Ολα από την αρχή. Αυτό επιχειρεί να θεσμοθετήσει το νομοσχέδιο για την ΝΕΡΙΤ, με τη φιλοδοξία ότι θα μηδενίσει το κοντέρ του σημαντικότερου παράγοντα κακοδαιμονίας της πάλαι ποτέ ΕΡΤ, που ήταν οι νοοτροπίες του πολιτικού συστήματος. Αποτυπωμένες, δυστυχώς, όχι μόνο στους νόμους για τη λειτουργία της ΕΡΤ, αλλά ολόκληρου του εγχώριου μιντιακού συστήματος. Σε αυτές αναφερόταν το σημείωμα της προηγούμενης Κυριακής και σε αυτές επανερχόμαστε, με το νομοσχέδιο πλέον να έχει συζητηθεί ευρέως για τις καινοτομίες του.
Ενα νομοσχέδιο, το οποίο ομολογουμένως δεν χορταίνεις να το διαβάζεις. Για τις αλλεπάλληλες ασφαλιστικές δικλίδες που επιχειρεί ο νομοθέτης να θεσμοθετήσει (με βάση το σχέδιο της επιτροπής Αλιβιζάτου και εμφανή την επιρροή του νόμου λειτουργίας του BBC), ώστε να εξασφαλιστεί η λειτουργία της νέα δημόσιας τηλεόρασης από άμεσες παρεμβάσεις –δι’ απλού τηλεφωνήματος– του υπουργού.
Πάντως, υπουργός για τη ΝΕΡΙΤ θα υπάρχει και θα είναι ο πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων, όπου μέτοχοι θα είναι επίσης ο υπουργός Οικονομικών και ο υπουργός αρμόδιος για θέματα πολιτισμού. Αλλά θα μεσολαβεί μεταξύ αυτών και της ΝΕΡΙΤ η υψίστη καινοτομία της νέας δημόσιας τηλεόρασης, το Εποπτικό Συμβούλιο, 7μελές, με εννέα έτη θητεία έκαστο μέλος, τα οποία θα επιλέγονται από εξειδικευμένο φορέα, ο οποίος σε συνεργασία με πανεπιστημιακό φορέα θα διενεργήσουν διαγωνισμό, διεθνή μάλιστα, για την επιλογή των καταλληλότερων. Ως εδώ, άριστα. Αλλά για το μέλλον. Ισως και το μακρινό.
Γιατί προς το παρόν, κατά την πρώτη εφαρμογή του νόμου, όπως αναφέρεται στο Παράρτημα, το πρώτο Εποπτικό Συμβούλιο θα διοριστεί από το υπουργικό συμβούλιο κατόπιν πρότασης του υπουργού για τη Δημόσια Τηλεόραση. Πιο κυβερνητική «δημόσια τηλεόραση» δεν γινόταν.
Φυσικά, προλαμβάνονται οι «κακές σκέψεις» με την επισήμανση ότι η θητεία του πρώτου Συμβουλίου θα είναι για ένα μόνο χρόνο. Δεν είδαμε να αναφέρεται με σαφήνεια αν διαλύεται αυτομάτως μετά το πέρας του έτους το εν λόγω διορισμένο από την κυβέρνηση πρώτο Ε.Σ., όπως για παράδειγμα διαλυόταν στην αλήστου μνήμης σειρά «Επικίνδυνες αποστολές» το videotape με το οποίο η ομάδα των ειδικών πρακτόρων πληροφορούνταν την εκάστοτε αποστολή της. Γιατί αν κρίνουμε από τις αλλεπάλληλες παρατάσεις θητείας των μελών του ΕΣΡ, αποτέλεσμα της δυσλειτουργίας εν τέλει όλων των σχετικών με τα μίντια θεσμών στη χώρα μας, ούτε καν συγκρατημένη αισιοδοξία δεν μας επιτρέπεται.
Αραγε, μπορεί ένας νόμος να φέρει την άνοιξη, με την ελπίδα μάλιστα όχι άμεσης, αλλά μελλοντικής εφαρμογής του; Διαβάζοντάς τον προσεκτικά έχει κανείς την αίσθηση ότι καθρεφτίζει περισσότερο αυτό που μας λείπει, καθώς αντανακλά το έλλειμμα δημοκρατικής συνείδησης ως προς τη μιντιακή λειτουργία, παρά αυτό που επιθυμούμε να αποκτήσουμε και που στο κάτω κάτω είναι μια δημόσια τηλεόραση με απολαυστικό πρόγραμμα.
Ο προβληματισμός δεν μπορεί να είναι απαλλαγμένος από την εμπειρία του παρελθόντος. Φτάνοντας στα κριτήρια για την επιλογή ενός σημαντικού μέρους εκ των στελεχών της ΝΕΡΙΤ, που δεν υπόκεινται στις διαδικασίες ΑΣΕΠ, όπως οι δημοσιογράφοι, πέφτουμε πάλι στο κενό. Για παράδειγμα, η τηλεθέαση των δελτίων ειδήσεων και των εκπομπών όσον αφορά τους παρουσιαστές θα αποτελέσει ή όχι κριτήριο; Γιατί άλλοι είχαν χαμηλά νούμερα για λόγους που αφορούσαν δυσλειτουργίες της ΕΡΤ και όχι την επάρκειά τους και άλλοι γιατί απλώς η εικόνα τους έχει φθαρεί. Ποιος και πώς θα το κρίνει;
Κατά τη «μοριοδότηση» για τις νέες προσλήψεις, θα ληφθούν υπόψη επιτέλους προσόντα από τη σωστή άρθρωση μέχρι το δημοσιογραφικό «δαιμόνιο»; Ειδικώς, μάλιστα, όταν αυτό το τελευταίο σπανίως ευδοκιμούσε στην παλιά ΕΡΤ με το πνιγηρό περιβάλλον των «κατευθυντηρίων γραμμών» του εκάστοτε διορισμένου διευθυντή ειδήσεων.
Σε αυτούς τους προβληματισμούς προστίθεται ένας ακόμη, κατά τη γνώμη μας ο σημαντικότερος. Εφόσον ο νόμος της ΝΕΡΙΤ επιχειρεί να διαμορφώσει νέα ήθη και νοοτροπίες, αυτό θα πρέπει να αποτυπωθεί τόσο σε ουσιαστικό όσο και σε συμβολικό επίπεδο. Κοινώς θα πρέπει να βρεθούν τα καινούργια πρόσωπα της τηλεόρασης της ΝΕΡΙΤ που θα σφραγίσουν τη νέα εποχή. Πρόσωπα των οποίων η εικόνα θα είναι πλήρως απαλλαγμένη από τη μνήμη των παλαιών νοοτροπιών και δη της χειρότερης εκδοχής τους σε ιδιωτικό και κρατικό τομέα. Οσο για τα παλιά «σταριλίκια», θα μπορούσαν να προσφέρουν στο έθνος υπηρεσίες από τα «μετόπισθεν».