Στις συχνές τριβές και εμπλοκές στις διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με την τρόικα –όχι απρόσμενες, αν λάβει κανείς υπόψη την έλλειψη σαφούς εντολής αυτού του άτυπου οργάνου, τις όχι σπάνιες παλινωδίες όσον αφορά στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων από ελληνικής πλευράς, αλλά και την αλαζονεία της ισχύος που φαίνεται πλέον να χαρακτηρίζει μεσαίου επιπέδου στελέχη της πλευράς των δανειστών– πρέπει να προστεθεί και μια σειρά προβλημάτων πολιτικής φύσης, συχνά και με μια γεωπολιτική χροιά.
Το ζήτημα αφορά σημαντικές ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα, σε μια εποχή όπου η ελληνική οικονομία χρειάζεται επειγόντως την εισροή ξένου επενδυτικού κεφαλαίου για να βοηθηθεί η επαναλειτουργία της. Μια πρώτη περίπτωση –προ κρίσης, βεβαίως– ήταν το ναυάγιο του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, που προκλήθηκε από αμερικανικές πιέσεις επί της τότε βουλγαρικής κυβέρνησης, μια πραγματικά δυσνόητη –αφού ο αγωγός ήταν περιορισμένης χωρητικότητας και η Ευρώπη δεν εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από ρωσικό πετρέλαιο– ενέργεια για την ανάσχεση του ρωσικού περιφερειακού ρόλου. Ενα άλλο παράδειγμα ήταν η σχετικά πρόσφατη αποτροπή του ρωσικού ενδιαφέροντος για απόκτηση της ΔΕΠΑ, λόγω των κατηγοριών για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της Ε.Ε. από την Gazprom. Οι ευρωπαϊκές αιτιάσεις ήταν πιθανόν δικαιολογημένες, αλλά από τη στιγμή που δεν διαφάνηκε αντίστοιχο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον για τη ΔΕΠΑ, τότε θα πρέπει να ληφθεί μία απόφαση σε επίπεδο κορυφής στην Ε.Ε. για το αν προτεραιότητα θα πρέπει να έχουν τα οικονομικά ή τα πολιτικά (και ενίοτε γεωπολιτικά) κριτήρια.
Εσχάτως φαίνεται ότι προέκυψε θέμα με την επέκταση της επένδυσης της κινεζικής εταιρείας Cosco στο λιμάνι του Πειραιά. Εικάζεται πως οι αντιδράσεις, που τύποις εστιάζονται και πάλι σε θέματα ανταγωνισμού, προέρχονται στην πραγματικότητα από ολλανδικά και γερμανικά οικονομικά συμφέροντα που ανησυχούν για ενδεχόμενη αναβάθμιση του Πειραιά ως κόμβου θαλασσίων μεταφορών. Ενα πρόβλημα διαφορετικής υφής αφορά στην εταιρεία Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι φέρουμε αποκλειστική (και διαχρονική) ευθύνη για τη χρεοκοπία της ελληνικής κρατικής αμυντικής βιομηχανίας, καθώς και ότι πρέπει να προχωρήσει η αναδιάρθρωση ζημιογόνων εταιρειών. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να ληφθεί υπόψη και η ανάγκη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων για ασφάλεια εφοδιασμού ανταλλακτικών και πυρομαχικών.
Σε όλα αυτά θα πρέπει προφανώς να συνυπολογιστεί ο ισχυρός ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ευρύτερης ευρω-γραφειοκρατίας, καθώς και η προφανής ανάγκη εφαρμογής των νόμων και κανονισμών σε θέματα ανταγωνισμού και άλλους συναφείς τομείς. Η ελληνική εμπειρία δείχνει ότι ο δρόμος των εξαιρέσεων από την εφαρμογή των νόμων είναι ολισθηρός. Από την άλλη πλευρά, οι αποκλίσεις από το κοινοτικό δίκαιο δεν είναι σπάνιες στην Ε.Ε. Φαντάζομαι ότι οι δανειστές επιθυμούν την απεξάρτηση της Ελλάδας από εξωτερική οικονομική βοήθεια. Θα πρέπει, λοιπόν, να υπάρξει μια διαπραγμάτευση σε πολιτικό επίπεδο έτσι ώστε να μην υπονομεύεται η προσπάθεια επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας από στενά νομικιστικές ή λογιστικού τύπου λογικές.
* Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.