Δεν θέλω να σας σοκάρω. Αλλά είναι απολύτως εφικτό και δόκιμο. Επιτρέπεται. Δεν είναι κακό. Κανείς σώφρων δεν θα σας κατηγορήσει για επαναστατική οκνηρία, για απανθρωπιά, για έλλειψη συμπόνιας, αν το κάνετε. Μπορείτε να θρηνείτε τα αθώα θύματα των Ισραηλινών βομβαρδισμών στη Γάζα, ενώ ταυτόχρονα εξαγριώνεστε για τις βάναυσες πολιτικές επιλογές της Χαμάς. Μπορείτε να διαμαρτύρεστε στα social media για τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς, ενώ ταυτόχρονα παραδέχεστε ότι η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση στη Γάζα είναι συνυπεύθυνη για τη μοίρα του λαού που την επέλεξε επτά χρόνια πριν, σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό.
Ο κόσμος είναι πολύ περίπλοκος και κανένα μεγάλο γεωπολιτικό πρόβλημα δεν είναι απλό στη λύση του ή, έστω, στην περιγραφή του. Δυστυχώς τα ανθρώπινα όντα είμαστε ατελή και οι ικανότητές μας να αντιλαμβανόμαστε, να μαθαίνουμε και να κρίνουμε είναι περιορισμένες και, επιπλέον, ειδικά εδώ στον θερμό ευρωπαϊκό Νότο, και καταπλακωμένες από την τιτάνια κι αξεπέραστη ισχύ του συναισθήματος ή την εξίσου δυνατή ισχύ της ιδεολογίας, που είναι σχεδόν το ίδιο.
Το τελευταίο δεκαήμερο φρικτά πράγματα συμβαίνουν στον κόσμο (εκτός από τη Γάζα, είχαμε και την κατάρριψη του αεροσκάφους των Μαλαισιανών Αερογραμμών) και η προσέγγιση των πολιτών που εκφράζονται δημόσια και των περισσότερων μέσων που τα μεταδίδουν είναι συναισθηματική και επιπόλαιη, παραδομένη στην προτεραιότητα της απλοποίησης κάθε θέματος σε μια μορφή περιληπτική και ασπρόμαυρη.
Παρακολουθώντας τις δακρύβρεχτες ανταποκρίσεις και τα λιγωμένα σχόλια, είναι εύκολο να παραγνωρίσουμε μερικά βασικά πράγματα που κάνουν το θέμα πολύ πιο περίπλοκο, καθώς ισχύουν ταυτόχρονα. Για παράδειγμα και εντελώς ενδεικτικά:
Η Χαμάς δεν ενδιαφέρεται για την προστασία της ζωής των πολιτών της Γάζας. Πετάει ρουκέτες και μετά ζητάει ανταλλάγματα για να αποδεχτεί κατάπαυση του πυρός, λες και δεν εκπροσωπεί έναν λαό που αποδεκατίζεται. Είναι σαν να κάνει πολιτική διαπραγμάτευση παρακινούμενη από τα λιγωμένα σχόλια στο Facebook. Η εκλεγμένη κυβέρνηση στη Γάζα πιστεύει ότι οι θάνατοι των αμάχων πολιτών της κάνουν κακό στο Ισραήλ, όχι στην ίδια.
Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι η Χαμάς χρησιμοποιεί τους πολίτες της Γάζας ως ανθρώπινες ασπίδες, αλλά αυτό δεν μπορεί να δικαιολογεί τόσες εκατοντάδες νεκρούς, ούτε να ισχύει σε όλες τις επιθέσεις ανεξαιρέτως. Από την άλλη, η Χαμάς αποδεδειγμένα εμποδίζει τους πολίτες να φύγουν από περιοχές για τις οποίες οι Ισραηλινοί έχουν βγάλει προειδοποίηση για εκκένωση.
