Είδαμε στους καιρούς της κρίσης τηλεοπτικά σόου φτώχειας, να τα πούμε και αυτολύπησης, με πολίτες της ανάγκης να συνωστίζονται σε φωτογενείς ουρές για να παραλάβουν ελεήμονα βοήθεια. Στείλαμε ανά τον κόσμο πλάνα Αθηναίων που εμφανίζονταν πεινασμένοι να ποδοπατιούνται για λίγα δωρεάν ζαρζαβατικά. «Η Αθήνα της κρίσης». Η εικόνα της συγκίνησης για να σκιρτήσουν οι καρδιές των Ευρωπαίων κυρίως φιλοθεαμόνων, μήπως τους βρει η ίδια συμφορά (;) ή μήπως συναισθανθούν το δράμα. Ολα αυτά, στο πλαίσιο του μιντιακού λαϊκισμού, του οποίου πολιτικός πυρήνας είναι φυσικά η απαξία της ανθρώπινης προσωπικότητας.
Αυτό ακριβώς υποδηλώνει η εκμετάλλευση της εικόνας της φτώχειας, το ζουμάρισμα στα απλωμένα χέρια. Και ακολουθεί η πολιτικάντικη εκμετάλλευση, όπου η φτώχεια γίνεται ντεκόρ για να προβληθεί πάνω της η εικόνα του υποτιθέμενου ευεργέτη, εκείνου με κομματική σφραγίδα και ονοματεπώνυμο στο εκλογικό ψηφοδέλτιο.
Ωστόσο, σε αυτόν τον κόσμο που έχει εθιστεί στη λατρεία του θύματος, που οδηγήθηκε στη θωρακισμένη αναισθησία της τηλεθέασης προγραμμάτων φιλανθρωπίας, δηλαδή πλήρους ταπείνωσης της προσωπικότητας του «θύματος» προκειμένου να αμειφθεί για το σόου της αυτοέκθεσής του, η έννοια της αλληλεγγύης ως πλήρως αντίθετη από εκείνη της φιλανθρωπίας και της ελεημοσύνης χρειάζεται να μπει εκ νέου στις πραγματικές πολιτικές εντέλει διαστάσεις της.
Γι’ αυτό και σταθήκαμε στο σύνθημα πρώτα και κατόπιν στη μέθοδο με την οποία εφαρμόζει ο Δήμος των Αθηνών το κοινωνικό του πρόγραμμα.
Το σύνθημα «Οχι ελεημοσύνη και φιλανθρωπία αλλά αλληλεγγύη» για πρώτη φορά με σαφήνεια υποδηλώνει ότι επίκεντρο δεν είναι η προσφορά, χρέος άλλωστε του δήμου, αλλά η έμφαση στον σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας, την οποία πρωτίστως απειλεί η φτώχεια. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε τις προάλλες ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, το κοινωνικό πρόγραμμα του δήμου που ήδη έχει μπει σε εφαρμογή στηρίζει περίπου είκοσι χιλιάδες ανθρώπους της ανάγκης διαφόρων κατηγοριών, από άστεγους μέχρι οικογενειάρχες των οποίων οι ζωές πληρώνουν ακριβά το τίμημα της κρίσης.
Το σημαντικότερο ωστόσο δεν είναι η βοήθεια που έτσι κι αλλιώς οφείλει η πόλη στους αδύναμους κρίκους της, αλλά η αντίληψη που διαπνέει το πρόγραμμα. Μια αντίληψη βαθύτατα πολιτική, η οποία βρίσκει την ουσία της στην ανθρωπιστική εφαρμογή της. Χωρίς ουρές μπροστά στις κάμερες, χωρίς διακρίσεις φυλετικές που τρέφουν τη βία και καταλύουν κάθε έννοια κράτους δικαίου, με προσωπικά ραντεβού, τα οποία υποδηλώνουν τον απόλυτο σεβασμό στην ιδιωτικότητα, έννοια συστατική της Δημοκρατίας, την οποία απείλησαν να καταργήσουν τα ριάλιτι της δυστυχίας -ή και της φαιδρότητας- και η οποία εντέλει ενισχύει τον αυτοσεβασμό. Τον ξεχάσαμε;
Κι όμως, σε έναν κόσμο που με την παλιά λογική της φαντασμαγορίας των «θυμάτων», που είχε στόχο την αφασική ευφορία των τυχερών μέσω της στιγμιαίας συγκίνησής τους, η κρίση είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί σαν ένα είδος ίωσης, της οποίας η θεραπεία γίνεται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Αρκεί να βρεθεί, και ο οργανισμός θα επιστρέψει στην πρότερη «υγιή» κατάσταση. Εξ ου και η πεισματική συντήρησή του από το μιντιακό θέαμα, όπου το αντίδοτο ή έστω η ανακούφιση από τα συμπτώματα της ιώσεως παραμένει ο κόσμος του χαρωπού κανιβαλισμού ή μάλλον ενός νέου τύπου καρναβαλισμού των επιφανών πληγέντων σε τηλεοπτικά θεάματα.
Ωστόσο διακριτικά, δίπλα από την κεντρική πολιτική σκηνή, εκεί όπου οι πολίτες αναζητούν τις πραγματικές εικόνες για να ταυτιστούν, τους νέους όρους της ταυτότητάς τους, δηλαδή στις γειτονιές και τους δήμους, εκεί μόνο μπορούν να αναδυθούν και με παραδείγματα να γίνουν κατανοητές οι νέες έννοιες της συνύπαρξης.
Το αντικείμενο της αλληλεγγύης δεν είναι ούτε η επιδεικτική συγκέντρωση χρημάτων για να ικανοποιηθεί το σασπένς ενός μιντιακού γεγονότος ούτε οι φιλανθρωπικές εμποροπανηγύρεις που ικανοποιούν τον εγωιστικό οίκτο· είναι ο σεβασμός και η αναγνώριση της προσωπικότητας, είναι η απόλυτη εφαρμογή της έννοιας της ισότητας.
Αφήνοντας πίσω τις παρελάσεις της μούντζας που ντρόπιασαν τα προηγούμενα χρόνια κάθε έννοια πολιτισμού, αυτές τις ημέρες, κατά τις οποίες η αναζήτηση της ενότητας των πολιτών στη μνήμη στιγμών εθνικού ενθουσιασμού αποκτά πολιτική σημασία περισσότερο από κάθε άλλη φορά, η διαυγής και πρακτική -μέσω των κοινωνικών προγραμμάτων του δήμου- επιμονή στην έννοια του αλληλοσεβασμού μπορεί να αποτελέσει την παραδειγματική βάση για να χτιστεί τουλάχιστον μια νέα κοινωνική συνείδηση.