Με αφορμή την επικείμενη μείωση του ΦΠΑ στο φαγητό εκτός σπιτιού προκλήθηκε μια κάποια συζήτηση για τις τιμές. Ολοι πιστεύουν πως «στην αγορά υπάρχει ακρίβεια». Υπάρχει, βεβαίως, σοβαρή διαφορά στην αιτία που προκαλούσε αυτό το σχόλιο μέχρι πριν από λίγους μήνες, πριν από την κατάρρευση της αξιοπιστίας του ελληνικού κράτους, πριν από τη χιονοστιβάδα των φόρων, πριν από τη λιτότητα.
Είναι εντελώς διαφορετικοί οι λόγοι για τους οποίους πιέζεται ο σημερινός καταναλωτής. Είναι προφανές ότι, ακόμη κι αν μειώνονται οι τιμές πολλών αγαθών, η μεγάλη μείωση της αγοραστικής δύναμης του διαθέσιμου εισοδήματος προκαλεί την απολύτως ρεαλιστική αίσθηση της «ακρίβειας»
Κανείς, βεβαίως, δεν θα σπεύσει να χρησιμοποιήσει τα στοιχεία για την εξέλιξη του δείκτη τιμών καταναλωτή σε αυτήν τη συζήτηση. Δύσκολα μπορεί κανείς να θεωρήσει αρνητική τη μείωση με ετήσιο ρυθμό 4,1% του δείκτη «Διαρκή Αγαθά-Είδη νοικοκυριού και Υπηρεσίες» ή την κατά 3,3% μείωση της ομάδας «Υγεία», επειδή έπεσαν τα φάρμακα, οι ιατρικές, οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες.
Κι όμως. Αν το έκανε, θα μάθαινε πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για την πορεία των πραγμάτων. Μιλούμε σε εντονότατους τόνους για τη λιτότητα και τις επιπτώσεις της. Η άλλη πλευρά του ίδιου νομίσματος είναι ο αποπληθωρισμός. Θα παρατηρήσει επίσης ότι η μεταστροφή στην πορεία εξέλιξης των τιμών ξεκίνησε μόλις μετά τον Σεπτέμβριο του 2012, αν και από τότε δεν έχει σταματήσει η οπισθοχώρηση. Κι επειδή στην Ευρώπη συμβαίνει το αντίθετο, ο αποπληθωρισμός στην αγορά αγαθών εξελίσσεται παράλληλα με την απομόχλευση των τραπεζών. Με το γεγονός δηλαδή ότι η οικονομία τρέχει με λιγότερα δανεικά, σε σύγκριση με όσα διέθετε την αμέσως προηγούμενη περίοδο ή ότι εξοφλούνται περισσότερα δάνεια από εκείνα με τα οποία τροφοδοτείται η οικονομική δραστηριότητα.
Πράγματι, τον προηγούμενο Ιούνιο είχαν «απομείνει» δάνεια ύψους 223 δισ. (από 258 το 2010), ενώ στον επιχειρηματικό τομέα τα δάνεια μειώθηκαν κατά το ένα τέταρτο εκείνων του 2008.
Οι παράλληλες αυτές εξελίξεις έχουν, παράλληλα, θετικό και αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία. Συντηρήθηκε επί πολλά χρόνια, λόγω της φούσκας των δανείων, πληθωρισμός υψηλότερος εκείνων των ανταγωνιστριών χωρών. Η πτώση των τιμών και ο συνεχής περιορισμός της εξάρτησης από τα δανεικά αποτελούν θετική εξέλιξη. Η επιστροφή των δανεικών, ειδικά στις μικρότερες επιχειρήσεις, θα αργήσει από 18 ως 24 μήνες.
Η αρνητική επίπτωση είναι γνωστή. Οσες επιχειρήσεις (και ήσαν πάρα πολλές) φούσκωναν τα αποτελέσματά τους με δάνεια και όχι με πραγματικά κέρδη θα κλείσουν σύντομα, αν δεν έχουν ήδη διαγραφεί από τα μητρώα της αγοράς.