Περιγράφουμε ακαταπαύστως τα ελαττώματα και τις δυσλειτουργίες του επικοινωνιακού περιβάλλοντος, έχοντας αποδεχθεί, δυστυχώς, σαν κανονικότητα στρεβλώσεις, που έχουν άλλοθι την απελπισία. Ακόμη μιλάμε για νόμους που ευχόμαστε να λειτουργήσουν, συνταγματικές εποπτικές αρχές (ΕΣΡ) που βρίσκονται σε μόνιμη αδυναμία να επιτελέσουν τον ρόλο τους, ενώ η δημοσιογραφία ανακαλύπτει παντού απειλές, αλλά αρνείται τη σημαντικότερη, τον κακό εαυτό της (την εγκατάλειψή της τόσο στην ευκολία της αλίευσης «γαστριμαργικών» ενσταντανέ από το ιντερνετικό σύμπαν κι ας βρίθει ανυπόληπτων πληροφοριών, όσο και στον ναρκισσισμό των φεϊσμπουκικών likes).
Οπως κι αν έχει, πίσω από τον πολτό του φρενιτιωδώς παραγόμενου «επικοινωνιακού» προϊόντος, το τοπίο του κόσμου και του τόπου αλλάζει ραγδαία και μαζί τους τα νοήματα, με τα οποία πορεύθηκαν οι μεταπολεμικές κοινωνίες προς μια πρόοδο αδιαμφισβήτητη, της οποίας η συνέχιση απαιτεί νέους όρους διαπραγμάτευσης της πραγματικότητας.
Και τέτοιες ώρες ο εγχώριος δημόσιος διάλογος δεν μπορεί να μοιάζει με σαπουνοπερική αφήγηση μιας δημοκρατίας που ανακαλύπτει κακούς πλούσιους σε «λίστες» και μάλιστα χάρη στην αιφνίδια δράση ώς χθες αδρανούντων ελεγκτικών μηχανισμών, όπως για παράδειγμα του ΣΔΟΕ. Και πόσο πια να ασχοληθούμε με την «ρεμο-κιαμίτιδα» διαπιστώνοντας ξανά και ξανά ότι επιβιώνουν θύλακες «αντιστασιακών» γλεντοκόπων σε έναν τόπο που μόνον αυτό πουλούσε – και εξακολουθεί.
Η αρθρογραφία και η φεϊσμπουκική σχολιογραφία, συχνά έξοχη σε διεισδυτικότητα και σε πολλές περιπτώσεις υψηλής φιλολογικής ποιότητας, αλλά μόνο για να τα πούμε και να ξεσπαθώσουμε. Α, γεια μας!
Πλην όμως, οι λύσεις σκοντάφτουν στο ποιοι έχουν τις γνώσεις και την εκπαίδευση να κάνουν τη δουλειά. Δυσεύρετοι. Γιατί ποτέ δεν αναζητήθηκαν, άλλωστε. Τουλάχιστον εκείνοι που μπορούν να αναλάβουν εξ ολοκλήρου την ευθύνη για την ολοκλήρωση ενός στόχου, χωρίς αυτή να κατακερματιστεί σε επιμέρους επιτροπές, με θολές αρμοδιότητες.
Για να μη μακρηγορούμε, ας πάρουμε το παράδειγμα της προσπάθειας να συσταθεί ο νέος, δημόσιος, ραδιοτηλεοπτικός φορέας, η ΝΕΡΙΤ, ενώ παράλληλα θα λειτουργεί ένας ενδιάμεσος φορέας (για να καλυφθούν τα προσχήματα – και οι ανάγκες π.χ. από πληρωμένα αθλητικά δικαιώματα, ελληνική προεδρία της Ε.Ε. κ.λπ., κ.λπ.) Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το σκοτεινό παρελθόν της ΕΡΤ με το ακραία δραματικό φινάλε, εξακολουθεί να στοιχειώνει τις κρίσιμες επιλογές για το μέλλον του νέου ραδιοτηλεοπτικού φορέα.
Γιατί ναι μεν τα 7 πρόσωπα που επιλέχθηκαν για να συγκροτήσουν το πρώτο Εποπτικό Συμβούλιο της ΝΕΡΙΤ έχουν κύρος ή έστω αναγνωρισιμότητα, το καθένα στον τομέα του και οι καλές προθέσεις δύσκολα θα τους αμφισβητηθούν, αλλά ειδικές γνώσεις για να επιλέξουν το καταλληλότερο «αρχιτεκτονικό» σχέδιο ενός οργανισμού με λειτουργία πολύπλοκη και ρόλο εξόχως σημαντικό σε μια δημοκρατία που σπαράζει από κρίση αξιοπιστίας των θεσμών της, δεν μπορεί ουδείς εξ αυτών να ισχυριστεί ότι διαθέτει.
Το όραμα της μελλοντικής Δημόσιας Τηλεόρασης παραμένει μια ακόμη αοριστία μεταξύ ευχών και φιλολογικής ρητορείας περί αξιοκρατίας και περί εκπομπών σαν το «Παρασκήνιο» και τον «Εξάντα» κ.λπ. Πρόκειται ωστόσο για τομείς, δηλαδή η πρόσληψη προσωπικού ή η παραγωγή προγράμματος, των οποίων οι αρμοδιότητες είναι ήδη διασκορπισμένες σε διαφορετικά κέντρα. Ενα μόλις χρόνο θα έχουν βέβαια διάρκεια τα όποια πρώτα αποτελέσματα. Το θέμα, όμως, δεν είναι οι διορθώσεις, αλλά ότι συντηρείται η νοοτροπία διάχυσης των ευθυνών, που παράγει στρεβλώσεις και ποτέ αποτελέσματα.
Ας σκεφθούμε μόνο για ποιο λόγο ο Μάνος Χατζιδάκις αποτελεί τον ιερό φάρο της πικρής ΕΡΤικής ιστορίας. Τον πολέμησαν ακόμη και οι «δικοί του». Γρήγορα αναγκάστηκε να περιοριστεί στο μικρό, δικό του βασίλειο του Τρίτου Προγράμματος, χωρίς να καταφέρει να σφραγίσει η προσωπικότητα και η αισθητική του την υπόλοιπη ΕΡΤ. Εκείνο, όμως, που τον ξεχώρισε ήταν ότι διεκδίκησε για τον χώρο της ευθύνης του την πλήρη αρμοδιότητα. Ούτε φοβήθηκε ούτε τη μοίρασε σε επιμέρους μηχανισμούς, ώστε εκ των υστέρων οποιαδήποτε αποτυχία να θρυμματιστεί σε τόσα κομμάτια ώστε να μην βρίσκονται ούτε οι αιτίες της ούτε ο πραγματικά υπεύθυνος.
Το θέμα δεν είναι πώς θα βρεθούν πολλοί, αλλά πώς θα περιβληθεί με εμπιστοσύνη εκείνος που μπορεί να αναλάβει την ευθύνη ενισχυμένων αρμοδιοτήτων, προκειμένου να δώσει λύσεις. Και ας μην πετύχει το άριστο. Είναι ακριβώς αυτό που ουδείς τολμά ακόμη και να διανοηθεί στις παρούσες συνθήκες. Κάποιος όμως, πρέπει να παίρνει αποφάσεις και να είναι αυτός που έχει και το σχέδιο. Είναι τουλάχιστον ένας τρόπος για να αναδυθεί επιτέλους μέσα από τον «δημοκρατικό πολτό» επιτροπών, συμβουλίων και κατακερματισμένων αρμοδιοτήτων η αληθινή έννοια της υπευθυνότητας.