«Οι θεσμοί της Δημοκρατίας λειτούργησαν», ήταν η επωδός των δηλώσεων από όλο το πολιτικό φάσμα μετά τη σύλληψη των ηγετικών στελεχών της Χρυσής Αυγής. Οταν αναφερόμαστε στη Δημοκρατία, έχουμε το ίδιο πράγμα στο μυαλό μας ή ο όρος χρησιμοποιείται συμβατικά από κάποιους; Πόσοι πιστεύουν στη Δημοκρατία και τι ακριβώς έχουν στο μυαλό τους; Με βάση τις αρχές του πολιτικού φιλελευθερισμού κι αυτά που ισχύουν στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, όταν μιλάμε για Δημοκρατία μιλάμε για τη μορφή διακυβέρνησης μέσω εκπροσώπων ύστερα από ελεύθερες εκλογές με τη συμμετοχή πολλών κομμάτων. Βασικά στοιχεία της Δημοκρατίας είναι ο διαχωρισμός των εξουσιών (εκτελεστικής, νομοθετικής, δικαστικής), η ισχύς του κράτους δικαίου, ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις πολιτικές ελευθερίες δίχως διακρίσεις, για όλους όσοι βρίσκονται στην επικράτεια.
Ισχύουν όλα τα παραπάνω στην Ελλάδα; Η απάντηση είναι όχι. Κατ’ αρχάς δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός των εξουσιών. Η νομοθετική εξουσία είναι πλήρως υποταγμένη στην εκτελεστική, διαρκώς γίνονται καταγγελίες για απόπειρες πολιτικών παρεμβάσεων στο έργο της Δικαιοσύνης, ενώ οι διακρίσεις και η ευνοιοκρατία δίνουν και παίρνουν.
«Η Δημοκρατία ανέχεται ό,τι τείνει να διασπάσει, να κατατμήσει, να αποσαθρώσει την πολιτική κοινότητα, είτε πρόκειται για θρησκεία είτε για φυλή είτε για ιδιωτικά συμφέροντα. Το ανέχεται αλλά δεν το αποδέχεται», επισημαίνει ο Ρ. Ντεμπρέ στο βιβλίο του «Εξηγώντας τη Δημοκρατία στην κόρη μου». Το κακό είναι ότι στην Ελλάδα η Δημοκρατία πολλά από τα παραπάνω δεν τα ανέχεται απλώς, ούτε μόνον τα αποδέχεται, αλλά λειτουργεί κι επ’ ονόματί τους. Αυτό κάνει πολλούς να οργίζονται. Ο τρόπος αντίδρασης όμως δεν μπορεί να είναι η άρνηση της Δημοκρατίας και η ενίσχυση κομμάτων που επιδιώκουν την κατάλυσή της, αλλά η βελτίωση ή η αλλαγή των κανόνων και η απαίτηση για εφαρμογή τους.
Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το πώς πρέπει να οργανωθεί το κράτος, πώς πρέπει να λειτουργεί η οικονομία, ποια δικαιώματα υφίστανται. Οι αποφάσεις, εν μέσω αντιπαραθέσεων, λαμβάνονται με τρόπο που έχει θεσμοθετηθεί. «Η Δημοκρατία τοποθετεί την αλήθεια εκεί που τα άλλα πολιτεύματα τοποθετούν το σφάλμα: στη διαφωνία στο πλαίσιο των συνταγματικών κανόνων. Η μεγαλοσύνη της έγκειται στην ικανότητά της να συνωμοτεί κατά του εαυτού της και το στοίχημά της είναι να αφοπλίζει τις επιθετικές προθέσεις παραχωρώντας τους μια θέση. Στόχος της είναι επομένως να φτιάξει ομογνωμία με τη διαίρεση, ειρήνη με αντιθετικά συμφέροντα, πολιτειακό πνεύμα με ατομικούς εγωισμούς», γράφει ο Π. Μπρικνέρ στο βιβλίο του «Η Μελαγχολική Δημοκρατία».
Εν μέσω διαφωνιών για το πού πρέπει να κινηθεί η χώρα, η πλειοψηφία είναι εκείνη που αποφασίζει. Ακόμη και αν δίνει πριμ ο εκλογικός νόμος για να σχηματιστεί αυτή η πλειοψηφία, οι πολίτες, αν κρίνουν ότι αυτό είναι μείζον θέμα, μπορούν να αναθέσουν τη διακυβέρνηση στα κόμματα που υποστηρίζουν την απλή αναλογική. Δεν νοείται καμιά μειοψηφία, στο όνομα του ότι εκπροσωπεί κάποια φωτισμένη πρωτοπορία (όπως θεωρούν τον εαυτό τους διάφοροι κατά καιρούς, δίχως εξουσιοδότηση από κανέναν), να επιδιώκει να μας καθήσει στο σβέρκο.
Καλή η επίκληση της Δημοκρατίας, αλλά ήρθε καιρός να ξανασυζητήσουμε και για ποιο ακριβώς πράγμα μιλάμε.