκαλέσουν θόρυβο γύρω από το όνομά τους.
Για το δεύτερο φαινόμενο, αυτό της προβολής, κύρια ευθύνη φέρουμε οι δημοσιογράφοι. Αναπαράγουμε, συχνότατα, τις λεκτικές υπερβολές του όποιου πρωταγωνιστή, δίδοντάς του την ευκαιρία να υπερβεί κατά πολύ το κοινό των δύο, πέντε, δεκαπέντε χιλιάδων «ακολούθων» που έχει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αναπαράγουμε σε διαδικτυακούς τόπους και εφημερίδες φράσεις σαν αυτές που ετοίμαζε ο Γιώργος Καρατζαφέρης και το γραφείο Τύπου του ΛΑΟΣ, δηλαδή ατάκες και λογοπαίγνια, σύντομα διατυπωμένα για να «χωρούν» σε δελτία και στήλες. Υπό την έννοια αυτή, ο Καρατζαφέρης είναι ο πολιτικός προπομπός του twitter. Και όμως, τα «παραδοσιακά» μέσα ενημέρωσης πριμοδοτούν την εντυπωσιοθηρία αυτού του νέου κόσμου των media. Κι αυτό διότι, αντί να γίνονται πιο ουσιώδη, παρασύρονται από την ευκολία της ατάκας, αναπαράγοντας, εν τέλει, το διαδικτυακό καφενείο.
Και αν η βούληση πολιτικών ή άλλων αστέρων για κάποια δευτερόλεπτα δημοσιότητας μπορεί να «ελεγχθεί» μέσα από το προσωπικό πρίσμα όποιου έχει την ευθύνη να γεμίζει, με περισσότερο ή λιγότερο αξιοπρεπή τρόπο, τα εκατομμύρια σελίδων που γράφονται καθημερινά, το πρωταρχικό πρόβλημα των ελληνικών social media, αυτό της χωρίς έστω «κανόνες καφενείου» προπαγάνδας, μοιάζει να βρίσκεται σε πλήρη έξαρση. Επώνυμοι και, συχνότερα, ανώνυμοι πομποί, απολύτως στρατευμένοι, αναλαμβάνουν να «περάσουν» τα μηνύματα της μιας ή της άλλης ηγεσίας. Ζώνονται καθημερινά τα άρματα του πολέμου (εν προκειμένω πληκτρολόγια και mouse, έξυπνα κινητά για να είμαστε συνεχώς on–line και, φυσικά, το Google, για να μπορούμε άμεσα να ψάχνουμε στοιχεία και επιχειρήματα, μοντάρουν) και ρίχνονται στη μάχη της διαδικτυακής επικράτησης. Ποιος νοιάζεται για την αλήθεια. Σημασία έχει η εντύπωση, η επικράτηση. Εννοείται, δε, οργανωμένα. Το διαπιστώνει όποιος μπει στο στόχαστρο ή διατυπώσει ενστάσεις. Σε δευτερόλεπτα θα κληθεί να αντιμετωπίσει όχι μόνον τον αρχικό του συνομιλητή, αλλά και αρκετούς ακόμη που θα σπεύσουν σε βοήθεια.
Η έννοια της προπαγάνδας είναι συνυφασμένη με τα μέσα ενημέρωσης, κάθε μορφής. Το ίδιο συμβαίνει και στο, πολύ πιο «δημοκρατικό», Διαδίκτυο. Τα εισαγωγικά δεν είναι τυχαία, αφού ναι μεν ο καθένας μπορεί να πει ό,τι θέλει, καθιστώντας το μέσο αυτό μοναδικό και άρα απολύτως αναγκαίο και χρήσιμο, ωστόσο η ισχύς του λόγου του είναι ευθέως ανάλογη της αναπαραγωγής ή της φίμωσης που θα τύχει από τα κυρίαρχα δίκτυα, ειδικά όταν αυτά τα διαχειρίζονται «επαγγελματίες» μαχητές.
Τα social media έρχονται, όμως δεν μπορούν από μόνα να παραγάγουν πολιτική. Αυτό μοιάζει να παραγνωρίζουν πολιτικοί, δημοσιογράφοι και επαγγελματίες του χώρου. Απορροφημένοι από το υποσύνολο των social media, συχνά αδυνατούν να δουν ότι η κοινωνία έχει εντελώς διαφορετική αξιολόγηση. Λυπάμαι που θα τους στενοχωρήσω, αλλά ο ρυθμός αναπαραγωγής φίλιων θέσεων στο twitter, που μοιάζει να είναι η επιδίωξη όλων, δεν μπορεί να αξιολογηθεί μονοδιάστατα ως δείγμα υπεροχής. Εάν ίσχυε αυτό, στις εκλογές ο ΣΥΡΙΖΑ θα είχε λάβει 35% και, αν δεν κάνω λάθος, η Δράση θα είχε 15 βουλευτές…