Στον ορεινό αλβανικό Βορρά, οι άνθρωποι σε πολλές περιοχές εξακολουθούν να επιλύουν τις διαφορές τους με βάση το εθιμικό δίκαιο, όπως στον Μεσαίωνα δηλαδή, που δεν υπήρχε κράτος παρά μόνο ορεσίβιες φάρες οι οποίες διευθετούσαν τις εκκρεμότητες με άγραφους κώδικες. Θεμελιώδη κανόνα αυτού του «δικαίου», του «Κανούν», αποτελούσε και εξακολουθεί να αποτελεί και σήμερα η «Τζακμάρια», ο φοβερός νόμος του αίματος δηλαδή. Τι λέει αυτός; Οτι το αίμα ξεπλένεται μόνο με αίμα. Μολονότι η Αλβανία είναι πλέον ένα οργανωμένο κράτος με νόμους, δικαστήρια και αστυνομία, και μάλιστα διεκδικεί την ένταξή του στην Ε.Ε., η εκδίκηση κυριαρχεί στις αιματηρές διενέξεις. Οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται τη Δικαιοσύνη και προτιμούν να απονέμουν οι ίδιοι δικαιοσύνη.
Αν ο Ιλί Καρέλι είχε βασανιστεί μέχρι θανάτου από υπαλλήλους κάποιας αλβανικής φυλακής, ελάχιστα θα συγκινούσε αυτή η βαρβαρότητα την κοινή γνώμη. Αμφιβάλλω και αν θα απασχολούσε καν την επικαιρότητα, δεδομένου ότι ο Καρέλι ήταν ένας εγκληματίας που είχε σφάξει εν ψυχρώ έναν φρουρό.
Οι συγγενείς του, βεβαίως, ήξεραν τι έπρεπε να κάνουν και δεν θα βιάζονταν, αφού το αίμα με βάση την «Τζακμάρια» μπορεί να ξεπλυθεί σε βάθος επτά γενεών! Ο Ιλί Καρέλι όμως θανατώθηκε σε ελληνικές φυλακές και επομένως για του γείτονές μας, όχι όλους, δεν είναι ο στυγνός δολοφόνος ενός αθώου ανθρώπου, αλλά ένας εθνικός ήρωας, που έπεσε μαχόμενος εναντίον του εχθρού! Δυστυχώς αυτό κυριαρχεί.
Σοκάρει, ωστόσο, το γεγονός ότι εντεταλμένοι από την ελληνική Πολιτεία να εφαρμόζουν απαρέγκλιτα τους νόμους της σωφρονιστικοί υπάλληλοι βασάνισαν μέχρι θανάτου έναν κρατούμενο, για να «πάρουν πίσω» το αίμα ενός συναδέλφου τους. Ποιος τους εκχώρησε τέτοιο δικαίωμα; Θα διέπρατταν, αλήθεια, αυτό το φρικιαστικό από κάθε άποψη έγκλημα, εάν ο Καρέλι αντί για τον υπαρχιφύλακα είχε σφάξει έναν συγκρατούμενό του; Προκαλεί θλίψη και αγανάκτηση η εικόνα συνδικαλιστών τύπου Αραβαντινού, να σπεύδουν προτού ξεκινήσει καν η έρευνα της Δικαιοσύνης να απαλλάξουν συναδέλφους τους από πιθανές ευθύνες. Οι Αρχές οφείλουν να διαλευκάνουν ταχύτατα και σε όλες τις πτυχές της την ανατριχιαστική αυτή υπόθεση και οι δράστες να τιμωρηθούν με βάση τα όσα προβλέπει ο νόμος.
Το μήνυμα πρέπει να σταλεί ξεκάθαρο: στην Ελλάδα, χώρα ευρωπαϊκή, Δικαιοσύνη απονέμει ΜΟΝΟ η συντεταγμένη κοινωνία διά των θεσμών και των οργάνων της. Η αυτοδικία, η «Τζακμάρια» δεν έχουν θέση.
Υπάρχει και ένας επιπλέον λόγος που η Δικαιοσύνη οφείλει να πράξει στο ακέραιο το καθήκον της: τέτοια περιστατικά τα εκμεταλλεύεται στο έπακρο ο αλβανικός εθνικισμός για να τροφοδοτήσει ανθελληνικό κλίμα στην κοινωνία της γειτονικής χώρας. Οι αλβανικές σημαίες στην κηδεία του Καρέλι, τα ανθελληνικά συνθήματα, οι εξωφρενικές δηλώσεις του ανεκδιήγητου Μπερίσα είναι ένα μόνο δείγμα.