Το Ισραήλ και μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου χαρακτηρίζουν τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση, αλλά πρόκειται για μια οργάνωση εκλεγμένη δημοκρατικά το 2007. Από την άλλη, ελέγχει μόνο τη Γάζα και όχι τις περιοχές της δυτικής όχθης, όπου υπάρχει η πιο μετριοπαθής Φατάχ. Και οι δύο οργανώσεις έχουν πολιτική δράση -η Χαμάς ξεκίνησε να σφυροκοπάει το Ισραήλ με ρουκέτες, αλλά την προηγούμενη εβδομάδα κατέθεσε και αιτήματα για μακρόχρονη κατάπαυση του πυρός- και οι δύο υποστηρίζουν ότι εκπροσωπούν τον πολύπαθο παλαιστινιακό λαό, αλλά μεταξύ τους μισιούνται.
Αυτά ισχύουν για τη Γάζα, ένα θέμα ιδιαίτερα περίπλοκο, αλλά όχι και εντελώς απροσπέλαστο για τον πολίτη του 21ου αιώνα που έχει πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα και Ιντερνετ. Στην Ελλάδα, ωστόσο, πέρα από όλα τα άλλα, η αφήγηση του συγκεκριμένου θέματος τρακάρει απάνω και σε ένα επιπλέον πρόβλημα: την Παπανδρεϊκή αφήγηση. Από τότε που ο Ανδρέας Παπανδρέου μετέτρεψε τα κολλητιλίκια με τους Καντάφι και τους Σιχανούκ του κόσμου σε ελληνική εξωτερική πολιτική, το ελληνικό zeitgeist έβαφε το Μεσανατολικό πεντακάθαρα ασπρόμαυρο, και γι’ αυτό υποθέτω σήμερα η Ελλάδα είναι η πιο αντισημιτική χώρα του δυτικού κόσμου και γι’ αυτό θεωρούμε όλους τους Παλαιστινίους -συμπεριλαμβανομένης κάθε Χαμάς που αποθηκεύει πυραύλους σε σχολεία- ήρωες και τους Ισραηλινούς τέρατα. Οποιος έχει περάσει ώρες σε αμφιθέατρο πανεπιστημίου ακούγοντας συζητήσεις αφασικών μετεφήβων για την αλληλεγγύη στον δοκιμασμένο παλαιστινιακό λαό, καταλαβαίνει τι εννοώ. Είμαστε γαλουχημένοι εδώ πέρα να θεωρούμε το θέμα απλό, με καλούς και κακούς, σαν γουέστερν, λες και είμαστε το Fox News από την ανάποδη.
Μέσα από αυτό το πρίσμα, είναι αδικία να κατηγορούν τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα για επιλεκτικές κοινωνικές ευαισθησίες και λαϊκισμό και αντιγραφή Ανδρέα Παπανδρέου και φτηνή πολιτική εκμετάλλευση ακόμη μίας τραγωδίας, επειδή φόρεσε τις προάλλες την ασπρόμαυρη κουφίγια που έκανε διάσημη στις πρωτεύουσες της δύσης ο Αραφάτ. Γαλουχημένος στα αμφιθέατρα της εύκολης, απλοϊκής, ιδεολογικά χρωματισμένης αλληλεγγύης είναι κι αυτός. Αυτοί που τον ψέγουν δεν ξέρουν, εξάλλου, ότι η κουφίγια, αυτό το τετράγωνο μαντίλι που, βεβαίως, το φοράνε κανονικά στο κεφάλι και όχι ριχτό στους ώμους σαν εσάρπα, το είχε φορέσει και ο Βρετανός στρατηγός Τόμας Εντουαρντ Λόρενς, ο «της Αραβίας», ενώ ήταν και αρκετά σημαντικό τρεντ ανάμεσα στους Ιάπωνες χίπστερ την προηγούμενη δεκαετία. Λαϊκιστές ήτανε κι αυτοί; Οχι. Ας μην είμαστε άδικοι, λοιπόν.