Ο καλύτερος ορισμός της είδησης είναι ότι πρόκειται για κάτι που κάποιος, κάπου, δεν θέλει να δημοσιεύσεις. Σ’ αυτήν τη βάση, όσα συμβαίνουν στη Βόρεια Κορέα σίγουρα αποτελούν είδηση. Δικαιολογείται λοιπόν το BBC που χρησιμοποίησε κάλυψη για να περάσει λάθρα μια ομάδα ρεπόρτερ του «Panorama» στη χώρα, τη στιγμή ακριβώς που η ηγεσία της Πιονγιάνγκ προσπαθούσε να πείσει τον κόσμο ότι ετοιμαζόταν να εξαπολύσει πυρηνικό πόλεμο εναντίον των ΗΠΑ; Και μόνο κάνοντας αυτή την ερώτηση, την έχεις απαντήσει.
Μπορεί κανείς στα σοβαρά να υποστηρίξει ότι η προσπάθεια για ρεπορτάζ στη Βόρεια Κορέα εν μέσω της κρίσης είναι κάτι που δεν θα έπρεπε να κάνει το BBC; Η Β. Κορέα δεν είναι η μόνη χώρα που σχεδόν ποτέ δεν εκδίδει άδειες εισόδου για δυτικούς δημοσιογράφους. Η Ζιμπάμπουε και η Βιρμανία, μέχρι πολύ πρόσφατα, ανήκαν σε αυτή την κατηγορία· αναρωτιέμαι λοιπόν πώς πιστεύουν οι επικριτές του BBC ότι γίνονταν ρεπορτάζ από εκεί όλα αυτά τα χρόνια. Η κάλυψη είναι συχνά ένα βασικής σημασίας εργαλείο στις δημοσιογραφικές αποσκευές.
Το θέμα λοιπόν δεν είναι αν το ΒΒC είχε δίκιο να περάσει λάθρα μέσα στη Β. Κορέα, αλλά αν ήταν σωστό να το κάνει ως μέρος μιας ομάδας φοιτητών του London School of Economics. Αν το BBC σωστά ισχυρίζεται ότι οι φοιτητές γνώριζαν τι συμβαίνει, τότε σίγουρα δεν υπάρχει θέμα για συζήτηση.
Υπάρχει ένα ανομολόγητο παράπονο –«έπρεπε να μας το είχατε πει»– στην οργισμένη αντίδραση των επικεφαλής του LSE, αλλά ας είμαστε ξεκάθαροι: αν τους προκάλεσε έκπληξη, αμφιβάλλω ότι συνέβη το ίδιο με τους Βορειοκορεάτες. Υπάρχει μια μακρά ιστορία ανταποκριτών που παρίσταναν πως είναι κάτι άλλο σε χώρες όπου δεν θα ήταν καλοδεχούμενοι.
Τα τουριστικά γκρουπ που πήγαιναν στην ΕΣΣΔ τις δεκαετίες του ’20 και του ’30 πολύ συχνά περιλάμβαναν και κάποιο δημοσιογράφο. Το ίδιο ίσχυε για την Κίνα του ’50 και του ’60, και, ασφαλώς, για τη Β. Κορέα πιο πρόσφατα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που ποτέ δεν δινόταν ελεύθερη πρόσβαση στους τουρίστες σε ολοκληρωτικά κράτη – οι υπηρεσίες ασφαλείας πάντα γνωρίζουν τα κόλπα που μεταχειρίζονται οι δημοσιογράφοι.
Ωστόσο, μήπως το BBC έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή των φοιτητών του LSE; Δεν νομίζω. Το χειρότερο που θα μπορούσαν να πάθουν θα ήταν να τους στριμώξουν σε ένα λεωφορείο και να τους διώξουν από τη χώρα. Μήπως οι δημοσιογράφοι προσκολλήθηκαν στην ομάδα των φοιτητών «χωρίς τη γνώση ή την άδειά τους»; Σύμφωνα με το BBC, όχι. Οι περισσότεροι φοιτητές, απ’ ό,τι έως τώρα έχει γίνει γνωστό, αισθάνονταν ενημερωμένοι για το τι συνέβαινε και το είχαν δεχτεί με ευχαρίστηση.
Δεν ήταν μια ριψοκίνδυνη επιχείρηση βγαλμένη από το μυαλό κάποιου ανεύθυνου ρεπόρτερ. Παρά τη φήμη του Τζον Σουίνι ως ανθρώπου που δεν αποφεύγει τα φώτα της δημοσιότητας, έχει ένα εξαιρετικό μητρώο ως τολμηρός και έντιμος δημοσιογράφος, και αυτό το ταξίδι είχε εγκριθεί από υπευθύνους στο ανώτατο επίπεδο. Γνωρίζω εκ πείρας ότι δεν αδειοδοτούν τέτοια εγχειρήματα χωρίς πολύ προσεκτική εξέταση.
Γιατί λοιπόν το LSE ξεσήκωσε τόση φασαρία; Δεν θα έπρεπε να επιδοκιμάζει κάθε προσπάθεια να πέσει φως σε μια από τις πιο μυστικοπαθείς χώρες του κόσμου; Δεν εμπιστεύεται τους φοιτητές του ότι μπορούν να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις για τους κινδύνους που δέχονται να διατρέξουν; Μπορώ να καταλάβω ότι η διοίκηση της Σχολής νιώθει κάπως τραυματισμένη που δεν γνώριζε τα πάντα από πριν. Μια ανακοίνωση του τύπου «θα προτιμούσαμε να μας είχατε ενημερώσει» θα ήταν απολύτως δικαιολογημένη, όχι όμως να απαιτούν να μην προβληθεί η εκπομπή του «Panorama» (η οποία τελικά προβλήθηκε στις 15/4).
Το BBC γνωρίζει ότι είναι ικανό να κάνει πολύ σοβαρά λάθη. Το ίδιο όμως ισχύει και για το London School of Economics, όπως έδειξε το πολυσυζητημένο «μπλέξιμο» με τον Σαΐφ αλ-Ισλάμ Καντάφι. Τόσο το BBC όσο και το LSE αγωνίζονται τώρα για να προστατεύσουν την υπόληψή τους – αλλά σ’ αυτήν την περίπτωση η υπόληψη του ΒΒC ως σοβαρού δημοσιογραφικού οργανισμού κινδυνεύει πολύ λιγότερο απ’ ό,τι του LSE ως ενός ιδρύματος που ισχυρίζεται ότι «τοποθετεί πάντα το ενδιαφέρον για τον ευρύτερο κόσμο στην καρδιά της αποστολής του».
* Ο κ. Robin Lustig είναι πρώην παρουσιαστής του «The World Tonight» στο Radio 4 και του «Newshour» στο BBC World Service.